"Głosy Kosmosu", czyli jak połączyć muzykę z astronomią

- Ludzie fizyki od razu powinni zaprotestować: jak to, przecież w kosmosie dźwięk nie może się rozchodzić?! - uśmiecha się Sebastian Soberski, astronom z UMK, jeden z pomysłodawców projektu naukowo-artystycznego VOICES OF THE COSMOS. - Na szczęście możemy obejść ten problem, bo przez kosmiczną próżnię mogą podróżować fale elektromagnetyczne, które są dla nas, Ziemian, podstawą poznania Wszechświata. Astronomowie badają więc nie tylko to, co widzi oko ludzkie, ale także to, co "słyszą" radioteleskopy.

Pulsar jak instrument

Fale elektromagnetyczne można przekształcić w fale dźwiękowe, a te są już dostępne dla ludzkiego ucha.

Dzięki temu mógł powstać projekt VOICES OF THE COSMOS, który stanowi połączenie współczesnej muzyki elektroakustycznej z oryginalnym dźwiękowym zapisem pochodzącym z przestrzeni kosmicznej. Pomysł zrealizowania płyty narodził się w grudziądzkim planetarium i obserwatorium astronomicznym po serii koncertów z okazji Międzynarodowego Roku Astronomii 2009. Na polskim gruncie to pionierskie przedsięwzięcie.

Zadania podjęli się dwaj doświadczeni muzycy: Rafał Iwański z Torunia, współzałożyciel i muzyk grupy HATI (występujący od kilku lat jako X-NAVI:ET) i Wojciech Zięba z Grudziądza, szef niezależnej wytwórni płytowej Beast Of Prey (czyli ELECTRIC URANUS). Każdy z nich, korzystając m.in. z sygnałów zarejestrowanych przez radioteleskopy i sondy kosmiczne, stworzył po trzy elektroakustyczne utwory. Składają się one na niesamowity 40-minutowy album, na którym obok instrumentów akustycznych i elektronicznych usłyszymy m.in. autentyczne sygnały pulsarów, a także nagrania z kilku misji kosmicznych.

Rafał Iwański przyznaje, że zapisy z radioteleskopów dla muzyków awangardowych są niezwykle inspirujące: - Nagrania źródłowe są bardzo surowe, pełne szumów, słychać na nich niezwykle regularne rytmy, które wręcz skłaniają do tego, by potraktować je w sposób muzyczny. Gdy bierzemy na warsztat dźwięk np. pulsara, mamy do czynienia właściwie z gotowym instrumentem. Wystarczy "przepuścić" go przez efekty i dograć do niego kolejne ścieżki instrumentów. Myślę, że świetnie wpisuje się to w bardzo popularny w ostatnich latach nurt wykorzystywania w muzyce nagrań znalezionych lub zarejestrowanych w różnych lokalizacjach (tzw. field recordings).

- To czy używamy dyktafonu do nagrania dźwięków z ulicy Szerokiej w Toruniu czy radioteleskopu do zarejestrowania odgłosów Drogi Mlecznej, to kwestia czysto techniczna - żartuje Sebastian Soberski.

Więcej niż koncert

VOICES OF THE COSMOS to z jednej strony płyta, a z drugiej - seria koncertów audiowizualnych, w których wyrafinowane kompozycje muzyczne uzupełniają się z projekcjami obrazów przestrzeni kosmicznej.

Cykl wydarzeń pod szyldem "VOTC" otworzył koncert zorganizowany w podtoruńskich Piwnicach w ramach Toruńskiego Festiwalu Nauki i Sztuki. Iwański i Zięba zagrali do tej pory także w supernowoczesnym planetarium w Częstochowie.

We wrześniu na zjeździe Polskiego Towarzystwa Astronomicznego wystąpią w Gdańsku, później w planetariach w Olsztynie i Chorzowie, a także w naszym regionie, m.in. w Grudziądzu.

Kiedy "Głosy Kosmosu" zabrzmią w Toruniu? - To jest dobre pytanie, bardzo chętnie wystąpilibyśmy także i w tym Planetarium, które jest po prostu stworzone do takich koncertów - mówi Iwański. Tym bardziej, że śmiało można powiedzieć, iż projekt wywodzi się z samego Torunia, przynajmniej poprzez związek Sebastiana z UMK i moją osobę.

Twórcy projektu zapowiadają, że ich inicjatywa na jednej płycie najprawdopodobniej się nie zakończy, Bo przecież w Kosmosie jest jeszcze tyle ciekawych dźwięków.