Grążawy. Świątynie bliskiego regionu - Szwedzi łupili, dobiła szalejąca zaraza, morowe powietrze

Źródła podają kilkanaście nazw wsi, które ulegały zmianie pod różnym wpływem, nie tylko językowym - Grużawy, Gremsewo, Gremsowo, Fransew, Granzowo, Grążewo, Granzewo, Gransche, Gronzawy, Grondzaw, Grążawy.

W średniowieczu Grążawy należały do kasztelanii świeckiej, klucza górznieńskiego, będącego wówczas w granicach archidiakonatu dobrzyńskiego. Od momentu lokacji aż do 1772 r. była to własność biskupów płockich. Po raz pierwszy Grązawy wymienione zostały w dokumencie z 1229 r. Lokacja była oczywiście dziełem biskupów płockich, którzy w średniowieczu prowadzili w swych dobrach intensywną akcję kolonizacyjną. Stosowny dokument został wystawiony w 1322 r. przez biskupa płockiego Floriana.

W 1339 r. Klemens, biskup płocki, "we wsi Grązewo, położonej pod grodem w Górznie" nadał sołectwo niejakiemu Engelbertowi dla lokacji wsi na prawie chełmińskim.

Trudna do określenia jest geneza parafii w Grążawach. Kościół wzniesiono dopiero między 1333 a 1339 r.. W 1333 r. zagarnięcie Świecia nad Drwęcą przez sołtysa z Grążaw spowodowało przeniesienie dotychczasowego ośrodka klucza górznieńskiego do Grążaw.

W 1505 r. biskup Erazm Ciołek dokonał reorganizacji diecezji, wydzielając z dotychczasowych czterech dekanatów dziesięć nowych. W jednym z nich - rypińskim - znalazła się parafia grążawska. W listopadzie 1643 r. po synodzie diecezjalnym zwołanym przez biskupa, księcia Karola Ferdynanda, parafia w Grążawach została włączona do dekanatu górznieńskiego.

Kościół parafialny św. Marcina (przed 1763 r. także pod wezwaniem św. Małgorzaty) wzniesiony został z fundacji biskupa płockiego Antoniego Dembowskiego w 1752 r., w miejscu spalonej kaplicy. W 1886 r. budynek świątyni przedłużono, powiększając nawę.

Dotychczasowa kaplica o drewnianej konstrukcji, służąca wiernym przez kilka wieków, była kilkakrotnie niszczona w czasie wojen polsko-szwedzkich. W 1629 r. parafia bardzo ucierpiała i została doszczętnie złupiona, świątynię Szwedzki spalili.

Ogrom strat spowodowanych wojną powiększyła szalejąca zaraza w całym kluczy górznieńskim. Potwierdzają to relacje poddanych biskupa płockiego, złożone pod przysięgą w 1661 r.

W końcu września 1772 r. komisja pruska rozpoczęła administracyjne przejmowanie obszaru górznieńskiego. Grążawy stały się wsią królewską.

W połowie XIX w. nad parafią grążawską ustanowiono patronat mieszany sprawowany przemiennie co miesiąc przez biskupa chełmińskiego oraz rząd pruski.

W czasie najazdu bolszewickiego w 1920 r. Grążawy były okupowane przez cztery dni, po czym wycofujący się czerwonoarmiści uprowadzili ze sobą organistę Góreckiego, który już nie powrócił do rodzinnych stron.

Parafia należy do diecezji toruńskiej.

Proboszczem jest ks. Tomasz Kowalski.

Nabożeństwa w niedziele i święta o 8, 9.45 i 11.30, w dni powszednie o 17 zimą i 18 latem.
Biuro parafialne czynne po każdym nabożeństwie.

Tel. 56/493 65 64

.................
Na podstawie "Słownika etymologicznego nazw miast i gmin w Polsce" Stanisława Rosponda oraz publikacji "Diecezja toruńska. Historia i teraźniejszość".