W 1327 r. w Płocku biskup Florian wystawił dokument dotyczący lokacji Górzna na ręce zasadźcy Teodoryka, alej już 1 maja 1325 r. biskup Florian erygował parafię, powierzając ją jednocześnie Kanonikom Regularnym Stróżom Grobu Jerozolimskiego, zwanym w Polsce bożogrobcami lub miechowitami. W momencie lokacji miasto jeszcze nie miało kościoła. Kościół parafialny - drewniany - pod wezwaniem Świętego Krzyża jeszcze w 1385 r. położony był poza miastem. W 1443 r. miał miejsce wielki pożar, podczas którego świątynia spłonęła. Odbudowano go w tym samym miejscu, a pełnił funkcję kościoła parafialnego jeszcze w 1605 r.
W czasie wojen polsko-szwedzkich, w pobliżu Górzna, pod wsią Ruda, rozegrała się jedna z najkrwawszych bitew w tej wojnie. Z tej walki zwycięsko wyszli Szwedzi pod wodzą Oxenstierny. 17 lutego 1629 r., pięć dni po wygranej, Szwedzi zajęli Górzno, dokonując pogromu mieszkańców, paląc zabudowania miejskie, w tym zamek biskupi i kościół.
Trzykrotnie niszczona stara świątynia ostatecznie została rozebrana w drugiej połowie XVIII w. W 1765 r., staraniem ks. Antoniego Januszewskiego, rozpoczęto budowę nowego, murowanego kościoła, którego konsekracji dokonano w 1781 r. Prace wykończeniowe trwały do 1812 r., natomiast nadbudowa wież pochodzi z ok. połowy XIX w. Do budowy kościoła posłużono się materiałem z ruin zamku biskupiego. Pieczę nad świątynią sprawowali bożogrobcy, aż do 1830 r.
W polu środkowym ołtarza głównego znajduje się obraz Matki Boskiej z dzieciątkiem, w haftowanych sukienkach z pierwszej połowy XVII w. i rokokowej ramie z XVIII w. Przystrojenie obrazu świadczy o dawnym kulcie w XVII i XVIII w. obraz uważany był za cudowny.
Cennymi zabytkami kościoła są także rokokowy ołtarz główny z końca XVIII w., z rzeźbami dwóch świętych biskupów zakonu miechowitów oraz aniołów z Arma Christi w zwieńczeniu, rokokowo-klasycystyczny ołtarz boczny prawy z końca XVIII w. z rzeźbami króla Dawida i Mojżesza, rokokowa chrzcielnica drugiej połowy XVIII w kształcie nadwieszonej, wielobocznej czary, monstrancja promienista regencyjna z ok. 1740 r., późnobarokowy obraz św. Józefa i Joachima, grupa Ukrzyżowania, rokokowa z polowy XVIII w. , trzy dzwony z 1633 r. i 1628 r. z krzyżem bożogrobców, z herbem Pomian, i inicjałami Stanisława Łubieńskiego, biskupa płockiego.
Parafia nalezy do diecezji toruńskiej
Proboszczem parafii jest ks. Stefan Maliszewski
Nabożeństwa w dni świąteczne o 7.30, 10, 11.30 i 18.
W dni powszednie o 7.30 i 18
Biuro parafialne czynne po każdym nabożeństwie
Tel. 056/49 89 301
Górzno. Świątynie bliskiego regionu - byli tu bożogrobcy, strażnicy Grobu Chrystusa
Tekst i fot. Bogumił Drogorób
Historia kościoła p.w. Świętego Krzyża w Górznie związana jest ściśle z bożogrobcami, zwanymi również miechowitami.
