Kamienny zabytek był elementem świątyni funkcjonującej w obrębie szeroko znanego kompleksu osadniczego w Kruszy Zamkowej. Datowany jest wstępnie na I w. p.n.e. i wiązany z ludnością tzw. kultury przeworskiej.
Jak wyglądała odkryta świątynia? W opisie posłużmy się analogicznym obiektem z Kruszy Zamkowej, odkrytym przez Ekspedycję Kujawską Uniwersytetu Adama Mickiewicza kierowaną przez prof. Aleksandrę Coftę-Broniewską. Odkryta świątynia znajdowała się w centrum owalnego kamiennego ogrodzenia, o wymiarach 12×8 m. Główna jej część była zagłębiona w podłoże. Pośrodku znajdował się kamienny ołtarz ułożony na warstwie otoczaków. W otoczeniu ołtarza zarejestrowano przepalone szczątki 8 osób. Wokół odsłonięto pochówki człowieka i psa. Sam ołtarz był kamiennym sześciennym blokiem o wymiarach 2×1x0,8 m. Obok świątyni odkryto palenisko.
Kamienny ołtarz z Kruszy Zamkowej trafił do inowrocławskiego muzeum jako depozyt przekazany przez odkrywców na mocy porozumienia z Wojewódzkim Urzędem Ochrony Zabytków w Toruniu.
- Marzymy, by w przyszłości mógł stać się elementem rekonstrukcji świątyni na terenie ekspozycji Askaukalis w Kruszy. Pozostałe odkryte zabytki po opracowaniu zostaną również przekazane do Muzeum przy Solankowej 33 – mówi dyrektor muzeum Marcin Woźniak.
Prezentowana ilustracja pochodzi z publikacji Aleksandry Cofty-Broniewskiej i Aleksandra Kośki "Kujawy w pradziejach i starożytności" (Inowrocław-Poznań 2002).
