Mam grupę inwalidzką. Czy nie ma już dla mnie szans na rynku pracy?

- Zatrudniamy osoby niepełnosprawne. Najkorzystniejsze są oczywiście ulgi, z których możemy korzystać - twierdzi Edward Korzeniewski, prezes Spółdzielni Inwalidów w Chojnicach. Ten zakład pracy chronionej zatrudnia 153 osoby, w tym ponad 60 z pierwszą lub drugą grupą inwalidzką. Spółdzielnia produkuje małe wyroby metalowe i części do rowerów, takie jak np.: bagażniki, pompki, błotniki i kaski.

- Dofinansowanie w przypadku takich firm, jak nasza, jest konieczne. Dzięki temu egzystujemy - uważa Korzeniewski - Koszty naszej działalności są wyższe. Pracownicy to ludzie schorowani, często przebywają na zwolnieniach lekarskich, a to wpływa na ich mniejszą wydajność. Oczywiście lepiej, gdy produkcja idzie sprawnie, bo wtedy jest więcej pieniędzy w Zakładowym Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Pracownicy mogą więc między innymi wyjechać raz w roku na dwutygodniowe wczasy dla poratowania zdrowia. Uda się też refundować im choćby urządzenia ułatwiające życie, typu: antypoślizgowe kafelki czy sprzęty ułatwiające poruszanie się w domu. Normalnie chorych w Polsce nie stać na takie luksusy!

- O dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych starać się może zarówno pracodawca prowadzący zakład pracy chronionej, jak i taki z otwartego rynku - informuje Anna Skupień, rzecznik prasowy Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych.

Wysokość dofinansowania, jakie maksymalnie może otrzymać pracodawca posiadający status zakładu pracy chronionej wynosi:
- 160 proc. najniższego wynagrodzenia na pracownika zaliczonego do znacznego stopnia niepełnosprawności,
- 140 proc. najniższego wynagrodzenia na pracownika zaliczonego do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności,
- 60 proc. najniższego wynagrodzenia na pracownika zaliczonego do lekkiego stopnia niepełnosprawności.

Kwoty te mogą ulec dalszemu zwiększeniu o 40 proc. najniższego wynagrodzenia w przypadku ubiegania się o dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników z chorobą psychiczną, upośledzeniem umysłowym, epilepsją czy osób niewidomych.

W przypadku pracodawców z tzw. otwartego rynku pracy maksymalna wysokość dofinansowania wynosi 70 proc. kwot przypadających dla zakładów pracy chronionej, a gdy zatrudniają pracowników ze schorzeniami specjalnymi - 90 proc. kwot przysługujących pracodawcom posiadającym status.

Należy przy tym pamiętać, że maksymalne kwoty dofinansowania możliwe są do uzyskania jedynie wówczas, gdy nie przekraczają 75 proc. kosztów płacy u pracodawców wykonujących działalność gospodarczą. W przypadku przekroczenia tego progu wysokość dofinansowania obniżana jest do 75 proc. wynagrodzenia brutto oraz finansowania przez pracodawcę obowiązkowych składek emerytalnych, rentowych i na ubezpieczenia wypadkowe. Do tego dochodzi obowiązek płacenia składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

- Kolejna korzyść: pracodawca, który zatrudni osoby niepełnosprawne na co najmniej 36 miesięcy, może ubiegać się o zwrot pewnych wydatków - zachęca Anna Skupień.

Mowa o wydatkach poniesionych na :
- adaptację pomieszczeń zakładu pracy do potrzeb osób niepełnosprawnych, a w szczególności poniesionych w związku z przystosowaniem tworzonych lub istniejących stanowisk pracy dla nich,
- adaptację lub nabycie urządzeń ułatwiających osobie niepełnosprawnej wykonywanie pracy i funkcjonowanie w zakładzie pracy
- zakup oraz autoryzację oprogramowania na użytek pracowników niepełnosprawnych oraz urządzeń technologii wspomagających lub przystosowanych do potrzeb wynikających z ich niepełnosprawności.

Szef firmy może uzyskać nie więcej niż dwudziestokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za każde przystosowane stanowisko pracy.

Pomoc jest udzielana przez starostę na podstawie umowy zawartej z pracodawcą.

Uwaga! Koszty poniesione przed podpisaniem umowy nie podlegają zwrotowi. Warunkiem zwrotu pieniędzy jest uzyskanie pozytywnej opinii Państwowej Inspekcji Pracy o przystosowanym stanowisku pracy, wydanej na wniosek starosty.

Przykładem wsparcia dla pracodawcy zatrudniającego przez co najmniej 36 miesięcy osobę niepełnosprawną jest również to, że może on ubiegać się o zwrot kosztów wyposażenia stanowiska pracy w maksymalnej wysokości piętnastokrotności przeciętnego wynagrodzenia.

Zwrotu - jak poprzednio - dokonuje starosta na podstawie umowy z pracodawcą, a warunkiem jest także pozytywna opinia PIP.

Pracodawca zatrudniający pracownika niepełnosprawnego może także otrzymać ze środków PFRON zwrot miesięcznych kosztów zatrudnienia pracowników pomagających pracownikowi niepełnosprawnemu.

Pomoc asystenta może obejmować czynności ułatwiające komunikowanie się z otoczeniem, a także niemożliwe lub trudne do samodzielnego wykonania przez niepełnosprawnego na stanowisku pracy. Udzielenie tej pomocy leży w gestii starosty.

Właściciel przedsiębiorstwa może również zwrócić się do starosty z wnioskiem o refundację kosztów szkolenia zatrudnionych u siebie osób niepełnosprawnych do wysokości 80 proc. tych kosztów, nie więcej jednak niż do wysokości dwukrotnego przeciętnego wynagrodzenia na jedną osobę.

Ważne! Pracodawcy, którzy zatrudniają mniej niż 25 osób niepełnosprawnych, muszą płacić składki na PFRON. Jeśli jednak kupują usługi (za wyjątkiem handlowych) lub produkty pracodawcy zatrudniającego co najmniej 25 pracowników, w tym co najmniej 10 proc. ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, nabywają prawo do obniżenia wysokości obowiązkowych wpłat na ten fundusz.

- System wspierania pracodawców, którzy zatrudniają osoby niepełnosprawne jest rozbudowany, co nie oznacza, niestety, że idealny!- twierdzi Skupień. - Polscy pracodawcy często nie są świadomi tego, co mogą zyskać. Dlatego działalność Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych skupia się na forsowaniu korzystnych dla nich zmian w prawie oraz wspieraniu ich w przebrnięciu przez procedury. Działają więc specjalne punkty poradnictwa finansowane ze środków PFRON.

Miejsca, w których osoba niepełnosprawna może znaleźć pracę to: tzw. otwarty rynek, Zakłady Pracy Chronionej (w naszym regionie jest ich ok. 230, pełną listą dysponuje Kujawsko-Pomorski Oddział POPON), Zakłady Aktywności Zawodowej, własna działalność gospodarcza.

Informacji należy także szukać w urzędach pracy.

Osoby niepełnosprawne to szczególna kategoria pracowników i dlatego o ich dodatkowych uprawnieniach i obowiązkach mówi ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.

Bez względu na miejsce zatrudnienia - u pracodawcy oferującego zatrudnienie chronione czy u tego z tzw. otwartego rynku pracy niepełnosprawnemu przysługują dodatkowe uprawnienia. To np. skrócony czas pracy, czyli nie może on przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo.

Dodatkowe przywileje wiążą się z posiadaniem znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, co skutkuje czasem pracy nieprzekraczającym 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo.

Osoba niepełnosprawna nie może być też zatrudniona w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych.
Nie ma natomiast zakazu pracy w soboty czy niedziele, co oznacza, że jedynie zasada pięciodniowego tygodnia pracy musi być zachowana, a rozkład czasu pracy może przypadać na dowolne dni tygodnia, w tym soboty i niedziele.

Wyżej wskazane ograniczenia nie dotyczą jednak:
- osób zatrudnionych przy pilnowaniu (ochroniarzy);
- gdy na wniosek osoby zatrudnionej lekarz prowadzący badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą wyrazi na to zgodę.

Ważne! Niższe normy czasu pracy dla osób niepełnosprawnych nie mogą wpływać na zmniejszenie jej wynagrodzenia! Dotyczy to zarówno pracowników otrzymujących pensję w stałej miesięcznej wysokości, jak i tych wynagradzanych stawkami godzinowymi.

W pierwszym przypadku oznacza to, że pracownik pracujący 7 godzin na dobę i 35 godzinowo jest nadal pracownikiem zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, a nie na siedem ósmych etatu i przysługuje mu pełne wynagrodzenie wedle osobistego zaszeregowania. W drugim zaś uzyskanie przez pracownika znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności będzie skutkowało obowiązkiem odpowiedniego podwyższenia przez pracodawcę stawek godzinowych.

Pracownikowi niepełnosprawnemu przysługuje też dodatkowa przerwa w pracy.

Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych przyznaje mu 15-minutową przerwę, która jest wliczana do czasu pracy. Powinna być ona poświęcona na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek.

Dodatkowa przerwa przysługuje wszystkim osobom niepełnosprawnym bez względu na stopień niepełnosprawności.

Bez znaczenia pozostaje również to, czy pracownik jest zatrudniony w pełnym czy niepełnym wymiarze czasu pracy.

Praca powyżej 6 godzin dziennie powoduje kumulację uprawnień z Kodeksu pracy i z ustawy o rehabilitacji, dzięki czemu pracownik może skorzystać z dwóch przerw po 15 minut bądź też jednej trzydziestominutowej.

Tymczasem artykuł 19 ustawy o rehabilitacji przyznaje osobie zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym.

Dodatkowy urlop nie przysługuje, gdy pracownik na ogólnych zasadach jest uprawniony do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych lub do urlopu dodatkowego na podstawie odrębnych przepisów.

Jeżeli wymiar dodatkowego urlopu przysługującego na podstawie przepisów odrębnych jest niższy niż 10 dni roboczych, wówczas zamiast niego pracownikowi przysługuje taki urlop na podstawie art. 19 ustawy o rehabilitacji. Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego osoba ta nabywa po przepracowaniu jednego roku po dniu zaliczenia jej do jednego z tych stopni niepełnosprawności. Prawo to przysługuje pracownikowi pomimo niewystąpienia o jego przyznanie.