Mamo! Tato! Nauczcie dziecko wydawać pieniądze

- Jeśli rodzice żyli od dziesiątego do dziesiątego, od wypłaty do wypłaty lub zadłużali się nadmiernie, co miało wpływ na funkcjonowanie rodziny, sposób dokonywania zakupów, co miało swój oddźwięk w prowadzonych w domu rozmowach, dzieci pójdą w swe dorosłe życie z takim wzorcem postępowania – mówi Lucyna Czajkowska, prowadząca w Inowrocławiu szkolenia z zakresu edukacji finansowej. – I nieświadomie powielać będą zakorzenione w nich scenariusze, tak jak powtarza się zasłyszane w dzieciństwie powiedzonka i opinie.

Co ma kiełbasa do kasy?

Na szkoleniach opowiada taką historię. Młoda kobieta chce zagotować kiełbasę. Zanim ją jednak włoży do garnka, przycina z obu końców. Koleżanka pyta ją: „Dlaczego to robisz?”, ale ona nie umie powiedzieć nic więcej poza stwierdzeniem, że tak robiła jej matka. Przy okazji pyta jednak matkę, dlaczego tak robiła, ale i ona nie ma dobrej odpowiedzi. Powołuje się na swoją matkę. Młoda kobieta pyta więc swą babkę o powód przycinania kiełbasy. „Nie miałam dostatecznie dużego garnka” – odpowiedziała jej babka.

Czytaj też: Poradnik 1. Jak zmniejszyć rachunki za prąd?

- Ten przykład pokazuje, że powielamy rozmaite zachowania, poglądy, w ogóle nie wnikając w ich sensowność – podkreśla Lucyna Czajkowska.

W Polsce jeden z takich schematów jest wyjątkowo rozpowszechniony. Każdy z nas chyba choć raz usłyszał jedno z tych zdań: „Bogaci to oszuści”, „Kto ma duże pieniądze, dorobił się nieuczciwie”, „Lepiej być dobrym niż bogatym”.

Wszystkie dziecięce zachcianki

Z jednej więc strony biedniejsi czują się lepsi od bogatych, z drugiej - zazdroszczą im finansowego powodzenia. A jedni i drudzy pod wpływem reklamy, próśb i standardów wyznaczanych przez najbliższe otoczenie spełniają rozmaite zachcianki swych pociech. Czasem zupełnie nieodpowiednie choćby ze względu na zasobność portfela.

- Nawet jeśli kogoś na to stać, problem tylko odsuwa w czasie, musi się bowiem liczyć z coraz większymi oczekiwaniami swojego dziecka w przyszłości. Bo jeśli na przyjęcie dostaje w prezencie quada, co może otrzymać na 18 urodziny? Tylko dobry samochód… - tłumaczy Lucyna Czajkowska.

Czytaj też: Poradnik. Ile za telefon?

Gdy nie stać nas na drogie prezenty, a pomimo to je robimy – kłopot mamy już w tej chwili. Kiedyś zabawki miały nie tylko cieszyć dziecko, ale również uczyć je szacunku do posiadanych rzeczy, przywiązania. Maluch musiał o nie dbać, odkładać na półkę. Teraz te role zabawek zniknęły, bo dzieci otrzymując każdą wymarzoną rzecz, szybko zapominają o poprzednim marzeniu. Nie cenią tego, co mają, nie doceniają też wysiłków rodziców, by móc kupić kolejną lalkę czy samochodzik.

- Spełniając wszelkie zachcianki dziecka uczymy je konsumpcjonizmu, pokazujemy, że zawsze, bez względu na cenę, może mieć wszystko, co zechce. Budujemy w ten sposób jego poglądy na całe życie – mówi Lucyna Czajkowska i dodaje, że tak wychowane dziecko w obliczu nawet drobnego niepowodzenia będzie bezradne, a ktoś mu przecież kiedyś czegoś odmówi.

Musisz dołożyć

Co więc zrobić, jakie kroki podjąć, by tak nie stało się w przyszłości? Gdy dziecko umie już liczyć i choć trochę troszczyć się o swoje rzeczy, dawajmy mu systematycznie kieszonkowe. Musi mieć miejsce, w którym przechowuje otrzymane pieniądze zanim wyda, jeśli jest już starsze, może to być nawet konto. Doskonale byłoby, gdyby dziecko miało cel, na który przeznaczy zbierane pieniądze. Może to być gra, zabawka. Jeśli cel będzie bardziej ambitny czyli drogi, można dziecku pomóc, by nie zniechęciło się długim, żmudnym oszczędzaniem, a nadal miało satysfakcję, że zrealizowało cel, samo sobie kupiło rower czy gitarę. W takim przypadku warto umówić się z dzieckiem, że gdy zbierze pewną część niezbędnej sumy, resztę mu dołożymy.

Czytaj też: Poradnik 2. Faktury za gaz i wodę

Podobnie można postępować z nastolatkami, które znacznie większą wagę przywiązują do swego wyglądu, więc marzą o markowych ubraniach i butach. Postawmy sprawę następująco. „Chcę wydać na Twoje adidasy 120 złotych, jeśli chcesz lepsze – musisz dołożyć”.

Zakupy i praca

Warto też chodzić z dziećmi na zakupy, pokazywać, że w różnych sklepach są różne ceny. Niech nauczą się ich porównywania, racjonalności w wydawaniu pieniędzy. Wskażmy im też zależność między wagą a ceną towaru, mówmy o jakości. Przed wyjściem do sklepu zróbmy listę zakupów i potem się jej trzymajmy.

A jeśli nasze dzieci są już starsze – uczmy je pracy, dajmy możliwość dorobienia do kieszonkowego pracą. Umyciem samochodu, skoszeniem trawy u sąsiada. Pokazujemy im dzięki temu, że mogą samodzielnie zdobyć pieniądze, mieć plany, realizować je.

- Uświadamiajmy też dzieciom, w jaki sposób pieniądze „wyciekają” z domu – dodaje Lucyna Czajkowska. – Zwracajmy uwagę nawet na takie drobiazgi jak nie dokręcony kran. Uczmy wyłączania światła przy wychodzeniu z pokoju, pisania z dwóch stron kartki…

Zróbmy to wszystko zanim nasze dzieci lub my sami popadniemy w poważne tarapaty. A zagrożenie jest całkiem realne, bo jak wskazują badania, coraz więcej nastolatków jest zadłużonych. Nie są to jednak, tak jak kiedyś, kary za nie skasowany bilet w autobusie. Teraz są to zwykle kilkusetzłotowe kwoty, głównie rachunki za telefony komórkowe…