O 9.45 planowana jest zbiórka pocztów sztandarowych, przy kościele pw. św. Trójcy w Rypinie. Na miejscu program artystyczny zaprezentują uczniowie Zespołu Szkół nr 1. Następnie rozpocznie się uroczysta msza święta.
Około 11.30 delegacje wyruszą do Domu Kaźni, przy Muzeum Ziemi Dobrzyńskiej. Nie zabraknie symbolicznych momentów, takich jak: wypuszczenie 150 gołębi ku pamięci ofiar i złożenie kwiatów w piwnicach historycznego miejsca.
Najczarniejszy okres budynku muzeum rozpoczął się we wrześniu 1939 roku, kiedy wkrótce po wkroczeniu wojsk niemieckich do Rypina ustanowiono przy Warszawskiej 20 siedzibę Selbstschutzu i Gestapo.
– W kazamatach byłego budynku policji hitlerowscy oprawcy mordowali w ramach „Operacji Tanneberg” polską inteligencję, ziemian, księży, chłopów, robotników, a także osoby narodowości żydowskiej – tłumaczy Andrzej Szalkowski, dyrektor Muzeum Ziemi Dobrzyńskiej. – Budynek, jego otoczenie i to co się działo w piwnicach było pilnie strzeżone przez funkcjonariuszy hitlerowskich służb. W podziemiach katowano i mordowano polskich obywateli. Wywożono stąd po kilka transportów dziennie żywych i martwych więźniów.
Ogółem przez budynek przewinęło się około 2500 aresztowanych. Ponad 1000 zakatowano na miejscu w piwnicznym korytarzu, resztę rozstrzelano w okolicznych laskach – rusinowskim i skrwileńskim. Po rozwiązaniu Selbstschutzu, na przełomie 1939/1940 roku, w budynku hitlerowcy zorganizowali kawiarnię lub restaurację, oprawców zaś wcielono do Wermachtu.
Muzeum Ziemi Dobrzyńskiej realizuje dwuletni projekt badawczy pt. „Weryfikacja zbrodni niemieckich okresu 1939-1945 na terenie Ziemi Dobrzyńskiej”. Zespół do badań metodami nieinwazyjnymi stanowią: Jadwiga Lewandowska, Miron Bogacki, Wiesław Małkowski. Wykonano już fotografię i fotogrametrię z powietrza ze zdalnie sterowanego wielowirnikowca, a także badania geofizyczne.
