Pierwodrukowi De Revolutionibus będą towarzyszyły kolejne edycje tego niezwykle ważnego starodruku oraz wystawa "De Revolutionibus - historia jednej książki". Autorzy wystawy: Anna Karolina Zawada i Michał Kłosiński.
Obok I wydania wypożyczonego na ten wyjątkowy dzień ze zbiorów Książnicy Kopernikańskiej, pokazane zostanie również II i III wydanie książki, faksymile rękopisu, kolejne wydania "O obrotach" min. pierwszy przekład na język nowożytny Jana Baronowskiego z 1854 r., klocki drzeworytnicze użyte w XIX-wiecznym, toruńskim wydaniu dzieła, słynny Indeks ksiąg zakazanych. Będziemy mogli również obejrzeć najmniejsze wydanie De Revolutionibus - tym razem węgierskie (rozmiary ok. 10 x 6 cm).
W Polsce znajduje się 14 egzemplarzy I wydania De Revolutionibus wliczając jeden, skradziony w 1998 r., który być może nadal znajduje się na terenie naszego kraju. Toruń szczyci się posiadaniem dwóch egzemplarzy I wydania De Revolutionibus - jeden znajduje się w Książnicy Kopernikańskiej, drugi w Bibliotece Głównej UMK.
Obecna rynkowa wartość I wydania szacowana jest na około 1 milion dolarów. Jest to najdroższa książka świata, zważywszy że Biblia Gutenberga, być może cenniejsza, znajduje się wyłącznie w zbiorach publicznych i nigdy nie pojawi się na rynku aukcyjnym. Warto zaznaczyć, że równie cenne są drugie i trzecie wydanie "De Revolutionibus", oba ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Toruniu.
Obchody 535. rocznicy urodzin Astronoma "Dies Natalis Copernici" uświetni wieczorem wykład dr Krzysztofa Nierzwickiego "W kręgu książki - od Gutenberga do De Revolutionibus" oraz koncert zespołu "Triumphal Brass Quintet". Zespół zaprezentuje muzykę dawną dworską i frywolną, wykonywaną w niekonwencjonalnej stylistyce za pomocą instrumentów dętych. Zwieńczeniem wieczoru w Ratuszu Staromiejskim będzie otwarcie wystawy "Blask gotyckich ksiąg".
Muzeum Okręgowe w Toruniu wraz z Muzeum Piśmiennictwa i Drukarstwa w Grębocinie zaprasza dzieci i młodzież na warsztaty XVI-wiecznego drukarstwa, które odbędą się w godz. 10.00 - 16.00 w Domu Kopernika w Toruniu.
De revolutionibus
Norymberskie De Revolutionibus powstało w 1543 r. w oficynie Johanna Petreiusa. Duże zasługi w opublikowaniu dzieła miał uczeń i przyjaciel Kopernika Joachim Retyk, który dostarczył rękopis Mistrza do wydawcy w Norymberdze, a sam w 1540 r. ogłosił w druku pozycję Narratio prima, w której wstępnie opisał odkrycie toruńskiego uczonego, tym samym przyczyniając się do rozgłosu teorii heliocentrycznej. Pierwodruk składa się z dwóch zupełnie odrębnych części: działu wstępnego, zawierającego 6 kart, oraz właściwego dzieła astronomicznego, posiadającego odrębną numeracje bieżącą do 196 karty. Dział wstępny składa się z karty tytułowej, anonimowej przedmowy 'Ad Lectorem de hypothesibus huius operis', listu Mikołaja Schonberga, kardynała Kapui do Kopernika, i Praefatio Authoris: listu Kopernika do papieża Pawła III, w którym autor dedykuje mu swoje dzieło i prosi o obronę przed możliwymi atakami. Dwie pełne karty zajmuje szczegółowy indeks zawartości dzieła, zgodny z dalszym podziałem na 6 ksiąg.
De Revolutionibus jest najdroższym naukowym starodrukiem świata
Traktat Kopernika, który był kiedyś przede wszystkim nośnikiem rewolucyjnej idei, współcześnie jest jedną z najcenniejszych książek na świecie. Pierwsze wydanie, wydrukowane w Norymberdze w 1543 r., roku śmierci uczonego, jest bardzo poszukiwane. Egzemplarz z odręcznym wpisem ucznia Kopernika - Retyka - w 1989 r. sprzedano za rekordową wtedy sumę 473 tys. dolarów. W listopadzie 2001 r. pierwsze wydanie osiągnęło cenę 745 tys. dolarów. Już wkrótce rekord ten został pobity - 10 czerwca 2004 r. w domu aukcyjnym Sotheby's licytacja egzemplarza norymberskiego wydania, pochodzącego z kolekcji lordów Mac Clesfield, zakończyła się na poziomie miliona dwustu tysięcy dolarów!
De Revolutionibus jest jedną z czterech książek w dziejach, których kompletny spis przeprowadzono, katalogując wszystkie znane dzisiaj, a rozrzucone po całym świecie egzemplarze.
Zasługa to w dużej mierze prof. Owena Gingericha, który wnioski ze swoich badań naukowych wykorzystał w popularnonaukowej pozycji: "Książka, której nikt nie przeczytał" (polskie wydanie w przekładzie Jarosława Włodarczyka, Warszawa 2004).
Pozostałe skatalogowane starodruki to: Biblia Gutenberga (wykaz uzupełniony w 1996 r. o kolejne odkrycie), tzw. Pierwsze Folio Szekspira, spisane ponad 100 lat temu, Birds oj America Johna Jamesa Audubona, potężny tom, którego spis mógł powstać dzięki zachowanej liście pierwotnych subskrybentów. Żadna z nich jednakże nie zawiera, w przeciwieństwie do skatalogowanego traktatu Kopernika, szczegółowego opisu stanu fizycznego każdego z woluminów oraz list proweniencyjnych. Istnieje ponadto obszerna lista zachowanych egzemplarzy Principiów Izaaca Newtona, jednakże spis ten nie pretenduje do miana kompletnego.
