Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Odkrywca

TEKST I RYS. JERZY GLISZCZYŃSKI [email protected]
Uran jest siódmą planetą w kolejności od Słońca. Trzecią największą i czwartą najmasywniejszą w Układzie Słonecznym. Należy do grupy gazowych olbrzymów.

Nazwa planety pochodzi od greckiego boga nieba Uranosa, męża bogini Ziemi Gai.

W 1986 roku Voyager 2 pędząc z prędkością 20 km na sekundę przemknął koło Urana. Podczas tego krótkiego spotkania przekazał więcej informacji o planecie, jej księżycach i pierścieniach, niż zdołano przez ponad 205 lat zebrać od momentu jej odkrycia.

Odkrywca

Uran, chociaż świeci na granicy widzialności gołym okiem, to w starożytności nie był znany. Dopiero William Herschel w 1781 r. stwierdził, że obiekt zaznaczany wcześniej kilkakrotnie na mapach nieba jak zwykła gwiazda, jest w rzeczywistości planetą. Herschel nazwał ją Georgium Sidus (Gwiazda Jerzego) na cześć króla angielskiego, Jerzego III. Nazwy Uran zaczęto używać dopiero od połowy XIX w.
Pierścienie

Zostały odkryte przez przypadek w 1977 roku. Zespół astronomów obserwował zakrycie gwiazdy przez Urana ze specjalnego obserwatorium na pokładzie samolotu. Bezpośrednio przed i po przejściu Urana przed gwiazdą zarejestrowano kilka krótkich zakryć. Po dalszych obserwacjach, również wykonanych przez Voyagera, potwierdzono istnienie jedenastu wąskich i ciemnych, podobnych do sadzy pierścieni.

Osobliwości

Do najciekawszych osobliwości Urana należy odmienna, niż w przypadku innych planet, oś jego obrotu. Oś obrotu jest odchylona od pionu o 98 stopni, taka konfiguracja daje złudzenie toczenia się planety podczas ruchu wokół Słońca. Nie ma dziś zadowalającego wyjaśnienia tego ruchu. Przyjmuje się teorię, że na początku istnienia Urana został on uderzony przez obiekt wielkości Ziemi, który go przekrzywił. Ciekawostką jest natomiast, to że wszystkie bliskie księżyce Urana obiegają planetę ruchem prostym. W przypadku Urana oznacza to, że obracają się w przeciwną stronę, niż planeta. Ponieważ pierścienie i księżyce krążą w płaszczyźnie równika, ich orbity tworzą coś w rodzaju tarczy strzelniczej.

Księżyce

Herschel kontynuował obserwacje i w 1787 roku odkrył jego dwa największe księżyce - Tytanię i Oberona. W 1851 roku, brytyjski miłośnik astronomii, William Laswell odkrył dwa następne - Umbriela i Ariela. Piąty księżyc, Mirandę, odkrył 100 lat później Gerard Kuiper.

Do dziś Uran jest posiadaczem 27 księżyców. Prawie wszystkie krążą po wyjątkowo okrągłych i regularnych orbitach. Międzynarodowa Unia Astronomiczna nazwała księżyce Urana, podobnie jak szczegóły ich powierzchni, imionami postaci ze sztuk Szekspira.

Badania

Jedyną, jak dotychczas sondą, która odwiedziła Urana był Voyager 2 wystrzelony przez NASA w 1977 roku. Największe zbliżenie sondy z planetą nastąpiło 24 stycznia 1986 roku. Sonda dostarczyła zdjęcia jednorodnej błękitnej kuli. Zdjęcie te, u wielu astronomów wywołało odczucie, że Uran jako planeta jest "nudny i niezmienny". Urana obserwowano również za pomocą Kosmicznego Teleskopu Hubble'a.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na pomorska.pl Gazeta Pomorska