Opłata na podatek bankowy niszczy system finansowy w Polsce?

Po trzech latach obowiązywania podatku bankowego naukowcy, przeprowadzając szczegółowe badania i analizy, doszli do alarmujących wniosków. Opłata, jaką ponoszą banki, grozi destabilizacją systemu finansowego w Polsce. Mimo że – jak podaje KNF – przynosi państwu 300 milionów złotych miesięcznie, to z trzech niezależnych od siebie badań wynika, że:

Badanie obejmujące różne krzywe dochodowości pokazuje, że największe zmiany stóp procentowych generują największe straty w bankach. Eksperci, analizując kwartalne dane z lat 2008–2017 dotyczące wszystkich polskich banków, które przynajmniej raz zapłaciły podatek bankowy (w sumie 19 instytucji), doszli do wniosku, że po wprowadzeniu podatku banki zaczęły dokonywać substytucji kredytów na obligacje rządowe, które nie są objęte podatkiem bankowym. Obecnie posiadają one 13–16 proc. aktywów w papierach rządowych. Cztery lata temu było to 8–10 proc.

Złota Setka 2018. Prezesie, prezydencie, burmistrzu, wójcie czekamy na zgłoszenia! [formularze zgłoszeniowe]

– Wykonując stress testy za pomocą trzech różnych metodologii, wliczając w to metodologię Europejskiego Banku Centralnego, zauważamy, że zmiana stóp procentowych w niektórych bankach doprowadziłaby do spadku funduszy z kapitałem podstawowym TIER1 o 50 proc., a w 30 proc. banków byłaby powyżej 30 proc. Co więcej, banki nie są w pełni zabezpieczone przed takim ryzykiem. Rodzi to poważne zagrożenie dla polskiego sektora bankowego – ostrzega współautorka badań dr hab. Aneta Hryckiewicz z Zakładu Ekonomicznych Analiz Empirycznych Akademii Leona Koźmińskiego. Czarny scenariusz zakłada nawet możliwość wpisania banków na listę ostrzeżeń KNF oraz utratę licencji. Choć jest on mało prawdopodobny, to eksperci ostrzegają przed możliwym osłabieniem sektora bankowego, który uderzyłby we wzrost gospodarczy.

Obniżenie rentowności banków to kolejny zdaniem ekspertów efekt wprowadzenia podatku bankowego. Jest podobnie jak za granicą. Na Węgrzech, gdzie podatek bankowy wprowadzono w 2010 roku, wyniki badań wykonane regresją liniową z efektem zmiennym wskazują, że podatek bankowy obniża rentowność banków. Ponadto banki przerzucają ten koszt na klienta, ale w większości w opłatach za usługi bankowe, a nie poprzez marże kredytowe. Eksperci doszli do takich wniosków, analizując roczne dane wszystkich komercyjnych banków na Węgrzech oraz instytucji kredytowych w tym kraju na przestrzeni lat 2004–2016.

– Od czasu wprowadzenia podatku zachowania banków na tym rynku są bardziej cykliczne, a transakcje jeszcze bardziej krótkoterminowe. Pod koniec miesiąca banki właściwie nie zawierają żadnych transakcji między sobą ze względu na chęć unikania obciążenia podatkiem – zaznacza współautor badania dr Piotr Mielus z Katedry Ekonomii Ilościowej Szkoły Głównej Handlowej, wymieniając następny negatywny efekt podatku bankowego.

Jesteś informatykiem? Masz duże szanse na znalezienie pracy w Bydgoszczy

Kolejnym badaniem zostały objęte dzienne kwotowania banków na rynku pieniężnym w okresie 2014–2017, jak również wielkość i wolumeny transakcji na tym rynku. Analiza wszystkich transakcji międzybankowych wskazała, że podatek bankowy w jeszcze większym stopniu spowodował osłabienie rynku międzybankowego w Polsce. Liczba transakcji spadła, a banki w jeszcze większym stopniu finansują się transakcjami krótkoterminowymi.

– Wyniki badania wspierają hipotezę, że banki przerzuciły się w jeszcze większym stopniu z transakcji o dłuższych terminach na transakcje o krótszych terminach (jednodniowe do maksymalnie tygodniowe) w pozyskaniu swojego finansowania. Wszystko po to, aby nie pokrywało się to z okresem obciążeń podatkowych – zaznacza dr Mielus.

– Jest to bardzo niebezpieczne, gdyż wskazuje na krótkoterminowe finansowanie działalności banków na rynku międzybankowym, co było dokładnie przyczyną kryzysu w 2008 roku, na cykliczność tego finansowania oraz na pewne turbulencje na rynku. Na koniec miesiąca, kiedy jest dzień rozliczenia podatku, rynek umiera. To ostatnie może być bardzo niebezpieczne w czasach niepewności lub potencjalnych kryzysów, gdyż może spowodować utratę płynności dla banków potrzebujących finansowania – dodaje dr hab. Hryckiewicz.

Wyniki badań wskazują, że kwotowania są ściśle uzależnione od zachowań banków na rynku i nie odzwierciedlają rzeczywistej ceny pieniądza. Trzy niezależne od siebie badania prowadzą więc do jednego wniosku – zmiany na polskim rynku finansowym, który w porównaniu z innymi krajami jest słabo rozwinięty, jeszcze bardziej go osłabiły.

Wszystkie badania zrealizowano w ramach jednego grantu sfinansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki. W realizacji grantu brali udział: mgr Karolina Skorulska i Petra Pawlowski z Akademii Leona Koźmińskiego, Marcin Borsuk z Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, dr Piotr Mielus ze Szkoły Głównej Handlowej oraz dr Małgorzata Snarska z Akademii Ekonomicznej w Krakowie.