Oświetlenie w firmie. Jakie parametry LED wybrać, by nie żałować

Według badania przeprowadzonego przez Polski Związek Producentów Sprzętu Oświetleniowego w 2017 r. aż 7 na 16 typów przebadanych opraw nie spełniło wymagań normy regulującej zdolność do poprawnej pracy w określonym środowisku elektromagnetycznym. To tylko jedna z wielu nieprawidłowości, jakich dopatrzył się Pol-lighting. Żywotność, wskaźnik CRI czy współczynnik olśnienia UGR to kluczowe parametry określające jakość nowoczesnego oświetlenia LED. Co jeszcze powinno znaleźć się pod lupą przyszłego inwestora?

Jednym ważniejszych parametrów opraw LED jest ich żywotność. Odnosi się ona przede wszystkim do długości (podawanej w godzinach) pracy urządzeń. Ich trwałość zmniejsza się podczas eksploatacji, poprzez obniżanie strumienia świetlnego. Bardzo często parametr ten jest podawany w formie liczebnika, który nie zawsze jest zgodny z faktycznym działaniem diody LED. Prawidłowy zapis parametru żywotności powinien uwzględniać współczynnik L (określa strumień, jaki pozostaje po deklarowanym okresie w stosunku do nowego produktu) oraz B (odsetek diod LED, które po deklarowanym okresie nie emitują oferowanego strumienia). Jeżeli wybrany produkt charakteryzuje się pracą na poziomie 100 000 h, a na etykiecie nie znajdujemy podanych współczynników L i B, to nie jesteśmy w stanie określić, po jakim czasie zmniejszy się wartość jego strumienia, a oprawa zacznie tracić swoje właściwości.

- Brak współczynnika L i B na opakowaniach opraw jest powszechny dla tańszych zamienników, które obecnie zalewają polski rynek. Często spotykamy się z realizacjami, podczas których przedsiębiorca nie chce inwestować w technologię LED, ponieważ podczas przeprowadzanych poprzednich modernizacji, zostały zaoferowane mu gorszej jakości produkty, które nie spełniły oczekiwań i nie pracowały zadowalająco przez deklarowany przez producenta okres czasu – mówi Michał Jastrzębski, dyrektor techniczny z firmy Beghelli-Polska.

Obowiązek podawania współczynnika L i B na opakowaniach produktów LED nie jest regulowany prawnie. Jednak niektórzy producenci oświetlenia w trosce o jakość oferowanych rozwiązań oprócz żywotności umieszczają także informacje dotyczące zjawiska obniżania strumienia świetlnego w miarę upływu czasu eksploatacji.

W obiektach produkcyjnych, magazynach czy sortowaniach oświetlenie pełni szczególnie ważną rolę. Przede wszystkim umożliwia pracownikom produkcji odróżnienie i sklasyfikowanie wytwarzanych produktów np. ram okiennych czy drzwi. Często proces ten odbywa się nie tylko na podstawie etykiety czy różnego kształtu, ale także koloru.

– Wskaźnik oddawania barw CRI mówi nam o tym, jaki procent kolorów widzianych w danym świetle, jest oddawany w sposób naturalny. Wśród naszych klientów znajdują się przedstawiciele fabryk np. drzwi czy okien. Chociaż są to większości zautomatyzowane przedsiębiorstwa, niektóre z procesów produkcyjnych nadal obsługiwane są przez osoby fizyczne. Do ich zadań należy m.in. odpowiednie znakowanie produktów na podstawie koloru czy materiału. W przypadku źle dobranego oświetlenia o niskim współczynniku CRI może okazać się, że znalezienie różnicy pomiędzy jednym odcieniem kolorystycznym danego elementu, a innym staje się po prostu niemożliwe. Takie błędy skutkują dużymi stratami dla firm, które muszą wymieniać produkty i na nowo je znakować, tracąc przy tym zaufanie swoich klientów. Chociaż normy (PN-EN 12464-1:2012) jasno określają, że współczynnik CRI w obiektach użyteczności publicznej i w większości obiektów przemysłowych musi być wyższy niż 80, często nie są one przestrzegane. Wynika to przede wszystkim ze stosowania tańszych, nieautoryzowanych zamienników opraw, które na etapie badań i produkcji nie były poddawane odpowiednim kontrolom – tłumaczy Michał Jastrzębski.

Produkty oświetlane źródłem światła o niskim wskaźniku oddawania barw mogą zniekształcać kolor, więc ten uzyskany może znacznie różnić się od rzeczywistego (widocznego w świetle dziennym).

Oświetlenie zapewnia nie tylko odpowiednie warunki do pracy, ale także dba o bezpieczeństwo wszystkich pracowników, szczególnie w sektorze przemysłowym, w którym odbywa się praca ciężkich maszyn, wózków widłowych czy suwnic i dźwigów.

- Wybierając oświetlenie do obiektów przemysłowych, należy przede wszystkim wziąć pod uwagę efekt zjawiska stroboskopowego, który jest szczególnie niebezpieczny w miejscach pracy wózków widłowych. Powoduje bowiem złudzenie spowolnienia lub zatrzymania elementu będącego w ruchu. Z takim efektem zmagano się szczególnie podczas wykorzystywania przestarzałych już opraw świetlówkowych. Chociaż w założeniu stosowanie lamp LED powinno eliminować ryzyko powstawia takiego zjawiska, występuje ono bardzo często wśród tańszych zamienników, w których nie jest zachowany ciągły strumień światła. Aby mieć pewność, że wybrane przez nas oprawy będą niezawodne i nie przyczynią się do powstawania efektu stroboskopowego, zwracajmy uwagę na migotanie danej oprawy. Poniżej 20 proc. będzie ono niezauważalne dla oka – wyjaśnia ekspert.

Jednym z parametrów opraw LED, który także wpływa na bezpieczeństwo oraz komfort pracowników, jest współczynnik olśnienia UGR. Zgodnie z normą PN-EN 12464-1:2012 nie może on przekraczać wartości 24 w sektorze przemysłowym. Im większy ten współczynnik, tym większy blask od oprawy i dyskomfort pracowników.

- Olśnienie przykre ma szczególny wpływ na miejsca wysokiego składowania. Jeżeli hala magazynowa jest wysoka, a regały sięgają jej sufitu, do zadań pracowników należy składowanie towaru również na najwyższych segmentach. Podnoszenie wzroku w górę, który spotyka się z intensywnym i rażącym strumieniem światła, może spowodować chwilowe oślepienie i utratę kontroli nad obsługiwanym urządzeniem czy pojazdem. Ponadto w takich warunkach nasz wzrok się szybciej męczy, zaczynamy odczuwać rozdrażnienie. To wszystko prowadzi do ogólnego niezadowolenia pracowników – podkreśla pan Michał.

Jak tłumaczą eksperci Beghelli-Polska, żywotność źródeł światła LED jest znacznie większa niż innych form oświetlania przestrzeni. Nowoczesne oprawy LED są w pełni energooszczędne, a dzięki dedykowanym systemom zarządzającym mogą być także zautomatyzowane i dostosowane do warunków pracy w każdym przedsiębiorstwie.