W przypadku umowy o pracę wszystkie ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne są obowiązkowe. Inaczej jest w przypadku umów zlecenie oraz o dzieło. Te ostatnie w ogóle nie są oskładkowane.
Gdy masz umowę o pracę
Pracownicy podlegają obowiązkowo wszystkim ubezpieczeniom społecznym, czyli: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu. Ubezpieczenia obowiązują od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku, z wyłączeniem okresów przebywania na urlopach bezpłatnych. - Te same zasady odnoszą się do pracowników młodocianych, tj. osób, które ukończyły 16 lat, ale nie przekroczyły 18 lat, zatrudnionych na podstawie umowy o pracę na zasadach określonych w kodeksie pracy - informuje Aleksandra Nejman, kierownik Wydziału Ubezpieczeń Społecznych w ZUS Oddział w Bydgoszczy.
Składki na ubezpieczenia społeczne co miesiąc odprowadzane są od uzyskanego przychodu w następujących wysokościach:
- na ubezpieczenie emerytalne - 19,52 proc. (po 9,76 proc. finansują płatnik i ubezpieczony);
- na ubezpieczenie rentowe - 8 proc. (6,5 proc. finansuje płatnik, a 1,5 proc. ubezpieczony);
- na ubezpieczenie wypadkowe - od 0,40 do 3,60 proc. w zależności od stopnia ryzyka (w całości finansuje je płatnik);
- na ubezpieczenie chorobowe - 2,45 proc. (w całości finansuje je ubezpieczony);
Oprócz składek na ubezpieczenia społeczne pracodawca zobowiązany jest opłacić:
- składkę na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 9 proc.;
- składkę na Fundusz Pracy - 2,45 proc.;
- składkę na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP) - 0,10 proc.
Gdy mamy umowę zlecenie
W sytuacji, gdy umowa zlecenie jest jedyną formą zatrudnienia, wówczas wykonujący ją podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i ubezpieczeniu zdrowotnemu.
Ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne, a objęcie nim następuje na wniosek osoby zatrudnionej na umowę zlecenie zgłoszony do zleceniodawcy. - Wyjątek stanowią uczniowie i studenci do 26 lat zatrudnieni na umowę zlecenie. Oni z tytułu tej umowy nie podlegają żadnym ubezpieczeniom ani obowiązkowo, ani dobrowolnie - precyzuje Aleksandra Nejman.
Wysokość procentowa składek na poszczególne rodzaje ubezpieczeń w przypadku umowy zlecenie jest identyczna jak przy umowie o pracę.
Gdy mamy umowę o dzieło
W przypadku zatrudnienia wyłącznie na umowę o dzieło osoba nie podlega ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu, ani obowiązkowo ani dobrowolnie.
Podobnie jest w sytuacji zawarcia umowy o dzieło z innym podmiotem niż pracodawca i wówczas, gdy praca w ramach tej umowy nie jest wykonywana na rzecz pracodawcy.
Gdy mamy kilka umów zleceń
Warto wiedzieć, że od początku 2016 roku zmieniły się zasady podlegania ubezpieczeniom osób wykonujących pracę na podstawie umowy zlecenie jednocześnie z inną aktywnością zarobkową oraz kilku umów zlecenie. Mówiąc wprost - wszystkie umowy zlecenie zostały ozusowane.
Tak więc osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu wykonywania jednocześnie kilku umów zlecenie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom z każdej umowy zlecenia do momentu uzyskania, w wyniku sumowania, przychodu w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę, oczywiście, o ile taki przychód uzyskuje. Ta zasada również odnosi się do umów zlecenie zawartych z tym samym zleceniodawcą.
Przypomnijmy też, że od stycznia 2017 roku płaca minimalna wynosi 2000 zł brutto.
Zatem, po zmianie przepisów, nie ma już możliwości obejścia przepisów w taki sposób, że pracodawca podpisywał dwie umowy zlecenie i tylko jedna z nich (najczęściej ta na niższą kwotę) podlegała oskładkowaniu, a druga już nie.
Gdy pracę wykonuje uczeń lub student
Aleksandra Nejman informuje, że uczniowie gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, szkół ponadpodstawowych oraz studenci do ukończenia 26 lat, wykonujący pracę na podstawie umowy zlecenie, nie podlegają ubezpieczeniom społecznym z tego tytułu. Osoby te bowiem do ukończenia 26. roku życia nie są obejmowane ubezpieczeniami z tytułu umowy-zlecenia: ani obowiązkowo, ani dobrowolnie - podsumowuje ekspertka ZUS.
