Pracował, walczył, modlił się

Trwa remont budynku, w którym mieści się przedszkole w Grucznie. W 1914 zbudował go Felicjan Czajkowski, który prowadził prężnie działającą firmę budowlaną. Był to najbardziej okazały gmach w Grucznie, w którym rodzina Czajkowskich zamieszkała po tym, gdy od uderzenia pioruna spłonął ich rodziny dom.

Felicjan, zwany Feliksem, urodził się 19 czerwca 1873 roku. Był synem Marianny i Kazimierza Schulc. Ożenił się z Joanną Sławińską, mieli czworo dzieci: Wiktora (który zmarł we wczesnej młodości), Martę, Zofię i najmłodszego Rajmunda.

Firma Feliksa działała głównie w Grucznie i okolicach, zatrudniała wielu mieszkańców tej wsi, w tym trzech braci Jagłów: Stanisława, Feliksa i Jana. W 1874 roku budowlańcy Czajkowskiego przeprowadzili remont szkoły polskiej w Grucznie, ich dziełem jest też gmach poczty w tej wsi, który znajduje się tam do dziś i nadal funkcjonuje w nim urząd pocztowy.

Przeczytaj także: Z dumą nosił sztandar z napisem Bóg, Honor, Ojczyzna
Felicjan uczestniczył w I wojnie światowej. Był na bitwie pod Verdun w 1916 r. Cztery lata później brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Przewodniczył Towarzystwu Powstańców i Wojaków, które powstało w Grucznie w 1923 r. na wzór towarzystwa toruńskiego, młodszego od gruczeńskiego o dwa lata. Jego członkowie mieli swoje zawołanie: "Czy w młodości, czy w siwiźnie, służ Bogu i Ojczyźnie".

Felicjan Czajkowski był członkiem Rady Gminnej, opiekunem sierot w gminie Gruczno - rolę tę powierzył mu starosta świecki. Służył też Bogu. W 1928 r. zainicjował budowę pomnika Najświętszego Serca Pana Jezusa - w plebańskim ogrodzie przy skrzyżowaniu ul. Wojska Polskiego i Go-szyny. Upamiętniała ona 10 rocznicę odzyskania niepodległości. Została zniszczona przez młodzieżowe bojówki hitlerowskie w 1939 r. Jezus wrócił na postument 17 maja 2014 r. z inicjatywy proboszcza Franciszka Kameckiego. Figura jest nowa, ale obok znajdują się elementy oryginału (głowa i popiersie Chrystusa).
Po wybuchu II wojny światowej Felicjan Czajkowski publicznie podeptał portret Hitlera. Został aresztowany przez Niemców i osadzony w więzieniu, które zorganizowali w szpitalu psychiatrycznym w Świeciu. Zamordowali go w Mniszku koło Świecia, gdzie znajduje się największa w powiecie świeckim mogiła pomordowanych przez nazistów.

Wnukiem Felicjana Czajkowskiego jest Jerzy Ridian, reżyser z Krakowa, który utrzymuje stały kontakt z Grucznem. W 2003 r., wraz z fotografikami - Małgorzatą i Jerzym Karnasiewicz - na plebanii w Grucznie zaprezentował swój film "Gruczno, ludzie i miejsca - lata 20. i 30." Zawierał on wiele starych fotografii i krajobrazów Gruczna. Obecni na projekcji starsi mieszkańcy wsi rozpoznawali osoby i miejsca.

Ważną postacią w rodzinie Czajkowskich był też Jan, stryjeczny brak Feliksa, również budowlaniec. Jego firma realizowała się na całym Pomorzu w potężnych inwestycjach, jak stacje kolejowe na trasie Bydgoszcz - Gdynia. Jego dziełem są też budynki mieszkalne wzdłuż głównej ulicy Gruczna, a także dawna szkoła niemiecka przy ul. Chełmińskiej.

Jan Czajkowski zginął z rąk Niemców podczas Marszu Śmierci w 1945 r., gdy likwidowano obóz koncentracyjny Stutthof na Pomorzu.

Artykuł powstał na bazie "Bedekera Gruczeńskiego 2", pracy zbiorowej pod redakcją Jadwigi Luterek-Cholewskiej.

Więcej wartościowych tekstów na www.pomorska.pl/premium