Spis treści
Środa Popielcowa 5 marca 2025. Co to za święto?
Środa 5 marca 2025 roku to Środa Popielcowa, która rozpoczyna okres Wielkiego Postu. Dzień ten określa się potocznie nazwą "Popielec".
Środa Popielcowa to święto ruchome - w 2025 roku przypada 5 marca - i rozpoczyna symboliczne czterdzieści dni Wielkiego Postu.
Środa Popielcowa nie należy do świąt nakazanych, co oznacza, że tego dnia udział w mszy nie jest obowiązkowy. W Środę Popielcową w kościołach symbolicznie posypuje się głowy popiołem. Ksiądz wypowiada słowa z Księgi Rodzaju: "prochem jesteś i w proch się obrócisz" (Rdz 3, 19).
Post ścisły w Środę Popielcową. Co można jeść?
W Środę Popielcową katolików obowiązuje post ścisły. Oznacza on obowiązek poszczenia zarówno ilościowego, jak i jakościowego.
Post jakościowy oznacza wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych (czyli taki post, jaki katolików obowiązuje w każdy piątek),
Post ilościowy - polega na ograniczeniu liczby spożywanych posiłków.
Na liście produktów zakazanych w post ścisły poza mięsem jest także alkohol i słodycze. Dozwolone jest jedzenie ryb, jajek, nabiału, owoców i warzyw.
Post ścisły obowiązuje katolików dwa razy w roku - właśnie w okresie Wielkiego Postu. To Środa Popielcowa oraz Wielki Piątek. O postach mówi 4. przykazanie kościelne: Zachowywać nakazane posty i wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych, a w czasie Wielkiego Postu powstrzymywać się od udziału w zabawach.
Oznacza to, że w Środę Popielcową można zjeść trzy posiłki, w tym jeden do syta i dwa skromne.
Zgodnie z kanonami 1251-1252 Kodeksu Prawa Kanonicznego, w Środę Popielcową obowiązuje wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych i post ścisły. Oznacza to, że można spożyć trzy posiłki w ciągu dnia, w tym tylko jeden do syta.
Te osoby są zwolnione z postu w Środę Popielcową
Przestrzeganie postu ścisłego nie dotyczy wszystkich. Kodeks Prawa Kanonicznego mówi, że osoby, które ukończyły 60 lat, nie są zobowiązane do przestrzegania postu, podobnie jak te, które nie ukończyły jeszcze 18 lat. Jednocześnie wierni, którzy skończyli 14 lat, są zobowiązani do "wstrzemięźliwości", czyli ograniczenia się w jedzeniu.
Jednak duszpasterze oraz rodzice powinni zatroszczyć się o to, aby również ci, którzy z racji młodszego wieku nie są jeszcze związani prawem postu i wstrzemięźliwości, byli wychowywani do autentycznego ducha pokuty - napisano w Kodeksie.
Z postu zwolnieni są też przewlekle chorzy i osoby, które nie mogą przestrzegać postu z powodów zdrowotnych.
Ten, kto nie jest w stanie pościć, może zdecydować się na inną formę pokuty. Kościół wymienia tu na przykład:
modlitwę;
jałmużnę;
uczynki pobożności i miłości;
wierniejsze spełnianie obowiązków.
Wielki Post - czego nie jedzono? Oto dawne tradycje wielopostne
Obecnie post dotyczy jedzenia mięsa w Środę Popielcową i ograniczenia liczby spożywanych posiłków. Jednak jak wskazują etnografowie, jeszcze w pod koniec XIX wieku w czasie Wielkiego Postu nie można było spożywać również nabiału. Wierni rezygnowali z masła, mleka i jaj. W niektórych regionach Polski zakazy postne obejmowały nawet spożywanie maślanki czy serwatki - podaje Muzeum Etnograficzne w Toruniu. Dawniej standardową praktyką rozpoczynającą Wielki Post był post o chlebie i wodzie. Tradycja obchodów Środy Popielcowej nakazuje jedzenie ryb, w szczególności śledzi pod różnymi postaciami.
Rzeszowskie muzeum wylicza też inne zwyczaje wielkopostne:
Ubierano się w ciemne ubrania.
Nie noszono żadnych ozdób.
Unikano kłótni, a nawet głośnych rozmów.
Przygotowywano się do spowiedzi.
Jedzono tylko dwa posiłki dziennie, a w piątki w ogóle.
Jedzono na przykład żur z grzybami, kwas z kapusty, ziemniaki z kapustą omaszczone olejem lnianym albo polewkę z serwatki z dodatkiem mąki rozpuszczonej w wodzie. Chleb jedli tylko bogatsi mieszkańcy wsi i w ograniczonych ilościach.
