Spis treści
Wielki Piątek 2025
Wielki Piątek to szósty dzień Wielkiego Tygodnia i jednocześnie drugi dzień Triduum Paschalnego.
Triduum Paschalne to trzy dni poprzedzające Zmartwychwstanie, obejmujące Wielki Czwartek, Wielki Piątek i Wielką Sobotę.
Wielki Piątek, który wypada 18 kwietnia 2025 roku, stanowi jedno z najważniejszych wydarzeń w kalendarzu liturgicznym. Ten dzień przynosi głęboką refleksję i duchowe przeżycia - wspominana jest bowiem męka i śmierć Jezusa Chrystusa a także kontemplowana Jego ofiara dla zbawienia ludzkości.
Wielki Piątek - obrzędy Dnia Męki Pańskiej
W tradycji chrześcijańskiej Wielki Piątek, określany też jako Dzień Męki Pańskiej, to czas skupienia i powagi. Liturgia tego dnia koncentruje się na adoracji krzyża, czyli symbolu zbawienia, oraz refleksji nad ofiarą Jezusa.
Wielki Piątek to jedyny dzień w całym roku liturgicznym, gdy nie odbywa się Msza Święta. Nie udziela się także sakramentów za wyjątkiem namaszczenia chorych. W kościołach odprawiana jest tylko liturgia Męki Pańskiej.
Podczas nabożeństw Drogi Krzyżowej wierni rozważają drogę cierpienia, jaką przeszedł Jezus podczas swojej drogi do Golgoty. Następnie odbywa się przeproszenie krzyża, podczas którego wierni oddają cześć drzewu krzyża, będącemu symbolem zbawienia. Ten dzień jest także czasem, kiedy Najświętszy Sakrament przenoszony jest do symbolicznego Grobu Pańskiego, co stanowi kontynuację refleksji nad męką i śmiercią Chrystusa.
Zegary były zatrzymywane, a lustra zasłaniane - oto ludowe tradycje Wielkiego Piątku
W przeszłości, w Wielki Piątek obchodzono wiele tradycji ludowych, które często miały głębokie korzenie kulturowe i religijne.
Wierzono, że kiedy Jezus leży w grobie, to po świecie grasuje zło, czarownice i upiory. Ludzie w geście żałoby ubierali się na czarno i unikali hałaśliwych prac czy rozrywek. Nie można było krzyczeć a nawet głośno rozmawiać. Zegary były zatrzymywane, a lustra zasłaniane lub odwracane aby przeglądający się w nich człowiek w ten dzień nie spostrzegł diabła.
Zwyczajowo gospodarz w Wielki Piątek dla ochrony przed złem obchodził trzy razy wkoło obejście, a gospodynie jeszcze przed świtem w Wielką Sobotę doiły krowy, by czarownice nie odebrały im mleka. Zgodnie z przysłowiem: "W Wielki Piątek dobry siewu początek" gospodarze, o ile pogoda pozwalała, dokonywali symbolicznego siewu zboża, wierząc, że urośnie bez chwastów.
W Wielki Piątek gotowano jajka, które były święcone w Wielką Sobotę i z których robiono pisanki. W wodzie po gotowaniu jajek dziewczęta często myły włosy lub twarz, aby pozbyć się piegów lub innych mankamentów urody. Dodatkowo, wierzono, że kąpiel w bieżącej wodzie rzek czy potoków w Wielki Piątek ma właściwości uzdrawiające. Dla wielu osób, ta praktyka symbolizowała oczyszczenie i odrodzenie duchowe.
Post ścisły w Wielki Piątek
W Wielki Piątek obowiązuje post ścisły - zarówno ilościowy, jak i jakościowy. W praktyce oznacza to, że można zjeść trzy posiłki, w tym jeden do syta i dwa skromne. Nie należy jednak jeść mięsa, natomiast ryby - wolno.
Przestrzeganie postu ścisłego nie dotyczy wszystkich. Do postu jakościowego zobligowani są wszyscy wierni, którzy ukończyli 14. lat. Z kolei do zachowania postu ilościowego zobowiązani są katolicy między 18. a 60. rokiem życia.
Czy w Wielki Piątek trzeba iść do kościoła?
Wielu katolików zastanawia się, czy 18 kwietnia - w Wielki Piątek - uczestnictwo we Mszy Świętej jest obowiązkowe. Warto przyjrzeć się przepisom kościelnym, aby rozwiać wszelkie wątpliwości.
Wielki Piątek nie jest świętem nakazanym, co oznacza, że wierni nie mają obowiązku uczestniczenia w liturgiach tego dnia. Zgodnie z Kodeksem Prawa Kanonicznego, obowiązek uczestnictwa we Mszy Świętej dotyczy jedynie dni świątecznych nakazanych.
O tym, czy uczestnictwo we mszy 18 kwietnia - w Wielki Piątek - jest obowiązkowe, decyduje kanon 1246 Kodeksu Prawa Kanonicznego. Czytamy w nim: "Niedziela, w czasie której jest czczona tajemnica paschalna, na podstawie tradycji apostolskiej winna być obchodzona w całym Kościele jako najdawniejszy dzień świąteczny nakazany. Ponadto należy obchodzić dni Narodzenia Pana naszego Jezusa Chrystusa, Objawienia Pańskiego, Wniebowstąpienia oraz Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa, Świętej Bożej Rodzicielki Maryi, Jej Niepokalanego Poczęcia i Wniebowzięcia, Świętego Józefa, Świętych Apostołów Piotra i Pawła, wreszcie Wszystkich Świętych".
Oznacza to, że katolicy nie muszą iść do Kościoła 18 kwietnia i nie mają obowiązku uczestniczenia we Mszy Świętej w Wielki Piątek.
Święta nakazane w Polsce - w te dni trzeba iść do kościoła
Przypomnijmy, że zgodnie z przepisami kościelnymi, obowiązek uczestniczenia we Mszy Św. obowiązuje tylko we wskazane dni, które znalazły się na tzw. liście świąt nakazanych. Znajdują się na niej następujące dni:
wszystkie niedziele
1 stycznia (Nowy Rok) - Uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi
6 stycznia - Święto Trzech Króli
Boże Ciało - obchodzone w czwartek po Uroczystości Trójcy Przenajświętszej
15 sierpnia - Matki Boskiej Zielnej
1 listopada - Uroczystość Wszystkich Świętych
25 grudnia - Boże Narodzenie
W niedzielę oraz w inne dni świąteczne nakazane, wierni są zobowiązani uczestniczyć we Mszy świętej oraz powstrzymać się od wykonywania tych prac i zajęć, które utrudniają oddawanie Bogu czci, przeżywanie radości właściwej dniowi Pańskiemu oraz korzystanie z należnego odpoczynku duchowego i fizycznego - czytamy w Kodeksie Prawa Kanonicznego.
Podsumowując, Wielki Piątek, choć jest dniem o dużym znaczeniu liturgicznym, nie jest świętem nakazanym w Kościele katolickim. Oznacza to, że wierni nie mają obowiązku uczestniczenia w liturgiach tego dnia, choć wielu z nich decyduje się na udział w tych ważnych wydarzeniach, aby głębiej przeżywać tajemnice wiary.
