Świadczenie pielęgnacyjne. Sprawdź, czy masz szansę na 1300 zł zamiast 520

Sopot powołuje się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 2014 roku i opiekunom dorosłych niepełnosprawnych wypłaca świadczenie pielęgnacyjne (1300 zł) zamiast specjalnego zasiłku opiekuńczego.

Drogę do otrzymywania świadczenia pielęgnacyjnego otworzył opiekunom dorosłych osób niepełnosprawnych także Naczelny Sąd Administracyjny. Ale nie wszystkim.

NSA rozpatrzył skargę kasacyjną rzecznika praw obywatelskich. Sędziowie uchylili wyrok sądu administracyjnego (jest to wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy), który odmawiał przyznania świadczenia pielęgnacyjnego córce opiekującej się niepełnosprawną matką. Matka stała się niepełnosprawna mając 77 lat.

Wyjaśnijmy tło sprawy, by lepiej zrozumieć prawnicze niuanse.
Pani A. w 2013 r. utraciła prawo do świadczenia pielęgnacyjnego na matkę - z powodu zmiany przepisów. Opiekunowie dorosłych zaczęli dostawać 520 zł specjalnego zasiłku opiekuńczego, a rodzice niepełnosprawnych dzieci - świadczenie pielęgnacyjne, które wówczas wynosiło 620 zł. Dziś jest to 1300 zł, a specjalny zasiłek ciągle wynosi 520 zł.

Pani A. dostała więc specjalny zasiłek zamiast świadczenia pielęgnacyjnego. Odwołała się do SKO, ale to podtrzymało decyzję prezydenta miasta. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy też oddalił jej skargę.
W październiku 2014 r. Trybunał Konstytucyjny (sprawę wnieśli posłowie PiS) orzekł, że zróżnicowanie wysokości świadczenia dla opiekunów osób niepełnosprawnych ze względu na moment powstania niepełnosprawności jest niezgodne z konstytucją. Jednocześnie nie usunął tego zapisu z ustawy, ale wskazał, że poprawić to powinien ustawodawca i to niezwłocznie.

Na podstawie wyroku Trybunału pani A. zwróciła się do Samorządowego Kolegium Odwoławczego, by ponownie rozpatrzyło jej sprawę.
Kolegium odmówiło, sprawa trafiła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy, a ten w lutym br. stwierdził, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Wobec tego pani A. złożyła skargę kasacyjną do NSA, do skargi przyłączył się rzecznik praw obywatelskich.
Rzecznik uważa, że po wyroku TK sprzed dwóch lat przepis nie powinien być stosowany w kształcie, który jest niezgodny z konstytucją. Powinien być rozumiany tak, że prawo do świadczenia pielęgnacyjnego ma także opiekun osoby, której niepełnosprawność powstała w dorosłości. Mimo upływu dwóch lat nic się w sprawie nie dzieje, nie ma zmian w przepisach.

10 listopada NSA uwzględnił skargę kasacyjną, uchylił wyrok sądu wojewódzkiego oraz decyzje I i II instancji odmawiające przyznania świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu opieki nad niepełnosprawna matką (I OSK 1512/16).
Organy, które ponownie będą rozpatrywały wniosek pani A. mają obowiązek pominąć przepis, który nie pozwala przyznać jej świadczenia pielęgnacyjnego.

Co to oznacza dla innych opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych, którzy nie mogą doczekać się realizacji wyroku TK?
Otóż nie oznacza automatyzmu.

NSA swoim orzeczeniem otworzył nową linię orzeczniczą. Wojewódzkie sądy administracyjne tym rozstrzygnięciem NSA mogą się kierować, mogą uwzględniać linię orzeczniczą przedstawioną w tym wyroku, ale nie muszą. Jeśli nie - sprawa znowu może trafić do NSA jako skarga kasacyjna.

Lesław Nawacki, dyrektor zespołu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych w biurze RPO mówi, że po uwzględnieniu skargi kasacyjnej w sądach administracyjnych jest nowa linia orzecznicza, która części opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych daje szansę na świadczenie pielęgnacyjne.
Części, bo sytuacja jest zróżnicowana.

- Ci opiekunowie, którzy po wyroku TK z października 2014 r. nie zgłaszali wniosków o wznowienie postępowania, cierpliwie czekali, aż ustawodawca zmieni przepisy - mogą teraz złożyć wniosek do gminy o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie wyroku TK - wyjaśnia Lesław Nawacki. - Prawdopodobnie dostaną decyzję odmowną, sprawa trafi do SKO i sądu administracyjnego. W ich sprawie zaszły nowe okoliczności (uwzględniona skarga kasacyjna, która pokazuje nową linię orzeczniczą), których nie było wcześniej.

Droga do 1300 zł świadczenia pielęgnacyjnego dla opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych może więc - mimo wszystko - okazać się długa.

Jednak ci opiekunowie dorosłych niepełnosprawnych, którzy po wyroku TK złożyli wnioski o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego i zostały one odrzucone, teraz nic nie wskórają. - W ich sytuacji skarga kasacyjna uwzględniona przez NSA nie jest nową okolicznością, która pozwala ponownie rozpatrzyć sprawę po myśli opiekunów - rozwiewa złudzenia dyr. Nawacki. - Oni są w sytuacji najgorszej z możliwych - muszą czekać na zmianę przepisów.

Zobacz również: Po pożarze w Strzelnie: ogromne straty materialne i 12 osób bez domu [wideo]

Jednak - bez czekania na zmianę przepisów- świadczenia pielęgnacyjne, czyli 1300 zł opiekunom dorosłych osób niepełnosprawnych wypłaca Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Sopocie.

Jak to się dzieje?

Agnieszka Niedałtowska, specjalista do spraw komunikacji zewnętrznej w sopockim MOPS wyjaśnia, że "zgodnie z Konstytucją, orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają rangę przepisów powszechnie obowiązujących i ostatecznych, zatem wyrok Trybunału należy uwzględnić przy rozpatrywaniu wniosków o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego.
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Sopocie stosuje powyższy wyrok i powołując się na niego w wydawanych decyzjach administracyjnych, wypłaca świadczenie pielęgnacyjne osobom spełniającym wymagane kryteria od listopada 2014 roku." Oznacza to, że aby otrzymać świadczenie pielęgnacyjne na dorosłą osobę niepełnosprawną nie jest konieczne spełnienie kryterium wieku, w którym ta niepełnosprawność powstała. Nie obowiązuje też kryterium dochodowe.

Sopot jest jednym z tych samorządów, ustaliły, że będą stosować się do wyroków TK. W Bydgoszczy radni też przyjęli stanowisko w sprawie stosowania się władz Bydgoszczy do orzeczeń TK bez względu na to, czy zostaną opublikowane, czy nie.
Jednak w sprawie świadczeń pielęgnacyjnych władze czekają na zmianę przepisów przez ustawodawcę.

- Orzeczenie NSA to tylko wyrok sądu w indywidualnej sprawie - mówi Regina Politowicz, dyrektor Wydziału Świadczeń Rodzinnych w bydgoskim ratuszu. - Nie jest dla nas podstawą prawną do realizacji innych wniosków zgodnie z orzeczeniem TK. Nas obowiązuje zapis ustawowy.

Dyrektor mówi, że wydają decyzje zgodnie z ustawą. Z innej, szerszej perspektywy na sprawę może spojrzeć SKO lub sąd administracyjny. - Chcielibyśmy jednak, by linia orzecznicza sądów była bardziej jednolita - nie ukrywa dyr. Politowicz. - Teraz każdy orzeka po swojemu.