Od lat w wielu dyskusjach publicznych pojawia się też marzenie o szczepionce na raka. O ile jedną taką, uniwersalną, trudno sobie wyobrazić, to szczepienie zapobiegające zachorowaniu na niektóre nowotwory mamy już dziś dostępne. Jest to szczepienie przeciwko wirusowi HPV.
Wirus, który powoduje raka
- Wirus brodawczaka ludzkiego to jeden z tzw. wirusów onkogennych, czyli taki, który może być przyczyną raka – wyjaśnia Monika Iwaszko, lekarz rodzinny z Bydgoszczy. - Nowotwory najczęściej powiązane z wirusem HPV to rak szyjki macicy i rak sromu u kobiet, a u mężczyzn rak prącia. Wirus HPV może też być przyczyną niektórych nowotworów głowy i szyi np. raków krtani, migdałka czy języka. Co istotne należą one do nowotworów trudnych do leczenia – podkreśla.
Skuteczne i bezpieczne szczepienie
Szczepienia dają nam tą gwarancję, że kontakt z danym patogenem będzie bezpieczny i nie przerodzi się w ciężką chorobę z powikłaniami. Takim przykładem jest właśnie szczepienie przeciwko HPV czyli wirusowi brodawczaka ludzkiego, z którym większość z nas w ciągu swojego życia będzie miała kontakt.
- Wirusem brodawczaka ludzkiego możemy zarazić się poprzez kontakty seksualne oraz przez kontakt bezpośredni ze śliną lub krwią osoby zarażonej. Do zarażenia może dojść również w czasie porodu jeśli matka jest nosicielem HPV – tłumaczy Monika Iwaszko.
Stąd istotne jest przyjęcie szczepienia w wieku jeszcze przed inicjacją seksualną. - Choć w programie szczepień przyjęto przedział wiekowy 9-14 lat, to tak naprawdę nie ma górnej granicy wiekowej. Każda nastolatka czy nastolatek do ukończenia 18. roku życia może u swojego lekarza zgłosić się po receptę na w pełni refundowaną szczepionkę przeciwko HPV. A nawet w późniejszym wieku, koszt odpłatnego szczepienia nie jest odstraszający – zachęca pani doktor.
Przykładem jak skuteczne mogą być szczepienia przeciwko HPV są państwa skandynawskie. - Skandynawowie już prawie nie znają raka szyjki macicy w zaawansowanym stadium. Również nam powinna przyświecać zasada, że lepiej zapobiegać niż leczyć. Dla rodziców powinien mieć znaczenie także argument, że jeśli zadbają o zaszczepienie swojego dziecka, to przynajmniej przed kilkoma nowotworami ich pociecha będzie bezpieczna – słyszymy od naszej rozmówczyni.
Jednym z najważniejszych argumentów przemawiającym za szczepieniem się, jest to, że są to preparaty doskonale zbadane, mają korzystne następstwa medyczne, są bezpieczne i skuteczne. - Oczywiście jak po każdym szczepieniu mogą u części osób pojawić się tzw. wczesne odczyny poszczepienne czyli bolesność w miejscu wkłucia, obrzęk czy objawy grypowe jak podwyższona temperatura czy łamanie w kościach. Wszystkie jednak szybko przechodzą, a są jednocześnie dowodem, że nasz układ odpornościowy zareagował – zastrzega Monika Iwaszko. - Nie ma też szczególnych przeciwwskazań do przyjęcia tych szczepień. Chyba, że mówimy o osobach o znacznie obniżonej odporności z jakiejś przyczyny. Oczywiście jak przy każdym szczepieniu, jeśli w terminie jego podania dziecko będzie chorowało, to należy odłożyć je do momentu wyzdrowienia. Lekarz czy pielęgniarka w wywiadzie przed podaniem preparatu zawsze też zada pytania o zdrowie dziecka.
Obawy da się rozwiać
Jak w większości kwestii, tak i w przypadku podejścia do szczepień najważniejsza jest rzetelna wiedza na ich temat. Niestety współcześnie przy olbrzymim zalewaniu nas przeróżnymi informacjami, czasami może być trudno ocenić, które z nich są faktami, a które mitami czy irracjonalnymi teoriami. Dlatego tak istotne staje się źródło informacji.
- W mojej praktyce zetknęłam się z różnymi reakcjami i postawami rodziców wobec szczepienia także przeciwko HPV. W miejscu w którym prowadzę gabinet rozwiesiliśmy informacje o samym szczepieniu jak i o wirusie wraz z numerem telefonu, pod którym można otrzymać szersze informacje. Dodatkowo przy okazji wizyt rodziców w ramach kalendarza szczepień czy z powodu jakiejś choroby, już z wyprzedzeniem informujemy ich, że od 9. roku życia będą mogli zaszczepić dziecko również przeciwko HPV. Zawsze zachęcam też rodziców do zadawania pytań i staram się na każde z nich najlepiej jak potrafię odpowiedzieć. Myślę, że każdy rodzic jeśli ma jakieś pytania może porozmawiać ze swoim lekarzem rodzinnym czy pielęgniarką w swojej przychodni, a ci na pewno postarają się udzielić rzeczowych odpowiedzi – tłumaczy bydgoska lekarka.
W poszukiwaniu informacji warto również zaglądać na strony internetowe publikujące sprawdzone i rzetelne informacje. Dużą dawkę wiedzy na temat tych szczepień, opisaną w przystępny sposób, znajdziemy np. w serwisie pacjent.gov.pl czy szczepienia.pzh.gov.pl. Pamiętajmy aby w temacie naszego zdrowia i życia czerpać wiedzę bazującą na aktualnej nauce, a nie lękach i mitach. - To dzięki osiągnięciom nauki w dziedzinie medycyny, większość osób nawet nie wie, czym jest np. choroba Heinego-Medina wywoływana wirusem polio. Jeszcze nasze babcie zapewne pamiętają osoby cierpiące z jej powodu. Dzięki szczepieniom tę chorobę jak i szereg innych np. ospę prawdziwą udało nam się praktycznie wyeliminować z naszego otoczenia. Podobnie możemy uczynić z tymi nowotworami, które są skutkiem zarażenia się wirusem HPV – podsumowuje Monika Iwaszko.
Diety
Kto i na jakich zasadach może zaszczepić się przeciwko HPV?
Od 1 września 2024 r. szczepienia w ramach powszechnego programu szczepień przeciw HPV dostępne są dla osób po ukończeniu 9. roku życia do ukończenia 14. roku życia.
Szczepienia przeciw HPV w ramach programu podawane są w dwóch dawkach. Odstęp między tymi dawkami w programie wynosi od 6 do 12 miesięcy.
Aby zapisać dziecko na szczepienie przeciw HPV wystarczy umówić wizytę w przychodni Podstawowej Opieki Zdrowotnej (POZ). Od 1 września 2024 r. podstawową formą rejestracji na szczepienie przeciw HPV jest bezpośredni kontakt z przychodnią POZ.
Szczepienie w szkole?
Szczepienia przeciwko HPV mogą być organizowane również w szkołach. Do udziału w programie może się zgłosić każda szkoła podstawowa, do której uczęszczają dzieci w wieku od 9 do 14 r.ż. (po ukończeniu 9 roku życia do ukończenia 14 roku życia). Na udział dziecka w szczepieniu zgodę muszą wyrazić rodzice lub przedstawiciel ustawowy, poprzez podpisanie odpowiedniej deklaracji. Obecność rodzica podczas szczepienia nie jest wymagana, jednak istnieje możliwość upoważnienia innej osoby np. nauczyciela do towarzyszenia dziecku. Szczepienia będą realizowane przez personel POZ, lekarza i pielęgniarkę, na terenie szkół, w miejscu dostosowanym do wykonania szczepienia np. gabinecie profilaktyki zdrowotnej.
Adres do kontaktu dla dyrektorów szkół i nauczycieli z Ministerstwem Zdrowia [email protected].
