Trzeba pomagać gospodarce Ukrainy, lecz nie kosztem polskich rolników

Na poniedziałkowym posiedzeniu Rady ds. Rolnictwa i Rybołówstwa w Brukseli, ministrowie rolnictwa Unii Europejskiej obradowali w sprawie ukraińskiego eksportu zbóż. Jakie są wnioski po tym spotkaniu?
Jeśli chodzi o spotkanie ministrów rolnictwa krajów unijnych to warto podkreślić, że odbyło się ono z naszej inicjatywy. A konkretnie, wystąpił o nie wicepremier i minister rolnictwa Henryk Kowalczyk. To także Polska - była inicjatorem koalicji państw, które leżą w pobliżu Ukrainy czyli Słowacji, Rumunii, Węgier, Czech i Bułgarii. Tych, które są bezpośrednio dotknięte zwiększonym eksportem zboża z Ukrainy i wskazywały potrzebę wypracowania rozwiązań, które pomogą ustabilizować sytuację. A nawiązując do pytania, skoro – jak na razie, Unia Europejska nie przywróci ceł i kontyngentów na ukraiński eksport zbóż to miejmy nadzieję, że być może jeszcze w tym tygodniu dowiemy się o warunkach uruchomienia rezerwy kryzysowej. Są to środki unijne, które przewidziano na wsparcie rolników w różnych sytuacjach zawirowań rynkowych. Konkretnie - to 500 mln euro z tym, że jest to rezerwa przewidziana na cały rok i dla rolników wszystkich branż, więc na pewno nie zostanie uruchomiona teraz w całości. Środki będą uwalniane w zależności od skali potrzeb. Na pewno, w kwestii zbóż mamy wsparcie komisarza ds. rolnictwa Janusza Wojciechowskiego, który bardzo mocno się w tę kwestię zaangażował. Ma przedstawić Komisji propozycję uruchomienia tej kryzysowej rezerwy dla poszczególnych państw, w tym dla Polski.

Czy napływ importowanego zboża z Ukrainy do Polski oznacza, że nasze nie jest teraz eksportowane?
Chcę tu wyraźnie podkreślić, że nie jest prawdą, że polskie zboże ze względu na napływ tego z Ukrainy nie jest teraz eksportowane. Z Ukrainy wjechało do nas około 3 mln ton zboża, z czego większość - to kukurydza. Natomiast, w tym samym czasie 8 mln ton zboża zostało z Polski wyeksportowanych - czyli widać, że jest ono cały czas z naszego kraju wywożone. To co my zrobiliśmy, o czym warto powiedzieć to jest zatrzymanie napływu zboża tzw. technicznego, którego nie powinno się przerabiać na cele konsumpcyjne, a powinno ono służyć m.in. jako opał lub wypełniacz przemysłowy do materiałów budowlanych. To był duży problem, podnoszony przez rolników oraz związki rolnicze i od końca 2022 roku tego zboża już w naszym kraju nie ma. My jesteśmy za tym, aby Ukrainie pomagać - to jest bardzo ważne, aby Rosjanie nie zniszczyli lub nie ukradli zapasów zbóż. Ale ta pomoc musi przebiegać w taki sposób, aby ten zwiększony import zboża z Ukrainy nie wpływał negatywnie na polskich rolników. W Unii Europejskiej jest zgodność co do tego, że zboże z Ukrainy musi jak najszybciej trafić do miejsca przeznaczenia, w tym do państw Europy Zachodniej czy Afryki. Dlatego uważam, że muszą być wprowadzone pewne mechanizmy, które doprowadzą do tego aby ono faktycznie tam trafiało, żeby nie zostawało w Polsce. Na pewno kwestia zboża, a szczególnie pszenicy i kukurydzy z Ukrainy jest sprawą priorytetową, ale będziemy też obserwować sytuację w przypadku innych produktów, jak na przykład drób.

Czy wiadomo, ile – w wyniku tej sytuacji, traci polski rolnik?
To zależy od bardzo wielu czynników, dlatego dokładne wartości trudno określić. Trzeba też wskazać, że na cenę zboża wpływa przede wszystkim sytuacja na światowych giełdach, nie tylko eksport zboża z Ukrainy. Wiele zależy od dostępności zboża - od tego, jak wyglądały plony w poszczególnych krajach. Pamiętamy, jak w pierwszej połowie 2022 roku mówiło się o tym, że zbóż będzie mniej ze względu na ulewne deszcze w Chinach, suszę w Indiach czy zawirowania na amerykańskich rynkach. Nie wszystkie te prognozy się sprawdziły, bo plony były porównywalne z tymi z 2021 roku. Trzeba podkreślić, Polska nie jest jakąś samotną wyspą na którą wpływa tylko sytuacja w Ukrainie. Musimy tu patrzeć na ten szerszy kontekst - także na ceny na rynkach światowych, które od jakiegoś czasu spadają.

Poza uruchomieniem tej kryzysowej rezerwy, co jeszcze może pomóc także polskim rolnikom?
Myślę, że pewne działania, które uszczelniłyby transport tego zboża czy innych płodów rolnych, o czym mówił pan premier Henryk Kowalczyk. Przypomnę, że gdy otwierano rynek europejski na ukraińskie zboże, zostało ono objęte większą swobodą jeśli chodzi o przepływ towarów. A wiemy, że jeżeli chodzi o wprowadzanie ograniczeń w tym zakresie, to Unia Europejska ma tu bardzo sztywne reguły. W tej sytuacji powstaje pytanie, na jakie rozwiązania zgodzi się w tym przypadku, Komisja Europejska. Na pewno problem bardzo mocno podkreślił w Brukseli wicepremier Kowalczyk i mamy nadzieję, że nasz głos w tej sprawie zostanie wysłuchany.