W grudniu '81 Polsce nic nie groziło!

- Wczoraj w Uniwersytecie Łódzkim uczestniczył pan w dyskusji zatytułowanej "Czy stan wojenny uratował Polskę?" Przyzna pan, że pytanie jest prowokacyjne?
- Trochę w tym prowokacji rzeczywiście jest i długo można by się na ten temat rozwodzić. Powiem krótko: stan wojenny nie uratował Polski, bo krajowi nic wtedy nie zagrażało. Nie było zewnętrznego zagrożenia w postaci sowieckiej inwazji i innej również. Zatem nie było powodu, który nakazywałby wprowadzenie stanu wojennego.

- Gdzie pana zastał 13 grudnia?
- W domu. Krótko po północy pojawili się u mnie znajomi. Przybiegli od kogoś, kto był internowany. Uznałem, że trzeba się przygotować, bo może będą brali do wojska. Spakowałem książeczkę wojskową, szczoteczkę do zębów i jeszcze parę innych drobiazgów, po czym położyłem się spać. Gdy się obudziłem, radio nadawało przemówienie Jaruzelskiego. Przez następnych pięć dni ukrywałem się. Niepotrzebnie. Nikt po mnie nie przyszedł.

- Czy pojawiła się wtedy myśl: oto na moich oczach dzieje się wielka historia, muszę ją jakoś utrwalić?
- 14 grudnia spotkałem się ze znajomym. Chodziliśmy po mieście, byliśmy w paru miejscach i wtedy on zaproponował, byśmy pisali dzienniki, bo przecież dzieje się coś niezwykłego. Nawet zacząłem pisać, ale wiosną zaprzestałem. Natomiast dwa lata później współtworzyłem "Archiwum Solidarności". Do roku 1989 opublikowaliśmy ponad dwadzieścia książek, w tym kilka o stanie wojennym. Zatem obowiązek historyka wypełniłem.
- Wiele już wiemy o stanie wojennym, jednak badacze ciągle nie mają wglądu do wszystkich materiałów.
- Brakuje dokumentów sowieckich. Na razie niewiele akt jest dostępnych. A szkoda, bo warto wiedzieć, co oni zamierzali. Na pewno trzeba też przejrzeć polskie wojskowe dokumenty, ale nie sztabu generalnego, tylko jednostek, które brały udział w tej operacji. Może tam są jakieś ciekawe materiały, bo te ważne powstawały na najwyższych szczeblach. Trzeba jednak przyznać, że ilość archiwaliów na temat 13 grudnia jest ogromna - mówię o aktach SB i PZPR. Poza tym są relacje uczestników tamtych wydarzeń, dzienniki, wspomnienia.

- Czy wierzy pan, że autorzy stanu wojennego jeszcze odpowiedzą przed sądem?
- Jakieś wyroki już zapadły. Zapewne sprawa rozliczenia inaczej by się potoczyła, gdyby w 1996 r. sejmowa większość SLD i PSL nie zdecydowała, że Jaruzelski nie stanie przed Trybunałem Stanu.