Wszystko o nowym świadczeniu wspierającym z ZUS. Eksperci odpowiadają na pytania Czytelników

Na pytania Czytelników odpowiadali: Paweł Bednarski, przewodniczący Wojewódzkiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Bydgoszczy oraz Krystyna Michałek, regionalny rzecznik ZUS województwa kujawsko-pomorskiego.

Kto może ubiegać się o świadczenie wspierające?
Na podstawie Ustawy z 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym (Dz. U. poz. 1429) osobom z niepełnosprawnościami w 2024 roku będzie przysługiwało nowe świadczenie wspierające. Jego celem jest udzielenie wspomnianym osobom, które w dużym stopniu są zależne od wsparcia innych, pomocy służącej częściowemu pokryciu wydatków związanych z zaspokojeniem szczególnych potrzeb życiowych.
Świadczenie wspierające mogą otrzymać osoby z niepełnosprawnościami, które ukończyły 18. rok życia i dodatkowo uzyskały decyzję ustalającą odpowiedni poziom potrzeby wsparcia (od 70 do 100 punktów), wydaną przez Wojewódzki Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności (WZON). W 2024 roku świadczenie wypłacane będzie tylko osobom z niepełnosprawnościami, u których potrzebę wsparcia określono na poziomie od 87 do 100 pkt. Decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia będzie mogła otrzymać osoba z niepełnosprawnościami, która legitymuje się odpowiednim orzeczeniem (tj. orzeczeniem o przyznanym jej stopniu niepełnosprawności, orzeczeniem o niezdolności do pracy i/lub do samodzielnej egzystencji bądź orzeczeniem o inwalidztwie). Nie ma znaczenia moment powstania niepełnosprawności, rodzaj posiadanego stopnia niepełnosprawności czy grupy inwalidzkiej.

Mam umiarkowany stopień niepełnosprawności (schorzenie genetyczne wg kodu I.). Pobieram rentę socjalną i pracuję. Czy przysługuje mi świadczenie wspierające ?
O tym, czy świadczenie będzie przysługiwało danej osobie czy też nie będzie się jej należeć, nie decyduje stopień niepełnosprawności czy rodzaj schorzenia (kod na orzeczeniu) ani też długość ważności orzeczenia, na jaki zostało ono wydane, ale rzeczywiste trudności, z jakimi się dana osoba boryka w codziennym funkcjonowaniu, a które wynikają z niepełnosprawności.
Trudności te będą oceniane w trakcie ustalania poziomu potrzeby wsparcia (komisja- skład ustalający). Jeśli osoba uzyska odpowiedni poziom potrzeby wsparcia (minimum 70 pkt.), wówczas świadczenie będzie przysługiwało. W 2024 roku ustawodawca przewidział, iż świadczenie wspierające będzie przysługiwało jedynie osobom o najwyższej poziomie potrzeby wsparcia (od 87- 100 pkt.). Pobieranie renty socjalnej oraz wykonywanie pracy zarobkowej nie wpływa na przysługiwanie bądź nieprzysługiwanie świadczenia wspierającego.

Jaka jest wysokość świadczenia wspierającego?
Świadczenie wspierające wynosi od 40 do 220 proc. aktualnej wysokości renty socjalnej (obecnie to kwota 1588,44 zł). Oznacza to, że na początku będą to kwoty od ok. 635 zł do blisko 3495 zł, w zależności od ustalonego w decyzji WZON poziomu potrzeby wsparcia.

4 stycznia 2024 roku złożyłem wniosek o decyzję ustalającą odpowiedni poziom potrzeby wsparcia do Wojewódzkiego Zespołu Orzekania o Niepełnosprawności w Bydgoszczy. Jak długo będę czekać na odpowiedź i w jaki sposób ją otrzymam?
Od momentu złożenia wniosku do wydania decyzji administracyjnej ustalającej poziom potrzeby wsparcia ustawodawca przewiduje 3 miesiące. W międzyczasie będzie Pan powiadomiony o terminie, miejscu i godzinie komisji ustalającej poziom potrzeby wsparcia. Otrzyma Pan pisemne zawiadomienie. W szczególnych wypadkach, zgodnie z Ustawą o świadczeniu wspierającym, mamy możliwość kontaktowania się w tej sprawie telefonicznie.

Czy jeśli np. w marcu złożę do ZUS-u wniosek o świadczenie wspierające, to dostanę je ze spłatą od początku tego roku?
Jeśli złoży Pani wniosek o świadczenie wspierające w okresie 3 miesięcy od dnia, w którym decyzja wydana przez Wojewódzki Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności stanie się ostateczna albo decyzja uprawomocni się w sytuacji złożenia do sądu odwołania od tej decyzji, to świadczenie będzie przyznane do daty, od której przyznano uprawniającą liczbę punktów. Natomiast jeśli decyzja WZON-u została wydana przed 18. rokiem życia, świadczenie będzie przyznane od dnia ukończenia przez osobę z niepełnosprawnością 18 lat, o ile wniosek o świadczenie wspierające zostanie złożony w okresie 3 miesięcy od dnia ukończenia przez tę osobę 18. roku życia. W pozostałych przypadkach świadczenie będzie przyznawane od miesiąca, w którym wpłynął wniosek o świadczenie wspierające. ZUS będzie je wypłacać wyłącznie na wskazany we wniosku numer rachunku bankowego w Polsce.

Czy przy ubieganiu się o świadczenie wspierające ważny jest dochód?
Nie. Prawo do tego świadczenia nie zależy od dochodu.

Złożyłem wniosek o decyzję do WZON. Nie spodziewam się, że dostanę od 87 do 100 punktów. Pewnie będzie to drugi lub trzeci próg. Czy moja decyzja będzie ważna na 2025 lub 2026 rok ? Czy będę od nowa musiał wnioskować do WZON?
Decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia wydawana jest na okres ważności orzeczenia, jednak nie dłużej niż na 7 lat (w przypadku orzeczeń wydanych na stałe). Jeśli więc Pana orzeczenie potwierdzające niepełnosprawność, a tym samym decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia, będzie opiewała na okres, na jaki ustawodawca przewidział przyznanie świadczenia wspierającego na poziomie jaki Pan uzyska, wówczas świadczenie wspierające będzie Panu przysługiwało.
Jeśli jednak ważność orzeczenia, a tym samym okres na jaki została wydana decyzja przyznania danego poziomu wsparcia w międzyczasie wygaśnie (nie będzie opiewała na czas od kiedy ustawodawca przewidział przysługiwanie świadczenia dla danego poziomu wsparcia, jaki Pan uzyska), niestety świadczenie nie będzie przysługiwało z uwagi na wygaśniecie ważności decyzji w tej sprawie. Wówczas chcąc uzyskać świadczenie wspierające, należy na nowo złożyć dokumenty do WZON o wydanie nowej decyzji o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia w oparciu o załączone nowe orzeczenie potwierdzające niepełnosprawność.

Na jak długo można maksymalnie uzyskać świadczenie wspierające?
Maksymalnie może zostać ono przyznane na 7 lat.

Jestem ubezpieczona w KRUS. Czy również mogę starać się o świadczenie wspierające? Czy wtedy wniosek składam do ZUS-u?
Świadczenie wspierające będzie przyznawał i wypłacał wyłącznie ZUS na podstawie decyzji Wojewódzkiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności. Dopiero po uzyskaniu wspomnianej decyzji może Pani wnioskować o świadczenie do ZUS-u.

Syn w marcu skończy 18 lat . Ma porażenie mózgowe i szereg innych schorzeń jest kompletnie niesamodzielny. Czy już teraz mogę składać wniosek do WZON o decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia, czy muszę czekać do momentu aż syn skończy 18 lat?
Wniosek do WZON o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia należy złożyć po ukończeniu przez syna 18. roku życia.

Czy moja mama, która ma 96 lat, orzeczenie o niepełnosprawności, dodatek 500 zł i emeryturę rolniczą może ubiegać się o świadczenie wspierające?
Tak. Najpierw należy wnioskować do WZON-u o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia. Od liczby uzyskanych punktów zależeć będzie, czy Pani mama będzie miała prawo do wsparcia, w jakiej wysokości oraz od którego roku zostanie ono przyznane. Dopiero mając ostateczną decyzję z WZON-u, Pani mama może wnioskować do ZUS-u o świadczenie wspierające. Jeżeli jest Pani osobą upoważnioną do reprezentowania mamy, to może Pani w jej imieniu złożyć wniosek (SWN). Do wniosku należy dołączyć pełnomocnictwo do działania w imieniu osoby z niepełnosprawnością podpisane własnoręcznie przez tę osobę - w formie zdjęcia albo skanu. Z kolei przedstawiciel ustawowy powinien dołączyć orzeczenie sądu o ustanowieniu opiekunem prawnym dla osoby z niepełnosprawnością lub inny dokument potwierdzający uprawnienia do działania w imieniu tej osoby – w formie zdjęcia albo skanu.

Mam 58 lat. W 2020 roku miałem wypadek komunikacyjny. Od tej pory ze względu na wiele schorzeń jestem na rencie. Czy mogę składać wniosek o świadczenie wspierające?
Tak może Pan starać się o przyznanie świadczenia wspierającego. W tym celu w pierwszej kolejności należy złożyć wniosek do Wojewódzkiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Bydgoszczy o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia.

Moi rodzice dobiegają już dziewięćdziesiątki. Mama już bez kontaktu leży w łóżku. Tata porusza się o kulach. Czy należy im się nowe świadczenie?
O tym, czy w wyżej wymienionej sytuacji będzie przysługiwało świadczenie wspierające, decydować będzie spełnienie wymogów formalnych, m.in posiadanie dokumentu potwierdzającego status osoby niepełnosprawnej (orzeczenie) oraz decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia określający tę potrzebę wsparcia na uprawniającym poziomie minimum 70 pkt.

Pobieram na córkę rentę socjalną i zasiłek opiekuńczy. Czy należy mi się świadczenie wspierające? Czy za córkę muszę wypełnić wszystkie dokumenty, bo jest ubezwłasnowolniona? Czy jeśli córka dostanie świadczenie wspierające, to będzie miała utrzymaną rentę socjalną i zasiłek?
Starania o świadczenie wspierające należy zacząć od złożenia wniosku do WZON o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia. Dopiero mając ostateczną decyzję z WZON-u, w której potrzebę wsparcia określono na poziomie od 70 do 100 pkt, może Pani jako opiekun prawny wnioskować do ZUS-u o świadczenie wspierające. Wniosek SWN składa Pani drogą elektroniczną poprzez: Platformę Usług Elektronicznych (PUE) ZUS, portal Emp@tia lub bankowość elektroniczną. Do wniosku powinna Pani dołączyć orzeczenie sądu o ustanowieniu opiekuna prawnego dla osoby z niepełnosprawnością lub inny dokument potwierdzający uprawnienia do działania w imieniu córki - w formie zdjęcia albo skanu. Nie musi natomiast Pani załączać decyzji wydanej przez WZON, wystarczy wpisać numer decyzji. Świadczenie wspierające będzie wypłacane niezależnie od innych świadczeń przysługujących osobie z niepełnosprawnością, które pobiera z ZUS-u, np. renty socjalnej czy 500 plus dla osób niesamodzielnych. Co ważne, w momencie kiedy złoży Pani wniosek o świadczenie wspierające wypłata zasiłku opiekuńczego wypłacanego przez organ gminy będzie wstrzymana. Jeśli pokrywa się okres, za który opiekun osoby z niepełnosprawnością pobierał z organu gminy świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy albo zasiłek dla opiekuna z okresem, za który ZUS przyzna osobie z niepełnosprawnością świadczenie wspierające, to opiekun, który pobrał świadczenie z gminy, będzie musiał je zwrócić do gminy wraz z odsetkami. Dlatego we wniosku o świadczenie wspierające możliwe jest wskazanie daty, od której osoba chce uzyskać prawo do SWN tak, aby okresy pobierania obu świadczeń się nie pokrywały.