Znaczący wyrok gorzowskiego sądu o pobieraniu emerytury i świadczenia pielęgnacyjnego

Do sądu administracyjnego w Gorzowie odwołała się matka samotnie wychowująca trójkę dzieci, w tym od ponad 30 lat opiekująca się niepełnosprawną od urodzenia córką. Z tego powodu miała krótki staż pracy i otrzymywała jedynie minimalną emeryturę. To niecałe 900 zł netto. Tyle samo jej córka dostaje reny socjalnej.

Gmina i SKO odmówiły matce przyznania świadczenia pielęgnacyjnego, choć kobieta zadeklarowała, że zrezygnuje z pobierania emerytury. To, że nie ma prawa wyboru korzystniejszego świadczenia, narusza - jej zdaniem - zasadę praworządności.

Świadczenie pielęgnacyjne - inny tok myślenia sądu

Do tej pory wszystkie sądy administracyjne, łącznie z NSA, uważały, że przepis w ustawie o świadczeniach rodzinnych, zabraniający pobierania świadczenia pielęgnacyjnego, gdy ma się przyznane prawo do emerytury, renty itp. świadczeń, jest jasny i nie budzi wątpliwości.

Gorzowski WSA (sygn. II SA/Go 833/18) przyjął inny tok rozumowania, rozważając różne wykładnie przepisu. Uznał, że łączenie pobierania emerytury i świadczenia było uzasadnione, gdy przepis wprowadzano. Najniższa emerytura była wtedy wyższa od świadczenia pielęgnacyjnego.

Sytuacja zmieniła się w 2014 roku, gdy świadczenie nieznacznie przewyższyło najniższą emeryturę, a różnica z każdym rokiem pogłębia się. Dziś najniższa emerytura to niespełna 900 zł netto, a świadczenie pielęgnacyjne - 1583 zł.

Gorzowscy sędziowie nie podzielają dotychczasowych orzeczeń sądów administracyjnych, łącznie z NSA. Powołali się na dwa projekty ustaw (rządowy z marca 2015 r. i poselski z listopada 2016 r.), w których planowano wypłacać różnice między kwotą świadczenia pielęgnacyjnego, a pobieraną emeryturą.

Dodajmy tu przy okazji, że projekt posłów .Nowoczesnej z listopada 2016 r. skierowano do pierwszego czytania w komisjach i nie odbyło się ono do dziś.

Bez naruszania zasady równości w świadczeniach pielęgnacyjnych

Sąd zauważył też, że za zróżnicowaniem sytuacji opiekunów osób niepełnosprawnych na niekorzyść tych, którzy otrzymują świadczenia niższe nie przemawia stan finansów państwa. O tym świadczą wprowadzane pogramy socjalne przyznające w dużej skali świadczenia także osobom zamożnym i zapowiedź rozszerzenia tych programów.

Niesprawiedliwe byłoby, gdyby matka otrzymywała i emeryturę i świadczenie pielęgnacyjne, bo wtedy jej sytuacja byłaby korzystniejsza. Ale gdy dostanie świadczenie pomniejszone o wysokość emerytury netto, jej sytuacja będzie taka sama, jak matki otrzymującej świadczenie pielęgnacyjne. Nie narusza to zasady równości.

Sąd stwierdził, że kierując się tylko zdroworozsądkowym poczuciem słuszności, sąd i organy powinny tak zinterpretować przepisy prawa, by skarżąca nie była dodatkowo krzywdzona przez niesprawiedliwe prawo.

Sąd sugeruje zmianę przepisów

Wyrok wzbudził zainteresowanie. Do tej pory nikt nie podważał zasady, że pobieranie emerytury - nawet niższej od świadczenia pielęgnacyjnego - uniemożliwia pobieranie tegoż świadczenia, nawet w niższej kwocie.

O możliwość wypłacania im świadczenia pielęgnacyjnego zamiast emerytury od lat walczą matki EWK, czyli kobiety, które przeszły na wcześniejszą emeryturę z powodu opiekowania się niepełnosprawnym dzieckiem. Z reguły jest ona niższa od świadczenia pielęgnacyjnego. Podczas ubiegłorocznego sejmowego protestu, rząd obiecał tę sprawę załatwić. Nic się nie dzieje.
Sąd w Gorzowie sugeruje też, że przepisy w tej sprawie powinny być zmienione tak, by jednoznacznie można było przyznawać opiekunom prawo do świadczeń w jednakowej wysokości.

Na orzeczenie szybko zareagowało ministerstwo pracy. Przypomniało orzeczenie NSA z ubiegłego roku, które wyklucza możliwość przyznania świadczenia pielęgnacyjnego osobie uprawnionej do własnej emerytury. Resort podkreśla, że przepis ten nigdy nie został zakwestionowany przez TK.

Nie jest wykluczone, że sprawa skończy się w NSA i nie wiadomo, czy orzeczenie gorzowskiego WSA utrzyma się.