36 lat temu zmarł Marian Rejewski - genialny kryptolog, pogromca Enigmy

Nie wiemy, co by było, gdyby w 1973 r. nie ukazała się książka emerytowanego szefa francuskiego wywiadu gen. Gustave**Bertranda**, który jako pierwszy podał, że Enigmę złamali Polacy. I choć nie ujawnił nazwisk polskich kryptologów, to wkrótce świat się dowiedział, że to nasi matematycy pokonali niemiecką maszynę służącą do utajniania wojskowych depesz, zanim jeszcze Hitler doszedł do władzy.

Rejewski, który od 1969 r. mieszkał w Warszawie, sam się ujawnił. Zrobił to, kiedy stołeczne gazety zaczęły poszukiwać "ludzi od Enigmy". Ostatnie siedem lat życia przyniosły Rejewskiemu sporo satysfakcji i nieco honorów. Zasługiwał na dużo więcej, ale ówczesna władza ani nie umiała, ani nie chciała rzetelnie ocenić dokonań Rejewskiego i jego dwóch współpracowników.

Przeczytaj także: Pobił Mariana Rejewskiego. Pomnik kryptologa znów zdewastowany [wideo]

Po rozwiązaniu zagadki Enigmy, na początku 1933 r. do Rejewskiego dołączyli jego dwaj równie znakomici koledzy - Jerzy Różycki i Henryk Zygalski (cała trójka to absolwenci Uniwersytetu Poznańskiego, uczestnicy kursów kryptologicznych organizowanych przez Biuro Szyfrów Oddziału II Sztabu Głównego).

W lipcu 1939 r., na kilka tygodni przed agresją III Rzeszy na Polskę, wywiad II RP podzielił się swoją największa tajemnicą z Anglikami i Francuzami. To wówczas nasi wiarołomni sojusznicy otrzymali prezent, którego wartości nie byli w stanie ocenić.

Dopiero wojna totalna, a szczególnie walka o brytyjskie konwoje na Atlantyku sprawiły, że angielscy spece od kryptologii z Blechley Park (mieściła się tam Rządowa Szkoła Kodów i Szyfrów) pięknie rozwinęli myśl Rejewskiego i jego kolegów. Tak zwane bomby Turinga były udoskonaloną wersją bomby kryptologicznej Rejewskiego.

W czasie II wojny Rejewski był członkiem polsko-francusko-hiszpańskiego zespołu kryptologów, który stworzył gen. Bertrand.
Bardzo źle się stało, że polski rząd na uchodźstwie "złożył na ołtarzu" politycznych sporów także najwybitniejszych ludzi związanych z przedwrześniowym Oddziałem II. Gdyby choć jeden z trójki kryptologów trafił do Bletchley Park, historia Enigmy byłaby inaczej pisana.

Marian Rejewski powrócił do Polski w listopadzie 1946 r. Nigdy już nie zajmował się kryptologią. Był urzędnikiem w podrzędnych bydgoskich firmach. Z racji wojennej przeszłości (był na Zachodzie), jak i pracy w przedwojennej "Dwójce" przez wiele lat był inwigilowany - najpierw przez UB, potem SB.

W 1967 r. napisał wspomnienia z pracy w Biurze Szyfrów Oddziału II. Z zaszczytów, których dostąpił w latach 70., najbardziej cenił sobie tytuł honorowego członka Polskiego Towarzystwa Matematycznego.

W 2000 r. Rejewski pośmiertnie został odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. W 2012. amerykański wywiad uhonorował genialnego bydgoszczanina Medalem Knowltona (jest to najwyższe odznaczenie amerykańskiego wywiadu). Dwa lata później trafił do GALERII SŁAW, w Fort Meade, w Narodowym Muzeum Kryptologii w USA.

Z okazji 110. rocznicy urodzin oraz 35. rocznicy śmierci wybitnego matematyka rok 2015 był w Bydgoszczy ROKIEM MARIANA REJEWSKIEGO.