Agresja, narkotyki, alkohol, ucieczki, kradzieże, sponsoring... W Topolnie dziewczyny po przejściach uczą się życia

Już 120 lat temu błogosławiona Maria Karłowska, założycielka Zgromadzenia Sióstr Pasterek od Bożej Opatrzności, zajmowała się prostytutkami. W Topolnie siostry są od 1921 roku. Wychowanki były tu cały czas. Ośrodek, w obecnej formie, powstał w 2001 roku. Może tu przebywać 20 dziewcząt. Są pod opieką sióstr zakonnych, wychowawców, pedagoga i psychologa. Siostra Katarzyna: - Nie narzucamy nikomu wiary, bo przyjmujemy również osoby niewierzące. Nie zmuszamy do chrześcijańskiej aktywności, ale dajemy przykład naszego życia. My np. modlimy się przed posiłkiem, a one nie. Dwa razy w tygodniu idziemy na msze do kaplicy lub kościoła, a takie osoby są z grupą, ale nie muszą się modlić, czy przystępować do sakramentów.

Potoczne wyobrażenie o zamkniętej placówce, na dodatek prowadzonej przez siostry zakonne, nie jest najlepsze (- Boże, klasztor!). Bo wyrok sądu, mury, rygor. A jednak... jak mówi Anastazja, jedna z wychowanek: - Kiedy pierwszy raz przekroczyłam te progi, to pomyślałam sobie: Boże, jak tu jest pięknie!

- Staramy się stworzyć namiastkę domu, ale wiemy, że nigdy go nie zastąpimy - opowiada siostra Katarzyna, dyrektor opiekuńczo-wychowawczego ośrodka w Topolnie. Trafiają tu dziewczyny z wyrokiem sądu. Także te, które nie sprawdziły się w domach dziecka. Miejsce pomaga odizolować dziewczyny od poprzedniego życia. Przebywają tu do ukończenia gimnazjum.

Każda ze swoją historią.

Zosia w domach dziecka i placówkach opiekuńczych jest od trzeciego roku życia. - Placówka? Do tej pory to były kraty w oknach, a tu jest otwarta brama. Zastanawiałam się na początku, czy aby nie pomyliłam adresu.

- W innych ośrodkach na "dzień dobry" był "chrzest", czyli lanie, a tu - każda z nas trafiła pod opiekę starszej koleżanki - opowiada Zosia. - Byłam wcześniej agresywna, ale nikogo nie biłam. Potrafiłam zwyzywać rówieśników i wychowawców. Olewałam naukę. Tu przepracowałam moje emocje i zapanowałam nad językiem. Dużo zawdzięczam tej placówce, jestem wdzięczna za pomoc. Nigdy nie myślałam o ucieczce. Jeździłam na przepustki do domu, ale tam nie było zbyt dobrze. Dobroć, ciepło w ośrodku jest lepsze niż awantury w domu.

Renia trafiła do Topolna w wieku 13 lat. - Uciekałam z domu i ze szkoły, nawiązywałam złe kontakty, za to trafiłam do sióstr - mówi. Teraz pracuję nad dobrymi relacjami z rodziną. - Na początku wcale mi na tym nie zależało, ale teraz staramy się to odbudować. To przecież priorytet w życiu.

- Bałam się pierwszego dnia - wspomina Renia. - Nie wiedziałam, jak mnie przyjmą? Był stres, że czeka mnie "chrzest". A tu siostra Agnieszka i dziewczyny przyjęły mnie bardzo dobrze. Dużo zrozumiałam, pomogły mi siostry. Teraz wiem, że od problemów się nie ucieka, tylko się je rozwiązuje. Siostry traktuję jak rodzinę, a ten ośrodek jak swój dom. Na pewno będę dobrze wspominać to miejsce i tu wracać.

- To nie tak, że mamy tu tylko naukę, pracę i nic więcej - dodaje Zosia. - Są wyjazdy do kina, aquaparku. No i byliśmy razem na spływie kajakowym Notecią.
- Takie zajęcia są lepsze niż siedzenie na fejsie i zamulanie - mówią dziewczyny.

Nie ubierają się w miniówki i szpilki. - Gdyby przyszedł do nas ktoś z zewnątrz i to zobaczył, to co by o nas pomyślał - pytają. Ubierają się normalnie. - Ostatnio siostra Katarzyna kupiła mi świetną sukienkę - opowiada Zosia. Anastazja: - Zawsze patrzę na ceny, a siostra mówi: kupimy to, co ci się podoba.

Nie malują się, ale w czasie ferii profesjonalna kosmetyczka zrobiła im trzydniowy kurs makijażu. Przez jeden dzień chodziły umalowane, a do końca ferii miały pomalowane paznokcie. - Siostry malowały z nami paznokcie, także u nóg! - śmieją się.

W czasie roku szkolnego pobudka o szóstej rano i jeśli czegoś nie lubią, to właśnie tego (- W sobotę możemy pospać dłużej!). Do śniadania wszystko jest posprzątane. Później lekcje do godziny 16.00-17.00. Cicha nauka. W międzylekcyjnych "okienkach" idą do pracowni, np. plastycznej. Siostra dyrektor - czyli siostra Katarzyna - prowadzi kółko teatralne, siostra Magdalena - plastyczne i hafciarskie, pani Ewa zajęcia z zumby. Pani Michalina zaprasza do biblioteki. Najwięcej pracy "w terenie" mają jesienią, ale zapewniają, że przy grabieniu liści zawsze jest dużo zabawy.

Z nauką (nauczyciele dojeżdżają do placówki ze świeckiego "katolika") jest różnie.

Zosia uśmiecha się, że kiedy pierwszy raz trafiła do kółka hafciarskiego, to zastanawiała się, co ona tu robi? Dziś krzyżykami z radością wyszywa najróżniejsze obrazki i zapewnia, że to nic trudnego. Taka sama była reakcja Reni. Teraz ich wyszywane prace trafiają przy okazji świąt do ludzi pomagających ośrodkowi. Nawet siostra Katarzyna pokazuje z dumą obraz wyszytego krzyżykami tygrysa, który dostała od dziewczyn.

Anastazja: - Dzięki ośrodkowi możemy nauczyć się wielu rzeczy, które ominęłyby te z nas, które pochodzą np. z uboższych rodzin.
O godz. 21.00 gasną światła.

Placówka jest na wsi. Do przystanku pekaesu, sklepu - daleko, do kolei - jeszcze dalej. Niby jest zamknięta, ale bramy nikt nie zamyka. - Otwarta brama jest wyrazem zaufania do nas, że nie uciekniemy. Pewnie każda nowa osoba myśli o ucieczce, niektóre próbują, ale po godzinie już wracają. Nawet okoliczni mieszkańcy widząc idącą samotnie dziewczynę dzwonią do placówki z pytaniem, czy aby któraś z nas nie uciekła. Ucieczka to ślad w papierach do sądu. Po co nam to?

Zawsze świętują hucznie urodziny. Jest tort, prezenty, życzenia. (Tu, po raz pierwszy w życiu miałam tort na urodziny - mówi jedna z podopiecznych ośrodka). Jeśli są na większych imprezach, to wiadomo, że Topolno rozkręci zabawę. Po zakończeniu roku pojechały do "Tawerny" na uroczysty obiad i dyskotekę. Na parkiet ruszyły razem z siostrami, bo np. zumbę tańczą razem.

- Nasze spektakle są fajne, jeździmy z nimi też do innych szkół - zapewniają dziewczyny. Siostra Katarzyna, autorka scenariuszy, dodaje, że bardzo często dziewczyny poprawiają jej dialogi, bo przecież młodzież tak nie mówi! Dlatego ich spektakle trafiają do młodych, poruszają i dają do myślenia.

Dziewczyny mówią, że czasami doprowadzają siostry do wrzenia, ale nigdy nie ma krzyków. - Odczekają, żeby rozmawiać z nami spokojnie.

No i trzeba przyzwyczaić się do formuły: siostro. Na początku się mylą, mówią: "proszę pani". Bywa, że podczas przepustek w domach używają formuły "siostro" do swoich bliskich lub wracają i mówią do sióstr: "ciociu" lub "babciu". - Babciu? No dobrze, niech będzie, że babciu - żartują wtedy siostry. Bywa, że i mówią: "mamo". - Kiedyś usłyszałam od jednej z dziewczyn: - Siostra jest chyba normalną kobietą! - wspomina siostra Katarzyna. - Jak już to odkryją, to zaczynają się inne relacje - uśmiecha się siostra dyrektor.

Dziewczyny: - Na fejsie mamy wspólne zdjęcia. Nie wstydzimy się chodzić z siostrami, bo to wspaniałe osoby. Jesteśmy związane z kadrą, dlatego ciężko jest stąd odchodzić - mówią. Śmieją się, że czasem siostry je "wkręcają". Wtedy jest dużo śmiechu i zabawy.

Kuchnia jest królestwem siostry Celiny. Zapewnia, że dziewczyny chętnie przychodzą na dyżury. Nauczyły się gotować. Ba, same wymyślają, co ugotują na obiad czy kolację! Książki kucharskie zajmują cały regał w bibliotece. Opowiadają, że nie przeraża ich obiad na dwadzieścia osób. - Rosół, pomidorówka, grzybowa, żurek, ogórkowa - potrafimy ugotować większość zup - zapewnia Weronika. Tosia nauczyła się piec ciasta: biszkopt, blok czekoladowy czy urodzinowe torty - zrobię wszystko!
Karolina: - Przed placówką potrafiłam usmażyć tylko naleśniki, teraz prawie wszystko.

Anastazja, dzięki zajęciom w kuchni, odkryła talent do gotowania i zdecydowała się na dalszą naukę w "gastronomiku". - Siostra Katarzyna zgodziła się, żebym została tu do skończenia osiemnastki. A inne marzenia? Dom, rodzina. Anastazja przyznaje się do niskiej samooceny. Ale pracuje nad tym, rozmawia z siostrami i psychologiem. - Trafiłam do ośrodka nie ze swojej winy, ale dlatego, że źle się działo w domu. W Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie podpowiedzieli, że u sióstr będzie mi lepiej - dodaje Anastazja. - Teraz staram się żyć inaczej, uwierzyć w siebie - dodaje. - Tak naprawdę wcześniej nie miałam nic, a teraz mam wszystko - uśmiecha się Anastazja.

Zosia ciągnie do liceum z profilem sportowo-obronnym.

Zgodnie z przepisami dziewczyny przebywają w Topolnie do skończenia gimnazjum.
- Sporo w sobie przepracowałam, spróbuję tego nie zniszczyć - deklaruje Zosia, przed którą jeszcze jeden pobyt w innej placówce.
- Byłam dobrym człowiekiem, a uczę się być jeszcze lepszym - dodaje Anastazja. Zapewniają, że w Topolnie każdy je doceniał. A to dla nich bardzo ważne.
- My też doceniamy to, co robią dla nas siostry. - Zapewniają, że będą wracać. Po to w korytarzu powstała galeria zdjęć dziewczyn, które mają już dziś normalne rodziny. Opowiadały o "przypałach" z ich czasów.
- Te dziewczyny są dla nas przykładem, że - pomimo popełnionych wcześniej błędów - można wyjść na prostą i normalnie żyć - zapewniają.
Imiona niektórych osób zostały zmienione.