Czym można, a czym nie powinniśmy palić w domowym piecu w sezonie grzewczym 2022/2023? Co z węglem brunatnym? Sprawdź, zanim rozpalisz

Palenie węglem ma zostać w Polsce zakazane do 2030 roku w miastach i do 2040 roku w gminach wiejskich – tak zakłada Krajowy Program Ochrony Powietrza. Warto jednak pamiętać, że niektóre regiony mają własne uchwały, które ograniczają ogrzewanie domów paliwem stałym wcześniej – np. Kraków, ze względu na bardzo złą jakość powietrza. Ekologia schodzi jednak na dalszy plan w czasie kryzysu, co może skutkować bardzo negatywnymi skutkami dla naszego zdrowia i naszej planety. Co zmieniło się w tym sezonie grzewczym?

W związku z obecną sytuacją na rynku węgla, rząd zniósł obowiązujący od dwóch lat zakaz sprzedaży i spalania miału węglowego. Można więc nabyć go w sklepie Polskiej Grupy Górniczej. Jak poinformowała spółka w oficjalnym komunikacie: „miał cieszył się dużą popularnością wśród właścicieli gospodarstw domowych i firm ciepłowniczych. To stosunkowo tani środek grzewczy o dobrej wartości opałowej, a możliwość zmieszania go z węglem o grubszym uziarnieniu pozwala dodatkowo na podniesienie kaloryczności opału i zapewnienie optymalnego stosunku jakości do ceny”.

Kryzys energetyczny złagodził również przepisy dotyczące węgla brunatnego, którym do tej pory nie można było palić w domowych piecach, które nie posiadają specjalnych filtrów w kominach.

Węgiel brunatny jest mniej wydajny, więc trzeba nawet 3 razy więcej niż kamiennego, aby odpowiednio ogrzać dom. Może też zepsuć piec, zwłaszcza automatyczny, ponieważ węgiel brunatny jest bardziej miękki, więc jest szansa, że w kotle automatycznym się pokruszy i zapcha podajnik, informują analitycy SmogLab.

Jest jednak dużo tańszy. Ceny zaczynają się już od 200 zł za tonę. Należy się jednak zapoznać z polityką regionalną, węglem brunatnym nie można palić w całej Polsce, a w niektórych regionach.

Palenie miałem i węglem brunatnym może się jednak odbić na naszym zdrowiu i jest szkodliwe dla środowiska. Do najczęstszych schorzeń, które mają związek z występowaniem smogu, należą choroby serca, w tym zawał, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia rytmu, niewydolność mięśnia sercowego, choroba niedokrwienna serca. Węgiel brunatny jest najbardziej szkodliwym dla zdrowia rodzajem węgla, biorąc pod uwagę emisje z jego spalania. Zawiera więcej siarki i popiołu oraz ma niższą wartość opałową niż węgiel kamienny.

Elektrownie, w których pali się węglem brunatnym, posiadają specjalne filtry, systemy odsiarczania i kotły przeznaczone do efektywnego spalania tego surowca. Gospodarstwa domowe do palenia tym węglem nie są w ogóle przystosowane. Ucierpi na tym środowisko, bo do powietrza trafi dużo więcej siarki i rtęci.

Tak naprawdę jeszcze kilka lat temu palono w piecach niemal wszystko, nie tylko węgiel, ale również śmieci, stare gazety, niesezonowane drewno. Był to jeden z powodów, przez który Polska zajmowała wysokie miejsca na liście państw z najbardziej zanieczyszczonym powietrzem. Rząd zdecydował się wprowadzić nowe regulacje i ustawę antysmogową, w związku z tym, w piecu można palić przede wszystkim:

• węglem kamiennym,
• koksem dowolnej odmiany,
• ekogroszkiem,
• drewnem (w tym nieprzetworzonym i nieimpregnowanym, którego wilgotność nie przekracza 20 proc.),
• pelletem,
• brykietem drzewnym oraz brykietem pochodzenia roślinnego,
• tekturą, papierem, opakowaniami z papieru,
• odpadami z kory i korka.

Ostatnie zmiany zezwalają też na palenie wspomnianym wcześniej węglem brunatnym i miałem węglowym, chyba że lokalne uchwały zakładają inaczej.

Przede wszystkim całkowicie zakazane jest palenie w domowym piecu odpadów, śmieci, wszelkich chemikaliów czy lakierowanego, impregnowanego i malowanego drewna. Warto pamiętać o tym, że fakt posiadania domu jednorodzinnego nie uprawnia nas do ogrzewania domu czymkolwiek.

Domu nie ogrzejemy:

• mułem węglowym,
• mułem flotacyjnym,
• wszelkiego rodzaju plastikiem,
• oponami i materiałami gumowymi,
• sztuczną skórą,
• tworzywami sztucznymi,
• opakowaniami po farbach, wybielaczach, środkach chemicznych etc.

Palenie śmieciami i wszelkimi innymi materiałami, które znajdują się na liście przedmiotów zakazanych, jest nie tylko szkodliwe dla środowiska, ale może uszkodzić piec, wywołać pożar, spowodować zatrucie tlenkiem węgla, jak również może się dla nas skończyć wysoką karą pieniężną.

Palenie materiałami niedozwolonymi jest zagrożone mandatem o wysokości nawet 5000 zł lub grzywną sądową, która również może sięgać 5000 zł. Sąd może też zdecydować o 30-dniowym areszcie. Warto też pamiętać o tym, że przedstawiciele samorządów, czyli wójtowie, starości, burmistrzowie, prezydenci miast mogą skontrolować nasz piec, aby sprawdzić, czy przestrzegamy obowiązujących przepisów.

Wszelkie wątpliwości, zwłaszcza jeśli podejrzewamy, że ktoś pali śmieci, a z komina wydobywa się gęsty, śmierdzący i ciemny dym, możemy zgłosić straży miejskiej. Jest to organ, który od 2018 roku zajmuje się takimi przypadkami. Inną opcją jest urząd gminy – w obu przypadkach zrobimy to anonimowo lub policja. Mandat wypisany przez strażnika miejskiego lub gminnego sięga zazwyczaj ok. 500 zł. W godzinach 6-22 mamy obowiązek wpuścić strażnika, który chce sprawdzić nasz piec, na prywatną posesję (w firmach przez całą dobę).

- Efektywność energetyczna, ocieplenie domów to najlepsza metoda obniżenia rachunków za ogrzewanie i ciepłą wodę. Dobrze zaizolowany dom to – niezależnie od paliwa – rachunki niższe o co najmniej połowę – informuje Polski Alarm Smogowy.

Węgiel od lat jest wykorzystywany do ogrzewania domów, ale czy wiemy jaki rodzaj węgla wybrać, jaką powinien mieć wartość opałową oraz czym powinien charakteryzować się ten surowiec?

- W polskich normach i ustawach jest dokładnie opisane, jakie węgle, o jakich parametrach jakościowych nadają się do energetycznego wykorzystania. Dostosowanie się do wymagań tych aktów prawnych i norm przez producentów i dystrybutorów węgla, dałoby szansę na poprawną gospodarkę węglem kamiennym i zmniejszyłoby negatywne oddziaływanie procesu spalania węgla kamiennego na środowisko – mówi dr hab. Leokadia Róg, prof. Głównego Instytutu Górnictwa.

Według normy, dotyczącej klasyfikacji węgli kamiennych według typów, wyróżniamy:

• węgle kamienne, które nadają się do spalania,
• węgle, które mogą być użyte tylko i wyłącznie do koksowania, zgazowania i innych procesów technologicznych.

Dr hab. Leokadia Róg wyjaśnia, że norma ta podaje, że do spalania nadaje się węgiel typu 31, opisany jako węgiel płomienny oraz węgiel typu 32, opisany jako węgiel gazowo-płomienny. - Rzadko kiedy przy zakupie węgla są podawane informacje na temat typu węgla (na fakturze, specyfikacji czy na worku), a to powinno być podstawą zakupu węgla do spalania, zwłaszcza dla instalacji poniżej 1 MW i kotłów wykorzystywanych w gospodarstwach domowych. Najczęściej przy zakupie węgla jest on identyfikowany tylko na podstawie wartości opałowej. Czasem dodatkowo podawana jest informacja na temat zawartości popiołu, wilgoci i siarki. Oczywiście parametry te też są ważne, ale powinny być podawane przez dostawcę bądź sprzedawcę węgla wraz z typem węgla – dodaje.

Inna polska norma dzieli węgle na siedem sortymentów, różniących się wielkością występujących w nich ziaren.

• Sortymenty grube to Kęsy, Kostka i Orzech. Są przeznaczone wyłącznie do spalania w odpowiednich piecach, w gospodarstwach domowych (np.: piece kaflowe, kociołki z rusztem).
• Sortymenty średnie to Groszki o uziarnieniu maksymalnie do 50 mm i nie mniejszym niż 8 mm. Groszki mogą być spalane zarówno w instalacjach energetycznych o mocy poniżej 1 MW oraz w kotłach i piecach domowych, jak i w ciepłownictwie w kotłach rusztowych.

W sortymentach grubych i średnich może występować niewielka ilość, maksymalnie do 10 proc., ziaren drobniejszych niż podane dolne granice. Ten drobny węgiel powstaje w trakcie procesów technologicznych i transportu węgla.