Dlaczego tak wielu synów polskich chłopów, robotników zabijało akowców?

- Skąd w nas taka nienawiść do Żydów?

- Uważam, że najbardziej nie lubimy tych, których skrzywdziliśmy. Jeżeli komuś wyrządziliśmy zło, niesłusznie przypisaliśmy mu winy, to nienawidzimy takich ludzi. Oni uczynili nas złymi. To nie Żydzi są winni antysemityzmowi, tylko my - różne nacje, które hasłami antysemickimi szermowały, co gorsza powodowane antysemityzmem - Żydów zabijały.

- A jak postrzegają nas Żydzi odwiedzający Polskę?

- Wyprawy do Auschwitz, Treblinki czy Sobiboru są podróżami do miejsca, a nie do kraju. Byłem kilka razy wśród izraelskich oficerów w Treblince i wydaje mi się, że oni nie ciekawili się Polską. Z lotniska pojechali do hotelu, z hotelu do Treblinki i już wracali do Izraela. Jak mieli zauważyć Polskę, nie zatrzymując się choć na chwilę w innym miejscu?

Przeczytaj także:Czy antysemita może zostać patronem muzeum? Radny PiS z Chojnic ma wątpliwości

- Nie jest dla nich ciekawa?

- Pokolenie polskich Żydów interesujących się Polską odchodzi lub już umarło. Pamiętajmy, że ci, którzy wyjechali z Polski po II wojnie światowej lub w 1968 roku mają już swoje lata. Kiedyś język polski był słyszany na ulicach izraelskich miast - dziś dominuje poza hebrajskim rosyjski. Nawet dzieci i wnukowie polskich ocaleńców nie mają specjalnego sentymentu do Polski.

- Odnoszę wrażenie, że część Polaków jest obecnie zirytowanych czarno-białym obrazem: złych Polaków i dobrych Żydów.

- To problem ofiary. Jeden naród straszliwie cierpiał i drugi również. Żydzi umierali samotnie, dlatego pytają: czy Polacy mogli więcej nam pomóc? W takiej sytuacji zawsze szuka się winnego. W ocenie wielu Żydów Polacy nie są narodem, który najlepiej się zachował. Choć kiedy pomyśli się o tym, jak zachowały się inne nacje: Łotysze, Ukraińcy...

Przeczytaj także:W Inowrocławiu budują lapidarium. By zachować pamięć o Żydach [zdjęcia]

- Litwini...

- ... Rumuni czy Chorwaci - to Polacy - nie żeby nie mieli sobie nic do zarzucenia - tylko nie muszą się bez przerwy biczować.

- To dlaczego ciągle musimy przepraszać?

- W 1968 roku antysemickiej hecy towarzyszyła książka "Ten jest z ojczyzny mojej" Władysława Bartoszewskiego, który pokazywał Polaków ratujących Żydów. Nie wolno było wtedy pisać o Polakach, którzy mordo-wali i wydawali Żydów. O oddziałach zbrojnego podziemia zabijającego żydowskich partyzantów. Pamiętamy o osławionym gen. Grzegorzu Korczyńskim, który był w Armii Ludowej na Lubelszczyźnie i rozstrzelał oddział żydowskich partyzantów. Była później sprawa, umorzona, a on został generałem. Takich wstydliwych historii jest wiele. O nich się nie mówiło. Po okresie, kiedy podkreślano, że uratowaliśmy tylu Żydów, że mamy najwięcej medali "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata" i drzewek pamięci przed instytutem Jad Waszem w Jerozolimie - przychodzi moment zba-dania, jak to było naprawdę. I wtedy dochodzimy do tego, że byli tacy, którzy ratowali Żydów, byli też bierni świadkowie, ale również tacy, którzy Żydów wydawali lub mordowali.

- Próbujemy teraz "wyważyć" zasługi i winy?

- Nie byliśmy krajem aniołów. Historia Polski nie jest historią wyłącznie niewinności i hojności wobec innych. Był egoizm i krew. Moim zdaniem tak naprawdę nie napisano historii Polski w okresie II wojny światowej. Mamy wysoce "zheroizowaną" historię - z powstaniem warszawskim i Armią Krajową. Ale na wsiach ludzie się zabijali i mordowali z najróżniejszych powodów.

- Byli też Żydzi krzywdzący Polaków? Chociażby w powojennym aparacie bezpieczeństwa?

- Nie można powiedzieć: Żydzi krzywdzili Polaków. Byli Żydzi, którzy pomagali Polakom i tacy, którzy ich krzywdzili.

- Prowokuję nawiązując do tytułu pańskiej książki.

- Określenie "Żydzi krzywdzili" jest tak samo niesprawiedliwe jak "Polacy krzywdzili". Byli fanatycy gotowi dla komunizmu wyrywać paznokcie. Tak, to prawda. Tylko nie robili tego wyłącznie żydowscy komuniści, ale również polscy komuniści. Polacy w UBP (Urząd Bezpieczeństwa Publicznego - przyp.Lau.) stanowili 93 proc. kadr. To oni dominowali. I to my musimy się zastanowić nad tym, dlaczego tak wielu synów polskich chłopów, robotników zabijało akowców, żołnierzy podziemia.

- Antysemityzm towarzyszył naszej historii.

- Do XIX wieku dominował antysemityzm o charakterze religijnym - Żydów winnych śmierci Chrystusa. Natomiast na przełomie XIX i XX wieku pojawił się wątek antysemityzmu politycznego: ukrytych Żydów zajmujących wysokie stanowiska we władzach państwa i w bankowości. On obowiązuje do dziś. Jednym z jego "strojów" jest hasło "żydokomuna" - owa tendencja Żydów do wywracania przede wszystkim chrześcijańskiego porządku społecznego. W połowie XIX wieku Żydzi mieli popierać ideologię liberalną, a już po I wojnie światowej utożsamiało się ich z komunizmem. Wtedy pojawiło się hasło żydobolszewizmu.

- Niektórzy wierzą w "Protokoły Mędrców Syjonu".

- Czyli fałszywkę przygotowaną przez carską "Ochranę" w 1903 roku. Czytał je car Mikołaj i był nimi zachwycony. Podczas wojny domowej w Rosji kolportowali je "biali". Głosili, że na czele rewolucji stoją Żydzi. A skoro wszyscy Żydzi są potencjalnymi bolszewikami, to należy ich niszczyć. Na Ukrainie w latach 1918-1920 zginęło ok. 200 tysięcy Żydów, o wiele więcej zostało wygnanych ze swoich domów. Dodam, że "Protokoły" były bardzo dobrze przyjmowane nie tylko przez faszystów i hitlerowców. Amerykański przemysłowiec Henry Ford był nimi zachwycony, za co w 1938 roku dostał medal od Adolfa Hitlera.

- Jak ta ideologia była przyjmowana w przedwojennej Polsce?

- Żywo przyjmowali ją nie tylko ludzie Kościoła katolickiego, ale i zwolennicy Narodowej Demokracji. Roman Dmowski napisał książki, jak to Żydzi chcą zniszczyć naszą cywilizację. Hasło "żydokomuny" stało się ideologią nienawiści, obcości, budowania murów. Ale przedwojenny polski antysemityzm nie nawoływał do mordowania Żydów. Natomiast była mowa o wyrugowaniu ich z Polski.

- Skąd przekonanie o Żydach - bolszewikach w powojennym aparacie represji?

- To raczej pytanie o biografie żydowskich rewolucjonistów. Żydzi zaangażowali się w ruch komunistyczny w przedwojennej Polsce. Szacuje się, że ok. 1933-34 roku było w KPP i innych partiach komunistycznych ok. 50 tys. ludzi. Ok. 23 proc. z nich miało pochodzenie żydowskie lub było Żydami. Byli lepiej wykształceni i zajmowali znaczniejsze stanowiska. Historycy obliczyli, że pod koniec II Rzeczpospolitej było ok. 10 tys. żydowskich komunistów. Wojnę przeżyło ok. 3 tysiące z nich. Cieszyli się zaufaniem nowej władzy. A skoro 90 proc. Polaków było wrogo nastawionych do komunistów, to na znaczące stanowiska rekrutowani byli przedwojenni towarzysze. Nowe władze odwołały się również do części ocalałych Żydów, którzy nie byli - bo być nie mogli w gettach - związani z organizacjami patriotycznymi z czasów wojny. Żydzi zajmowali stanowiska ideologiczne w wydawnictwach, w kinematografii, także w aparacie bezpieczeństwa.

- Ilu było Żydów w Urzędzie Bezpieczeństwa?

- Historycy szacują, że między 1945 a 1956 rokiem mniej niż dwa procent, ale byli na stanowiskach dowódczych - zajmowali ponad 30 procent stanowisk kierowniczych w UB. Wrogość Polaków wobec komunizmu była po wojnie umacniana stereotypem: Żydzi są w UB. Po wojnie Żydzi lub zasymilowani Żydzi nie zawsze odgrywali szlachetną rolę. Czasem byli to ludzie absolutnie niegodziwi.
Dodać warto, przed wojną Żydzi zajmowali tylko 0,7 proc. stanowisk państwowych - zupełny margines. Po wojnie, pierwszy raz w historii świata żydowskiego mieszkającego w Polsce, Żydzi mogli być ministrami, oficerami, dyrektorami, profesorami. Ale tak czy inaczej 80 proc. ocalałych z wojny Żydów od razu z Polski wyemigrowało. Oni nie chcieli mieć nic wspólnego z komunizmem.