Etnograficzne pasje Andrzeja Wajdy

Zaproszenie na wystawę

- Ekspozycja ukazuje mało znane oblicze wybitnego reżysera polskiego i światowego kina, którego etnograficzne zainteresowania i fascynacje z czasów młodości wywarły ogromny wpływ na sposób postrzegania rzeczywistości i przedstawiania jej językiem kina - mówi Krystyna Pawłowska z Muzeum Etnograficznego we Włocławku, komisarz wystawy.

Kowal na Salwatorze

Przygoda Andrzeja Wajdy z etnografią rozpoczęła się w czasie okupacji, gdy jako chłopak z Radomia - od 1934 r. mieszkali jego rodzice - wyprawiał się rowerem do oddalonej o 30 km Iłży, obserwując tam pracę ludowych garncarzy. W latach 1943-44 pracował jako pomocnik kowalski u swojego stryja Wojciecha Wajdy na krakowskim Salwatorze. Te doświadczenia sprawiły, że po wojnie studiując (1946-1949) w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, współpracował z profesorem Romanem Reinfussem z Muzeum Etnograficznego w Krakowie, wykonując dla niego m.in. dokumentację rysunkową okuć kowalskich używanych na Podhalu.

W czasie studiów na ASP w Krakowie Wajda powrócił do swych młodzieńczych zainteresowań iłżecką ceramiką - mówi Krystyna Pawłowska. - Wtedy też powstały pierwsze pomysły na filmy.

Gromadził i notował

W 1949 r. A. Wajda porzucił studia malarskie i zapisał się do Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej w Łodzi. Tutaj w 1951 roku powstała etiuda filmowa "Ceramika iłżecka". Film jest także pierwszym etnograficznym dokumentem reżysera. W poł. l. 50. XX wieku uwagę Wajdy zwróciły ekrany i rekwizyty fotografów ulicznych, którym poświęcił interesujący artykuł opublikowany w 1956 roku w czasopiśmie "Polska Sztuka Ludowa". Wajda nie tylko był obserwatorem interesujących go zjawisk kultury, lecz skrzętnie wiele rzeczy gromadził i notował.

Mała figurka konika

- Ekspozycja prezentuje rysunki, odręczne notatki reżysera dokumentujące przedmioty kultury ludowej z jego licznych młodzieńczych, terenowych wypraw - wylicza Krystyna Pawłowska. - Są to rysunki kapliczek, ludowych krakowskich skrzyń, detali i wyrobów kowalskich, a obok nich autentyczne obiekty kultury ludowej, wyszukane w tym czasie w podkrakowskich wsiach, i pomieszczone następnie w zbiorach Muzeum Etnograficznego w Krakowie. Na wystawie zgromadzono sporą kolekcję wyrobów ceramicznych z Iłży, o ciekawych figuralnych formach, jest też ulepiona własnoręcznie przez Andrzeja Wajdę w glinie mała figurka konika.

Filmowe eksponaty

Ciekawie prezentuje się replika ekranu fotograficznego z debiutanckiego filmu A. Wajdy "Pokolenie" (1955 r.). Interesująco na wystawie prezentują się materiały związane z realizacją filmu "Wesele" (1973 r.), fotosy filmowe, szkice, rysunki kostiumów, także autorstwa jego żony, scenografki Krystyny Zachwatowicz. Wystawę ożywiają oryginalne stroje krakowskie, pokazane na manekinach, wyszukane w czasie realizacji filmu w okolicach Krakowa. Nieprzypadkowo w tej części wystawy zobaczyć można portret dziadka reżysera Kazimierza Wajdy, wójta we wsi Brzezie pod Krakowem. Spora część wystawy, poświęcona ludowej sztuce, stanowi odbicie żywego zainteresowania reżysera ludźmi o niezwykłych osobowościach.

Wajda o Zagajewskim

Ekspozycja prezentuje wybitne dzieła współczesnej, głównie rzeźbiarskiej sztuki ludowej i nieprofesjonalnej. Są one dopowiedzeniem obrazu filmowego w dokumencie "Zaproszenie do wnętrza" zrealizowanym w 1978 roku i poświęconym wybitnemu kolekcjonerowi polskiej sztuki ludowej Ludwigowi Zimmererowi. Film, towarzyszący wystawie, przedstawia nie tylko sylwetkę kolekcjonera, pierwszego akredytowanego w Polsce dziennikarza z Niemiec Zachodnich, zafascynowanego pięknem polskiej sztuki ludowej, lecz przede wszystkim maluje językiem kina, niezwykłe, wewnętrzne światy artystów, pośród których jest także Stanisław Zagajewski z Włocławka. Po raz pierwszy na tej wystawie pokazane zostaną kserokopie odręcznych notatek reżysera związane z postacią włocławskiego twórcy, wykonane w trakcie przygotowań do filmu.

Na podstawie materiałów z katalogu do wystawy, autorstwa Krystyny Pawłowskiej.
Wystawa czasowa: "Andrzej Wajda. Etnograficzny remanent".

Miejsce ekspozycji: Muzeum Etnograficzne, ul. Bulwary im. Marszałka Józefa Piłsudskiego 6, Włocławek.

Czas trwania wystawy: 18 luty - 13 czerwca br.
Autorzy scenariusza: Andrzej Wajda, Bogdana Pilichowska
Komisariat: Krystyna Pawłowska
Koncepcja plastyczna: Masakazu Miyanaga
Oprawa plastyczna: Magdalena Kolanowska
Wystawa ze zbiorów: Archiwum Andrzeja Wajdy, Zofii Gołubiew, prof. Leszka Wajdy, Krystyny Reinfuss-Janusz oraz Muzeum Etnograficznego im. Seweryna Udzieli w Krakowie
Mecenas wystawy: Instal projekt