Humaniści walczą z kryzysem i ministerstwem

Już jutro pod bramą Uniwersytetu Warszawskiego o godz. 12 zbiorą się wszyscy ci, którzy zechcą przejść Czarną Procesją. To będzie część protestu środowisk humanistycznych przeciwko polityce Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, która, w ich mniemaniu, przypomina cichy pogrzeb polskiej nauki.

Za inicjatywą stoi Komitet Kryzysowy Humanistyki Polskiej, powołany do życia w 2013 roku, kiedy pojawiła się decyzja ministerstwa o likwidacji kierunku filozofia na Uniwersytecie w Białymstoku. Naukowcy z całej Polski połączyli siły, by wspólnie walczyć o kierunki humanistyczne i przyszłość humanistyki w ogóle. Komitet rósł w siłę, aż sporządził postulaty, które potem przekazał do resortu. W akcję zaangażował się między innymi Przemysław Czapliński z UAM w Poznaniu, a opoką komitetu stał się Aleksander Temkin. 19 maja pod ministerstwem zorganizowano wykład okupacyjny. Protestujący zarzucili władzy między innymi brak dialogu ze środowiskiem.

Czy rzeczywiście jest tak źle? - Problemów jest kilka. Pierwszym z nich jest dydaktyka - mówi prof. Piotr Zwierzchowski, zastępca dyrektora Instytutu Filologii Polskiej i Kulturoznawstwa UKW. - Prowadzenie kierunków zależy od liczby studentów, co w przypadku humanistyki nie za bardzo się sprawdza. W kształceniu humanistycznym nie jest tak, jak w innych dziedzinach - na efekty trzeba czekać latami. Poza tym, wbrew temu, co się powszechnie mówi, humaniści nie są skazani na brak pracy. Wręcz przeciwnie. - Łatwiej znaleźć im zajęcie nawet niezwiązane z kierunkiem studiów, ponieważ są nauczeni myślenia krytycznego, są wszechstronni. Zdarza się, że historycy znajdują pracę w bankach, bo potrafią myśleć analitycznie - mówi dalej. - Drugi kłopot to tzw. punktoza, czyli przeliczanie wszystkiego na punkty. W humanistyce to naprawdę nie jest miarodajne.

Zwierzchowski podkreśla, że z uczelni nie można robić firmy. Nie wolno także doprowadzić do zniszczenia wydających się nierynkowymi dziedzin nauki. - Nie wyobrażam sobie uniwersytetu bez kierunków humanistycznych, które są podstawą, by przyswajać inne nauki. Może warto się zastanowić na przykład nad tym, żeby na kierunkach humanistycznych było mniej studentów, ale za to takich, którzy naprawdę chcą tam być. I nie uzależniać dotacji od ich liczby. W końcu może przestanie się liczyć ilość, a zacznie jakość.
Skupieni wokół KKHP obawiają się, że w najbliższych latach - latach poważnego niżu demograficznego, wiele humanistycznych kierunków może zostać zamkniętych - również ze względu na nastawienie polityki ministerstwa na kształcenie w kierunkach pożądanych na rynku pracy. - Bardzo łatwo kierunek zamknąć - powołać go z powrotem do życia już niezwykle trudno - podkreśla Zwierzchowski. - Mam nadzieję, że polityka ministerstwa jednak się zmieni, choć do tej pory resort był zupełnie odporny na postulaty. Jeśli chodzi o sytuację w regionie, to trudno cokolwiek przewidzieć. Myślę jednak, że mamy tu humanistykę na tak wysokim poziomie, że kierunki nie zaczną być zamykane.

Aby tak się nie stało ani w Kujawsko-Pomorskiem ani w innym ośrodku akademickim jutro ulicami stolicy przejdzie wspomniana już Czarna Procesja. Jutro także w wielu uczelniach w Polsce zostaną wywieszone flagi na znak protestu. W Bydgoszczy także się pojawią, ale ich nie zobaczymy. - Flagi powiesimy wewnątrz instytutu - mówi Jacek Woźny, dziekan wydziału humanistycznego UKW. - W budynku pojawią się także informacje o proteście. Nie będziemy jednak wywieszali flag na zewnątrz, ponieważ budynek stoi w tak eksponowanym miejscu (rondo Jagiellonów - przyp. red.), że nie chcemy wywoływać fali pytań.

W Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu flagi raczej się nie pojawią. - Nic mi przynajmniej o tym nie wiadomo - powiedział nam wczoraj prodziekan wydziału humanistycznego uczelni Radosław Sojak.

Czy protest przyniesie skutek? Jeśli nie, przedstawiciele KKHP zapowiadają już następne. Do tematu wrócimy.