Kanał Bydgoski może zostać uznany za Pomnik Historii. "To nie tylko wizytówka Bydgoszczy, ale i całego regionu"

Poseł Łukasz Schreiber i bydgoski radny Jarosław Wenderlich zwrócili się do Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej w Bydgoszczy i Gdańsku z prośbą o to, by instytucje te złożyły wniosek o uznanie Kanału Bydgoskiego za Pomnik Historii.

„Miejsce to jest nie tylko wizytówką miasta Bydgoszczy, ale i całego regionu. Co najważniejsze, jest to bezcenny zabytek XVIII-wiecznej techniki dlatego w naszej ocenie powinien być Pomnikiem Historii. Ponadto taki wpis przyczyniłby się do promocji i zwiększenia świadomości w temacie żeglugi śródlądowej, jako bardzo taniego, konkurencyjnego i ekologicznego środka transportu” - argumentują bydgoscy politycy w piśmie do dyrektorów RZGW.

W odpowiedzi na tę prośbę, prezes Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie Krzysztof Woś odpisał, że w popiera tę inicjatywę i przychyla się do propozycji złożenia wniosku o uznanie Kanału Bydgoskiego za Pomnik Historii. Dodał, że przygotowanie takiego wniosku „wymaga specjalistycznej wiedzy z zakresu historii architektury, a także m.in. pozyskania archiwalnych materiałów i dokumentów”. W związku z tym „PGW Wody Polskie RZGW w Bydgoszczy podjął stosowne rozmowy z Miejskim Konserwatorem Zabytków w Bydgoszczy”.

Na liście Pomników Historii znajdują się obecnie 123 obiekty z całej Polski. Wśród nich jest kilka miejsc w województwie kujawsko-pomorskim. Są to:

• rezerwat archeologiczny w Biskupinie,
• Stare Miasto w Chełmnie,
• zespół tężni i warzelni soli wraz z parkami Tężniowym i Zdrojowym w Ciechocinku,
• zespół zabytkowych spichlerzy wraz z panoramą od strony Wisły w Grudziądzu,
• zespół dawnego klasztoru Norbertanek w Strzelnie,
• zespół staromiejski (Stare Miasto, Nowe Miasto, ruiny zamku krzyżackiego) w Toruniu,
• katedra pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny we Włocławku.

Tym mianem zostały też wyróżnione między innymi: kopalnia soli w Wieliczce, pole bitwy na Westerplatte w Gdańsku, Stocznia Gdańska jako miejsce narodzin Solidarności, Jasna Góra, zespół klasztoru oo. Paulinów w Częstochowie, pole bitwy pod Grunwaldem, krakowski Kopiec Kościuszki wraz z otoczeniem, zamek krzyżacki w Malborku, zespół parkowo-pałacowy w Pszczynie, czy podziemia zabytkowej kopalni rud srebronośnych oraz sztolni „Czarnego Pstrąga” w Tarnowskich Górach. Jeśli chodzi o drogi wodne, to polskimi Pomnikami Historii są Kanał Augustowski oraz Kanał Elbląski. Bydgoszcz nie ma jeszcze swojego przedstawiciela wśród Pomników Historii.

Jak informuje Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Pomnik Historii to jedna z pięciu form ochrony zabytków wymienionych w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z 2003 r. Terminem tym określa się zabytek nieruchomy o szczególnym znaczeniu dla kultury naszego kraju. Rangę pomnika historii podkreśla fakt, że jest on ustanawiany przez Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej specjalnym rozporządzeniem na wniosek Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. (...) Do elitarnego grona pomników historii mogą dołączać obiekty architektoniczne, krajobrazy kulturowe, układy urbanistyczne lub ruralistyczne, zabytki techniki, obiekty budownictwa obronnego, parki i ogrody, cmentarze, miejsca pamięci najważniejszych wydarzeń lub postaci historycznych oraz stanowiska archeologiczne”.

Pomniki Historii ustanawiane są od 1994 r.

Z kolei Narodowy Instytut Dziedzictwa podaje, że „Pomniki Historii, oprócz znaczenia dla polskiego dziedzictwa kulturalnego, powinny wyróżniać się m.in. znaczeniem ponadregionalnym, dużymi wartościami historycznymi, naukowymi i artystycznymi, być utrwalone w świadomości społecznej i stanowić źródło inspiracji dla kolejnych pokoleń”.

Kanał Bydgoski został wybudowany w czasach zaboru pruskiego w latach 1773-1774. Miał za zadanie połączyć system wodny Odry z Wisłą, a przez to zachodnią część ówczesnego królestwa Prus ze wschodnią.

Od 2006 roku działa Muzeum Kanału Bydgoskiego.

Na początku marca 2023 roku miasto podpisało umowę na przygotowanie całościowej koncepcji rewitalizacji terenów wokół Kanału Bydgoskiego. W tym roku na inwestycje w tym obszarze Bydgoszczy zabezpieczono ponad 10 mln zł. W przeprowadzonych w 2021 roku konsultacjach pod hasłem „WybieraMy inwestycje” mieszkańcy na trzecim miejscu wskazali rewitalizacje Kanału Bydgoskiego. Inwestycje nad Kanałem często zgłaszane są też w ramach BBO.