Kościół pogubiony?

- W Kościele instytucjonalnym funkcjonują rzecz jasna różne frakcje. Część z księży nadal posługuje się językiem i sposobem myślenia z czasów PRL-u, kiedy Kościół był oblężoną twierdzą. I w tego typu środowisku dzieje się niemal to samo, co w Ruchu Palikota - definiowanie i budowanie własnej tożsamości przez wskazywanie wroga. Tak często Kościół postępował w poprzednim systemie.

Proboszcz z Czernikowa: - Pseudokatolicy, wrzody na ciele parafii!

- Kościół przestał być oblężoną twierdzą skupiającą pod swymi skrzydłami niemal całą opozycję demokratyczną. Nie ma już starego wroga. Można natomiast wskazać nowe, wrogie środowiska zlokalizowane na zewnątrz Kościoła i - co jest nowością - wewnątrz niego. Przecież całkiem niedawno, w sporze o Nergala, wskazywano także na wroga wewnątrz Kościoła (zakaz nałożony na ks. Bonieckiego jest tego świadectwem - dop. red.).

- Błędem jest pisanie i myślenie o Kościele jako o całości, która wewnętrznie nie jest zróżnicowana. Były konflikty wokół Radia Maryja? Były. Jedni chcą o tym dyskutować, inni nie. Tego nie unikniemy. Dla jednych krzyż w Sejmie będzie najważniejszy, dla innych pytanie o to, czy Jezus Chrystus jest naszym zbawicielem. Środowiska "obronno-napastliwe" ze względu na swą specyfikę są głośne, ale to tylko część szerszej całości. Na razie nikt nikogo wśród duchownych nie wyklina, ale pomiędzy nimi również iskrzy.

- Można szukać prostych odpowiedzi, że Kościół boi się o swoje finanse. Ale oskarżenie Kocioła o prostą pazerność jest nieuprawnionym uogólnieniem, choć są i byli kapłani, którzy mieli z tym kłopot. Moim zdaniem problem tkwi w tym, że finanse Kościoła są słabo zreformowane. W jakimś sensie często są jeszcze przedsoborowe. Za mało osób świeckich decyduje o finansach konkretnej parafii. W kwestii finansów wydaje się, że mamy nadal do czynienia z Kościołem duchowieństwa, a nie wszystkich wiernych. To problem braku otwartości, dbania o duży majątek. Nie mamy rozwiązań, np. niemieckich, związanych z opodatkowaniem na rzecz Kościoła. Może to strach, że pieniędzy będzie mniej? Znam parafie, w których księża po prostu biedują. Rodzice księdza i jego rodzeństwo składają się na zapłacenie podatków wewnątrzkościelnych. Gdyby zastosować wariant niemiecki: jesteś w Kościele, to płać 8 proc. dodatkowego podatku, to mogłoby się okazać, ilu jest u nas katolików.

Pedofilia w Kościele: trzeba wyjaśnić błędy

- Znam również parafie, które nie mają problemów finansowych. To zwykle parafie z aktywną działalnością na rzecz lokalnej społeczności. Świadczą nie tylko usługi religijne, ale np. prowadzą świetlice dla dzieci z osiedla. Kiedy ludzie widzą taką działalność, to płacą, bo wiedzą na co. Prowadziłem badania w parafiach, w których proboszcz rozliczał się szczegółowo z każdej złotówki. To coraz częstsze zjawisko. Niektórzy natomiast księża tkwią w marazmie. Uważają: 40 proc. wiernych przychodzi w niedzielę do kościoła - to dobrze i niech tak dalej będzie. Masa ludzi. Nie chcą dostrzec, że aktywnej religijnie młodzieży w parafii jest coraz mniej, a liczba wiernych spada? Ale przecież są i takie parafie, do których młodzież wali drzwiami i oknami.

- Kościół rzymskokatolicki nie może działać współcześnie jako jedyna legalna opozycja w Polsce, te czasy się skończyły. Potrzebna jest autentyczna posługa religijna zaangażowanych kapłanów, którzy swoją wiarą potrafią przekonać innych do Boga. Takich księży ludzie doceniają.

Z roku na rok jest coraz mniej wiernych. Dlaczego?

- Przecież misjonarze często nie zaczynają działalności od głoszenia ewangelii, tylko od nakarmienia miejscowych ludzi. Od bycia wśród nich, od dania świadectwa swojego życia. Trzeba ludziom pomagać. Księża są tak samo grzeszni jak i my. Oni też są z ludu.

- Proste przeniesienie nauczania religii do parafii niczego nie zmieni. Wprowadzenie religii do szkół było, moim zdaniem, nieszczęśliwym pomysłem i odbyło się tylnymi drzwiami. Ale z punktu widzenia Kościoła była to całkiem sensowna decyzja. Umożliwiła dotarcie do znacznie większej liczby młodych ludzi. Katechizacja czy nauka religii w szkołach obecnie już nie budzi większych kontrowersji wśród dzieci i rodziców.

- Nie mnie o tym decydować. W diecezjach są osoby wyznaczone do nadzoru nad katechetami. To właśnie lokalni biskupi, zwykle przez osoby nadzorujące nauczanie religii, są odpowiedzialni za właściwy poziom tego nauczania. Na ciekawe lekcje będzie chciała chodzić nawet młodzież niewierząca, bo podyskutuje i dowie się czegoś ciekawego. Ale są również katecheci, którzy mogą wyrządzić młodzieży krzywdę, bo nie przykładają się do swojej pracy. Młodzi nie znajdą tam odpowiedzi na trudne pytania, nie będą mieli okazji do wejścia w konflikt i podjęcia prób jego rozwiązania.

- Większość być może nie jest tym zainteresowana, ale to na dorosłych spoczywa w dużej mierze odpowiedzialność za ten stan rzeczy.

- W krótszej perspektywie będzie dobrze: prawie cała młodzież przystąpi do pierwszej komunii i do kolejnych sakramentów, a w dłuższej - to ziarna rzucane na skałę. Uschną, a jeśli kiedykolwiek wykiełkują, to raczej słabo.

- Nie jestem w stanie tego potwierdzić. Na internetowych forach z reguły zabierają głos osoby niezadowolone. Proszę pamiętać, że szkoła otwiera możliwość realnego dotarcia do rzeszy młodych ludzi. Większej szansy Kościół już mieć nie będzie. Należałoby ten czas dobrze wykorzystać.

Kościołowi bieda zagląda w oczy?

- Czasem małe sprawy w mediach urastają do wielkich, ale uważam, że dobrze dzieje się gdy nad ludźmi Kościoła sprawowana jest kontrola społeczna i sprawują ją między innymi mass media. Wiele spraw nie ujrzałoby światła dziennego, bo zostałyby być może przez hierarchów i księży zamiecione pod dywan. Czasem media kogoś skrzywdzą, to prawda, ale występowanie w imieniu, np. deprawowanych dzieci warte jest ponoszenia takiego ryzyka.