Poduszka na parapet, łokcie na poduszkę i już można uczestniczyć w życiu ulicy. Godzinami. Pani Maria ma nawet specjalną poduszkę okienną. - Mięciutka jest i się nie brudzi - zachwala. Razem z nią na wielkim pasiastym piernacie wygrzewa się kot. A właściwie kotka. Muszka. - Bo bardzo lubi łapać muchy - wyjaśnia pani Maria.
Jedna z tych, które godzinami obserwują cudze życie z wysokości drugiego piętra kamienicy na bydgoskim Bocianowie.
Okienna rzeczywistość
Tu siedzą w oknach wszyscy. Jedni na chwilę. Inni pół dnia. Każdy te posiedzenia traktuje w inny sposób. Dla każdego wychylanie się za parapet czemu innemu służy.
Mężczyźni zazwyczaj wykukują z okien, by zapalić papierosa. Nie chcą, by smród dymu roznosił się po mieszkaniu. To żony są winne. Zmuszają ich - deszcz czy śnieg - do puszczania dymka na ulicę. - Stanę w oknie, na dzielnicę popatrzę. Może kogo znajomego zauważę, pogadam - mówi pan Marian. - Od trzydziestu lat tu mieszkam i zawsze kogoś na rozmowę zaczepię. W końcu mogę do innych twarz otworzyć, a nie tylko na ślubną patrzeć i jej słuchać.
Młodzi "okienkowcy" traktują wychylenie przez parapet, jak specjalną komunikację ze światem zewnętrznym. Ot, tak gwałtownie otworzyć okno i sprawdzić, czy nikt znajomy czasem się po okolicy nie kręci.
Patrzeć, jak inni żyją
Pani Maria to co innego. Patrzenie przez okno wymaga celebracji. Spokojnie ogląda swój ulubiony serial po śniadaniu. Daje kotu jeść i obie najedzone zasiadają w oknie. Pani Maria patrzy. Kot śpi. - Przecież nikomu krzywdy nie robię patrzeniem.
Uroków nie rzucam. Każdy może posiedzieć w oknie. Bo gdzie mam siedzieć? Sama jestem. Z telewizorem nie pogadam. Do parku na ławkę nie pójdę, bo chodzić mi trudno. Jak bym miała balkon, to bym się tam wietrzyła, a tak...
Pani Maria patrzy. - Kobiety chodzą z brzuchami, potem z wózkami, przychodzi czas na prowadzenie dzieci do szkoły, a potem to z niejednego łobuz wyrasta. Widzę takich, co pamiętam, jak ich matki w ciąży chodziły. Raz jeden taki okradł kobietę na ulicy. Ją znałam i jego też. Na policję z tym nie poszłam, ale sąsiadce powiedziałam, bo znała tego młodego. Ta poszła do ich rodziców i wszystko wygadała. Młody dostał od ojca lanie. Chyba mu na dobre to poszło, bo teraz widzę, że do rodziców dobrym samochodem przyjeżdża. Z żoną. Ładną taką.
Pani Maria też ładna była. Jak się przyjrzeć to za jej plecami wisi portret z lat młodości. Czarne, kręcone włosy. Mocne brwi. Urodę zabrały lata, choroby i mąż. - Świętej pamięci już jest, a o umarłych źle się nie mówi - ucina.
"Na dzielnicy" mieszka od lat pięćdziesiątych. - Widziałam, jak tu wszystko zniszczone było, jak próbowali remontować i jak się potem znowu wszystko zaczynało sypać. Teraz, pani patrzy, na te odnowione kamienice. Kilka na całą Pomorską. Bieda tu mieszka. Ludzie pracy nie mają, to i hołota się z nich robi. Nic nie poradzisz człowieku. Piją, żony biją, o dzieciaki nie dbają. Syn po ojcu pijaństwo dziedziczy. Pracy nie szuka, bo gdzie ją znaleźć? Ja tu na poziomie jestem, bo stały dochód mam. Rentę małą, ale dla mnie wystarczy. Jem jak ptaszek, lekarstw jeszcze za dużo nie potrzebuję. Dzieci nie miałam, to i na nie muszę wydawać. Tylko na trumnę uzbierać...
I co sąsiedzi powiedzą?
(fot. fot. autorka)
Kiedy życie już nie toczy się w czterech ścianach, trzeba wyglądać przez okno. Tam jest prawdziwe życie. Nie takie filmowe, serialowe, nie kościelne, nie przychodniowe. Prawdziwe. Pani Halina za każdym razem, gdy otworzy okno, ma inny spektakl przed oczyma. Nowi ludzie, inaczej ubrani, z głowami pełnymi swoich myśli. U niej zawsze czyste firanki, bo sąsiadka z naprzeciwka też lubi w oknie siedzieć i ludziom do mieszkania zaglądać. Zaraz by rozklepała, że u Haliny brudno.
Więc Halina okno często myje i pucuje parapet. - Poduszka się brudzi, te samochody to tyle kurzu dają, że w głowie się nie mieści. Kiedyś to tyle ich na naszej ulicy nie było. A teraz, aż głowa boli od hałasu.
Halina wygląda przez okno elegancko. Zawsze uczesana. Nigdy w szlafroku. Nie wychyla się jak sąsiadka z naprzeciwka. - Aż się boję, że kiedyś wypadnie, tak ludziom do toreb zagląda. A ona, Halina nie tak, tylko dyskretnie. Nawet nie po to, żeby ludziom w twarze popatrzeć. - Zapatrzę się w jeden punkt i tak odpoczywam. O niczym nie myślę.
Bierze poduszkę, żeby parapet w łokcie nie parzył, odwraca się do swoich domowych spraw tyłem i patrzy. - Takie sobie przerwy od domu robię. To przecież nie wstyd. Bo co taka stara kobieta ma robić? Telenowele w kółko oglądać? Moja koleżanka to się od tego uzależniła. Przerwy to sobie tylko na jedzenie robi. Radia Maryja słuchać? Czym się zająć? W domu posprzątane. Sama jestem to i kto brudzić ma? A tak stanę sobie i trochę mi kręgosłup od siedzenia odpocznie - śmieje się, a w oczach widać iskierki. Ma młode oczy, choć twarz poorana zmarszczkami. - Mówią, że każdy może napisać o swoim życiu książkę. Mojej opowieści, to może by na chudy kajecik wystarczyło. Taki szesnastokartkowy.
Jest sama w dużym mieszkaniu. Kiedyś tu tętniło życie. Mąż, syn, córka. Syn odszedł najszybciej; zginął w wypadku samochodowym. Mąż zmarł dwa lata temu. Córka poszła "na swoje". Odwiedza ją tylko w niedzielę. - Ze swoją rodziną wpada na obiad. Czasami staję z nią w oknie i wtedy sobie tam opowiadamy takie babskie sprawy, żeby jej mąż nie słyszał. Tak się razem wietrzymy.
Za plecami mają zdjęcie ślubne Haliny z mężem. - Tak ładna jak tu, to ja nie byłam. Fotograf kolorków nam dodał farbką.
Igiełki asparagusa machnął na zielono, usta państwu młodym przemalował na czerwono, policzki zaznaczył różowym, ale tylko jej. Obojgu narysował czarne brwi. - Dobrze nam było. On na kolei pracował, ja dzieci odchowałam do podstawówki, a potem do Jutrzenki na taśmę do pracy poszłam. Takie proste życie. Na chleb starczało i na wczasy jeździliśmy. Raz nawet w Bułgarii byliśmy. Piękne morze.
Ciepłe takie. Teraz to doceniam, a wtedy... Zawsze mi było mało, taka pazerna na życie byłam. Chciałam mieć, więcej i lepiej niż inni. A to nie warto tak robić... Nie warto.
W szafie na wysoki połysk w równych rzędach stoją błyszczące kryształy i dwie książki: "Pismo Święte" i "Słownik wyrazów obcych". - Od córki na święta dostałam.
Przy krzyżówkach się przydaje. Tak rozrywka dla samotnych. Kiedyś mąż rozwiązywał. Ja wpisywałam hasła, a on mi dyktował. I zawsze był dumny, jak mnie pytał o coś, a ja nie wiedziałam. Stare dzieje.
Widok przez okno pani Haliny jest piękny. Widać wieże kościołów, bezchmurne niebo i odnowioną kamienicę naprzeciwko. - Pięknie ją zrobili. Ja już chyba tego nie doczekam, że nasza taka ładna będzie. A pamiętam jak piękna była. Najpierw takie rzeźby pościągali, bo jak jedna się pokruszyła i na bruk spadła, to inne usunęli, że niby zagrożenie budowlane, ale kamienicy nie odnowili. Od pięćdziesięciu lat nic nie zrobili.
Odnalazł się właściciel kamienicy. A pani Halinie grozi, że straci swoje okno, swoje miejsce na ziemi, swoje korzenie. - Chce nas stąd wykurzyć. Wszystkich starszych ludzi. Czynsze nam podwyższa, a my tu na kwaterunku siedzimy i tylko czynszami może nas złamać. Eksmisje zrobi i na bruku wylądujemy, a on mieszkania młodym z pieniędzmi wynajmie. Straszne czasy nastały, straszne czasy...
Wiatr wywiał firankę na ulicę. Pani Halina biegnie ją poprawić. - No, znowu ta tam siedzi w oknie, nie ma co do roboty? - pokazuje sąsiadkę z naprzeciwka, tę co to ją ciągle krytykuje i na ulicy rozpowiada, że Halina ma w domu brudno i męża do grobu wpędziła, bo się zaharował na śmierć. - Poczekam aż ta tam się napatrzy, sama się powietrzę. Duchota jakaś dzisiaj jest, że aż serce boli.
