Elementy wzniesionej w XII w. świątyni romańskiej w Trzemesznie, konsekrowanej być może w 1145 r., przetrwały do dziś (patrz zdjęcie). Zaraz też za pośrednictwem arcybiskupa Jakuba ze Żnina sprowadzono prawdopodobnie z opactwa Arrovaise we Flandrii zakonników reguły św. Augustyna, tzw. kanoników regularnych

Na górze św. Wawrzyńca w pańskie nadwiślańskich wzgórz opodal miejscowości Kałdus koło Chełmna znajduje się grodzisko - dawny ośrodek osadniczy i administracyjny państwa pierwszych Piastów. Na początku XI w. rozpoczęto tu (na majdanie za tym wałem ziemnym) budowę wczesnoromańskiej bazyliki. Jej relikty zachowały się pod ziemią

Niewiele zostało po kościele z czasów Bolesława Chrobrego na Górze św. Wawrzyńca. Jego pozostałości kryją się w tym dole wykopanym przez archeologów