Kujawsko-Pomorskie. Romańskie kościoły, czyli fascynująca podróż w mroki naszych dziejów [zdjęcia]

Marek Weckwerth

24 grudnia 2020, 9:10

Romańskie kościoły w Wielkopolsce i na Kujawach miały świadczyć o potędze nowej wiary chrystusowej i budowanej na niej państwowości i tożsamości Polski piastowskiej. Na zdjęciu pamiętająca pierwszą połowę XII stulecia kolegiata w Kruszwicy

Zobacz galerię (27 zdjęć)

Romańskie zabytki na ziemiach polskich to rzadkość, prawdziwe skarby historii, kultury europejskiej, wiary katolickiej. To wyłącznie budowle lub dzieła sakralne tworzone jako materialny wyraz i solidny fundament nowej religii oraz piastowskiego państwa. W naszym regionie zachowało się jednak kilka kościołów z tego okresu.

Zobacz wideo: Smaki Kujaw i Pomorza sezon 2 odc. 41 - Grębocin

Zachowane do naszych czasów budowle wznoszono z kamienia, bo tylko to co oparto na solidnych fundamentach i nowej uniwersalnej wierze miało szanse przetrwać niespokojne czasy zawieruch dziejowych. Przed przyjęciem chrześcijaństwa kraj Mieszka nie znał tak wspaniałych budowli wykonanych z kamiennych ciosów.

Na tym fundamencie budowano także mozolnie i nie bez sprzeciwu dużej części społeczeństwa (zwłaszcza biednej i wywodzącej się z ludności niewolnej) polską państwowość i tożsamość narodową. Toteż fundatorami pierwszych kościołów i klasztorów byli królowie, książęta i możnowładcy.

Początki tego budownictwa sięgają czasów Mieszka I, Bolesława Chrobrego i Mieszka II, zaś rozkwit nastąpił w czasie odbudowy państwa przez Kazimierza Odnowiciela i jego następców z linii piastowskiej. Konieczność odbudowy kraju była wynikiem tzw. reakcji pogańskiej (powstaniu przeciwko nowej religii, biskupom i władzy państwowej w latach 1034- 37) i temu co nastąpiło po niej - spustoszeniu Polski przez wojska Brzetysława czeskiego i wywiezieniu relikwii św. Wojciecha z gnieźnieńskiej katedry (1038 r.).

Sacrum i profanum przenikały się więc od początku mocno. Kultura i budownictwo romańskie szły do Polski z krajów zachodnich, zwłaszcza z Niemiec i Francji, a pierwszymi opatami i biskupami byli zwykle Niemcy.

Zobacz galerię(27 zdjęć)

Także województwo kujawsko - pomorskie może poszczycić się kilkoma dobrze zachowanymi zabytkami architektury romańskiej. Mowa jest o kościołach w Mogilnie, Strzelnie, Kruszwicy, Inowrocławiu, Kościelcu Kujawskim i Kościelnej Wsi. Z kolei fundamenty romańskiej bazyliki odsłonięto podczas badać archeologicznych w Kałdusie (góra św. Wawrzyńca) koło Chełmna. Niewielkie relikty XII- wiecznego kościoła (rozebranego ok. 1870 r.) znajdują się Chalnie w powiecie radziejowskim.

W artykule piszemy też o kościele w Trzemesznie i jego romańskim poprzedniku, jako że to wielkopolskie miasto związane jest historycznie z naszym regionem i do 1998 r. (ostatnia reforma administracyjna) należało do województwa bydgoskiego.