Leki w necie z trutką na szczury. Rozmowa z Natalią Daśko z UMK Toruń

Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że milion osób umiera rocznie przez zażywanie podrobionych leków. W Polsce nawet co setny lek może być podróbką. Jak to możliwe?
Polska jest niezwykle atrakcyjnym krajem dla podrabiających leki. Wynika to z faktu położenia geograficznego, nasz kraj jest ważnym punktem tranzytowym. Granica terytorialna Polski jest również granicą Unii Europejskiej. Zdaniem ekspertów WHO i Interpolu, Polska znajduje się w grupie krajów podwyższonego ryzyka, czego powodem jest bezpośrednie sąsiedztwo z krajami byłego bloku radzieckiego, gdzie rynek podrobionych leków jest bardzo duży. Ponadto trzeba zwrócić uwagę na duży popyt na podrobione leki, skoro rynek jest chłonny, grupy przestępcze mogą rozwijać swoją działalność.

Jakie leki są najczęściej podrabiane?
Badania pokazują, że najczęściej podrabiane są leki tanie i produkowane na masową skalę, w tym zwłaszcza tzw. leki poprawiające komfort życia, np. preparaty na łysienie, odchudzanie, a przede wszystkim na zaburzenia erekcji. Do tego dużą popularnością cieszą się leki przeciwbólowe.

Co to znaczy, że leki są podrabiane?
Z prawniczego punktu widzenia podrobiony lek czy sfałszowany produkt leczniczy (takim terminem posługuje się unijna dyrektywa „fałszywkowa”) to każdy produkt leczniczy, który został fałszywie przedstawiony w zakresie: tożsamości produktu (w tym jego opakowania, etykiety, nazwy lub składu), jego pochodzenia (producenta, kraju wytworzenia, kraju pochodzenia) i jego historii (w tym danych i dokumentów dotyczących wykorzystywanych kanałów dystrybucji).

Przeczytaj także: Przedłużono areszt dla oprawców małego Tomusia z Grudziądza

A czym grozi zażywanie takich leków?
Podrobione leki mogą być zanieczyszczone lub skażone, mogą zawierać składniki nieaktywne lub nieodpowiednie albo też czynne w zbyt dużych dawkach, zbyt silne lub zmieszane w nieodpowiednich proporcjach. Wszystko to w rezultacie naraża konsumenta na poważne konsekwencje zdrowotne, a niejednokrotnie na śmierć. Niektórzy umierają bezpośrednio z uwagi na toksyczne i szkodliwe składniki zawarte w podróbkach, jak np. trucizna na szczury czy wosk podłogowy, gips, cement. Nawet jeśli fałszywe leki nie doprowadzają bezpośrednio do zgonu, mogą spowodować poważne szkody dla zdrowia. A kupujący nadal ryzykują.

Kto zyskuje na takim podrabianiu leków?
Przede wszystkim grupy przestępcze, często działające na dużą skalę. Wiele z nich to grupy transnarodowe, które kontrolują cały proces podrabiania leków – od produkcji, po transport i dystrybucję, do której wykorzystują najczęściej lokalne sieci przestępcze. Motywatorem jest oczywiście zysk. Szacuje się, że globalnie zyski ze sprzedaży podrabianych leków wynoszą od 150 do 200 miliardów euro rocznie. Tym samym podróbki farmaceutyków są najbardziej lukratywnym sektorem całej branży podrabianych towarów.

Jak się nie dać nabrać?
Kupować leki ze sprawdzonych źródeł, uważać na kupowanie w sieci. Szacuje się, że 50 proc. leków oferowanych w sklepach internetowych jest podrobionych. Leki powinno się kupować w aptece, jeśli chcemy skorzystać z apteki internetowej, to musimy być ostrożni, bo wiele nielegalnych aptek wygląda graficznie bardzo przekonująco, wręcz identycznie. Szukajmy takiej apteki, na której stronie znajduje się specjalne unijne logo (zielony prostokąt z białym krzyżem w środku). Kliknięcie w logo będzie automatycznie odsyłało do strony potwierdzającej, że dana apteka ogólnodostępna lub punkt apteczny działa legalnie.

A może problem z podrabianymi lekami wynika też z tego, że wszechobecny kult piękna, dobrego samopoczucia i wiecznej młodości doprowadza nas do poszukiwania panaceum na wszystko? I na tym zarabiają oszuści, którzy wiedzą, że konsument chce jak najtaniej stać się ideałem?
Rzeczywiście jest to zauważalny trend. W krajach rozwijających się, biedniejszych podrabia się głównie leki ratujące życie, bo takie są potrzeby. Tam ludzie często nie mają możliwości (nie tylko finansowych), żeby dostać legalny lek i wielokrotnie podróbki są jedynym wyborem. Natomiast w krajach zachodnich wielką popularnością cieszą się leki określane jako poprawiające komfort życia. Dzisiaj jest wielka presja społeczna, żeby wyglądać młodo, być szczupłym, zachować sprawność seksualną jak najdłużej. Stąd alternatywy w postaci podróbek są bardzo atrakcyjne, bo są tańsze i dostępne dla każdego. Poza tym są bardzo wygodne 
– bez wizyty u lekarza, bez krępujących rozmów.