Nadzór uboju gospodarczego niewystarczający. Po kontroli NIK

Raport Izby wskazuje, że Nadzór nad transportem specjalistycznym zwierząt gospodarskich oraz ich ubojem w rzeźniach sprawowano właściwie. Inaczej było w przypadku uboju gospodarczego, który "pozostawał tam praktycznie poza kontrolą, a nadzór nad transportem zwierząt przez rolników był marginalny".

NIK przypomina, że nadal nie uregulowano kwestii przyznawania certyfikatów kwalifikacji dla uśmiercających zwierzęta ani przepisów dotyczących uboju bez ogłuszania (tzw. uboju rytualnego).

Przyczynkiem do podjęcia kontroli były ujawnione przez Inspekcję Weterynaryjną i organizacje pozarządowe przypadki naruszania dobrostanu zwierząt w transporcie i uboju.

Nadzór Inspekcji Weterynaryjnej nad ubojem w rzeźniach zasadniczo był pełny i skuteczny. Najważniejsze stwierdzone przez Inspekcję w latach 2014-2016 (I półrocze) nieprawidłowości dotyczyły niewłaściwego opracowania procedur operacyjnych i braku konserwacji urządzeń używanych do ogłuszania zwierząt. Inspekcja Weterynaryjna nie sprawowała nadzoru nad ubojem gospodarczym, czyli prowadzonym w gospodarstwach na użytek własny. Główny Lekarz Weterynarii nie miał informacji o skali tego uboju

W ocenie NIK nadzór administracji nad dobrostanem zwierząt podczas uboju gospodarczego był niewystarczający. Brakuje jednolitych standardów uboju - niezależnych od skali i miejsca jego prowadzenia.

Tym, co zwróciło uwagę kontrolujących jest też to, że "nowym, aktualnym regulacjom nie zostały poddane kwalifikacje osób uśmiercających zwierzęta, wymagające, by nie wywoływać u zwierząt niepotrzebnych cierpień, choć Polska miała trzy lata (do 1 stycznia 2013 r.) na wprowadzenie odpowiednich przepisów. Nie uczyniono tego także po tej dacie. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi nie zareagował na monity Głównego Lekarza Weterynarii w tej sprawie".

6,7 tys. kontroli transportu zwierząt - przeprowadziła w okresie 2014 - I półrocze 2016 Inspekcja Transportu Drogowego

Co warto zaznaczyć, Inspekcja Transportu przeprowadzała kontrole tylko w wyznaczonych punktach na drogach publicznych, w dni powszednie, w ciągu dnia. W efekcie wielu przewoźników mogło łatwo ominąć inspekcje. Poza kontrolą pozostawał transport „gospodarski” (gospodarz do sąsiada, sąsiad do rzeźni itp.). Sporadycznie prowadzono kontrole przedsiębiorstw transportu zwierząt.

Tzw. ubój rytualny nie został w Polsce objęty szczególnymi regulacjami (zgodnie z przepisami unijnymi). Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 2014 roku, sankcjonujący w Polsce dokonywanie uboju rytualnego, otwiera drogę do przeprowadzania tego typu uboju bez ograniczeń, także w celach czysto komercyjnych i wywozu za granicę. Kontrolerzy stwierdzili brak danych na temat skali, zakresu i przeznaczenia uboju bez ogłuszania, zarówno co do liczby przypadków, jak i zakładów, gdzie taki ubój prowadzono. Szczególne zasady tego uboju nie były określone w stosownych przepisach prawa krajowego.

Najwyższa Izba Kontroli wnosi do:

Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi o:
objęcie regulacją uboju według szczególnych metod wymaganych przez obrzędy religijne z ograniczeniem do związków wyznaniowych zarejestrowanych w Polsce.
wzmożenie działań mających na celu dostosowanie przepisów o ochronie zwierząt do rozporządzenia Rady Europy nr 1099/2009, w szczególności dot. przyznawania świadectw kwalifikacji dla osób biorących udział w uśmiercaniu i działaniach związanych z uśmiercaniem zwierząt;
Głównego Lekarza Weterynarii o:
zwiększenie nadzoru nad Inspekcją Weterynaryjną przede wszystkim w zakresie metodyki i zakresu kontroli ubojów zwierząt na terenie gospodarstw w celu pozyskania mięsa na użytek własny;
Głównego Inspektora Transportu Drogowego o:
ujednolicenie zakresów kontroli przedsiębiorców zajmujących się transportem zwierząt, w celu obligatoryjnej kontroli zagadnień dotyczących przestrzegania przepisów o ochronie zwierząt w transporcie;
podjęcie współpracy z organizacjami społecznymi zajmującymi się ochroną zwierząt w celu skuteczniejszego egzekwowania przestrzegania przepisów o ochronie zwierząt w transporcie;
rozważenie wystąpienia do Inspekcji Weterynaryjnej o udostępnienie systemu TRACES w celu planowania kontroli transportów zwierząt.

Źródło: NIK