Doczekaliśmy uroczystego otwarcia Cmentarza Orląt we Lwowie. Nie można jednak zapominać, że sąsiaduje on z Cmentarzem Łyczakowskim, na którym pochowano wielu wybitnych Polaków. I trzeba pamiętać, że na historię miast składają się indywidualne losy ich mieszkańców. Odchodzą pokolenia, a pozostaje pamięć, której materialnym symbolem są groby i cmentarze.
Stań nad Orlętami
Na Cmentarzu Orląt od walk w 1918 do wybuchu II wojny światowej pochowano ok. 3 tys. młodych Polaków. Już w listopadzie 1918 roku lwowscy radni zdecydowali, że Orlęta poległe w walkach ze Strzelcami Siczowymi zostaną pochowane na południowym stoku góry, na której znajduje się Cmentarz Łyczakowski. Rok później poświecono teren cmentarza wojskowego, a matki poległych Orląt z których wielu nie skończyło nawet 18 lat, założyły Straż Mogił Polskich Bohaterów - towarzystwo zbierające fundusze na budowę nekropolii. W sąsiedztwie półkolistych rzędów mogił stanął łuk triumfalny, kaplica i kolumnada. Po II wojnie światowej, gdy Ukraina stała się jedną z republik ZSRR, rozpoczęła się dewastacja Cmentarza Orląt. Powstało tam wysypisko. W 1971 roku sowieckie czołgi i buldożery zrównały z ziemią większość nagrobków i zabytków. Dopiero po 1989 roku rozpoczęła się żmudna rekonstrukcja cmentarza, którego uroczyste otwarcie nastąpiło dopiero kilka dni temu.
Idź na Łyczaków
Mogiły Orląt sąsiadują z jedną z najstarszych polskich nekropolii - Cmentarzem Łyczakowskim. Założony w 1786 roku był miejscem pochówku "godniejszych" obywateli Lwowa. Do dziś zachowało się na nim ponad 20 kaplic i ok. 20 tys. nagrobków. Z danych zebranych przez autora przewodnika "Lwów, Miasto Wschodu i Zachodu" w okresie 200 lat pochowano tu ok. pół miliona Polaków, Ukraińców, Austriaków, Niemców, Żydów, Ormian i Rosjan. Spoczywają tu uczestnicy insurekcji kościuszkowskiej, wojen napoleońskich, powstańcy listopadowi (Cmentarzyk Żelaznej Kompanii) i styczniowi (Górka Powstania 1863 r.).
Tu znajdziemy groby: pisarki Marii Konopnickiej, poety, autora "Katechizmu polskiego dziecka" - Władysława Bełzy, Józefa Czułowskiego-Sasa (szwoleżera Kozietulskiego, uczestnika szarży pod Samosierrą), poety Seweryna Goszczyńskiego, malarza Artura Grottgera, Juliana Konstantego Ordona, którego Mickiewicz "uśmiercił na wolskiej reducie, historyka i pisarza Karola Szajnochy i pisarki Gabrieli Zapolskiej - autorki "Moralności Pani Dulskiej".
Przetrwały m.in. kaplice: Adamskich, Molendzińkich, Kiselków i Krzeczunowiczów - znakomitych rodów ziemiańskich i mieszczańskich. W kaplicy Barczewskich pochowano w 1884 roku Probusa Włodzimierza Barczewskiego, jednego z najbogatszych ludzi na Podolu, który swój olbrzymi majątek zapisał na cele dobroczynne i naukowe.
Dziękuję krakowskiemu Wydawnictwu Bezdroża, które opublikowało właśnie przewodnik "Lwów, Miasto Wschodu i Zachodu", autorstwa Aleksandra Strojnego, za pomoc w przygotowaniu materiału.
