Nie zostawiaj kłopotów w spadku. Testament można spisać własnoręcznie w domu lub u notariusza

V Forum Seniora trwało od 22 do 26 czerwca. Przez pięć dni, na portalu YouTube i Facebooku „Gazety Pomorskiej”, prowadziliśmy transmisje na żywo. Zaproszeni przez nas goście mówili o sprawach istotnych dla seniorów. Był też czas na pytania uczestników. Przygotowaliśmy pięć paneli tematycznych: aktywność, zdrowie, bezpieczeństwo, nowe technologie i prawo.

Spadek - nie zawsze jest to majątek. Mogą być też długi

W piątek, 26 czerwca naszym pierwszym gościem był radca prawny Łukasz Lewandowski, który przybliżył informacje dotyczące spadków.

Mówił m.in. o tym, jakie działania możemy podjąć, żeby nasi przyszli spadkobiercy mieli uregulowaną sytuację. - Spadek to zarówno pozostawione przez zmarłą osobę aktywa (czyli rzeczy, które mają wartość majątkową: nieruchomości, oszczędności, ruchomości, np. samochód), jak i pasywa, czyli zadłużenia, które ta osoba po sobie zostawiła - zaznaczył Łukasz Lewandowski.
- Tu nie ma takiego podziału, jaki czasem się zdarza w potocznym myśleniu i rozumieniu, że jeśli ktoś nie pozostawił po sobie żadnego majątku, to znaczy, że nie pozostawił po sobie spadku. Jeśli pozostawił po sobie tylko długi, to też jest spadek. Kwestia tego, że ktoś umierając pozostawia po sobie zobowiązania, będzie wiązała się z prawem spadkowym - dodał.

Dziedziczenie ustawowe

Dziedziczenie można podzielić na dwa rodzaje. O dziedziczeniu ustawowym (wg linii pokrewieństwa) mówimy wtedy, gdy spadkodawca nie zostawił testamentu. Wtedy, w pierwszej kolejności dziedziczy najbliższa rodzina - małżonek, a także dzieci i wnuki. - Małżonek dziedziczy razem z dziećmi osoby zmarłej - mówił Lewandowski. - Wszystkie dzieci, które w akcie urodzenia mają wpisaną tą osobę jako rodzica, będą dziedziczyły. - Jeśli któreś z dzieci zmarłej osoby, nie dożyły momentu śmierci spadkodawcy, to w jej miejsce dziedziczą jej dzieci i tutaj mamy sytuację, gdy dziedziczą - w pierwszej kolejności - również wnuki.
Kto dziedziczy w dalszej kolejności? Jeśli nie ma dzieci - małżonek i rodzice zmarłego. - Jeśli nie ma małżonka, dzieci oraz wnuków i żyje tylko jeden rodzic, to w grę wchodzi też rodzeństwo, ewentualnie dzieci rodzeństwa - wyliczał. - Jeszcze dalej w kolejności, gdy nie ma bliższych krewnych, są dziadkowie. To jeszcze nie koniec. W określonych sytuacjach może dziedziczyć też wujostwo, stryjostwo i ich dzieci. Jeszcze dalej są pasierbowie. Gdy tych wszystkich osób nie ma, albo odrzuciły spadek, na końcu mamy gminę właściwą wg. miejsca zamieszkania i śmierci tej osoby i ewentualnie skarb państwa.

Dziedziczenie testamentowe

Mówimy o nim wtedy, gdy spadkodawca zostawi po sobie testament. Mogą go sporządzić osoby, które ukończyły 18 lat i nie są ubezwłasnowolnione.

- Nie ma znaczenia, czy będzie własnoręczny, czy notarialny - zaznaczał Lewandowski. - Obydwie formy są ważne i skuteczne z punktu widzenia prawa. Obowiązuje zasada, że ostatni testament jest wiążący. Nawet jeśli dana osoba w swoim życiu zdążyłaby trzy razy zmienić ostatnią wolę i sporządzała różne testamenty (notarialne czy własnoręczne), to liczy się ostatni testament.
Testament własnoręczny musi być sporządzony przez spadkodawcę - napisany i podpisany odręcznie (może być parafka). Ważna jest też data, bo jej brak będzie utrudniał ustalenie, kiedy sporządzono testament. Taki testament jest bezkosztowy. Natomiast testament notarialny wiąże się z kosztami na poziomie 100-200 zł. - Jego podstawową zaletą jest to, że podważenie takiego testamentu raczej nie wchodzi w grę - mówił Łukasz Lewandowski.

Istnieje też testament ustny - w przypadku bezpośredniego zagrożenia życia. Aby był wiążący, swoją wolę trzeba wyrazić w obecności przynajmniej trzech postronnych świadków, które z tytułu testamentu nie mają żadnych korzyści.

Przyjęcie i odrzucenie spadku

Jeżeli jesteśmy spadkobiercami i chcemy przyjąć spadek, mamy dwie drogi: możemy złożyć wniosek do sądu o stwierdzenie nabycia spadku, albo udać się do notariusza celem uzyskania aktu poświadczenia dziedziczenia. By skorzystać z tej drugiej formy, do notariusza muszą zgłosić się wszyscy spadkobiercy. Na podstawie tych dokumentów można np. przepisać na siebie mieszkanie lub jego część, czy sprzedać samochód.

Na odrzucenie spadku (na co zwykle decydujemy się, gdy jest obciążony długami) - jeśli jesteśmy najbliższymi krewnymi - mamy sześć miesięcy od momentu, w którym dowiedzieliśmy się o śmierci spadkodawcy.

- Natomiast jeśli jesteśmy dalszym krewnym, to nasze sześć miesięcy na odrzucenie, biegnie od od momentu, w którym np. najbliżsi krewni odrzucili spadek.

Spadek możemy odrzucić w sądzie lub u notariusza.