Niesamowite "Wagary z Politechniką". Najdłuższy na świecie model helisy DNA powstał na PBŚ [zdjęcia]

Już drugi raz Politechnika Bydgoska zaprosiła uczniów i nie tylko na piknik z nauką w roli głównej. Tym razem uczelnia postanowiła przywitać wiosnę bijąc rekord świata polegający na zbudowaniu najdłuższego na świecie modelu helisy DNA.

- Postawiliśmy na nietypową, ale bardzo atrakcyjną formę popularyzacji nauki - mówi Michał Grzybowski, kierownik Biura Promocji PBŚ. - Bijąc ten rekord w wyjątkowy sposób uczciliśmy też 70. rocznicę odkrycia struktury DNA, która przypada 25 kwietnia.

W biciu rekordu świata pomogło ponad 1000 uczniów z 24 szkół z województwa kujawsko-pomorskiego, w tym także z Bydgoszczy, którzy zgłosili się do tej nietypowej rywalizacji.

- Dostarczyliśmy im część specjalnie przygotowanych szablonów, część wydrukowano w szkołach - mówi Michał Grzybowski. - Łańcuchy, które stworzyła młodzież, we wtorek (21 marca) zostały komisyjnie zmierzone. Wielkie odliczanie i łączenie ich w jeden olbrzymi łańcuch rozpoczęło się w samo południe w fordońskim kampusie.

Jeszcze przed biciem rekordu nikt nie miał wątpliwości, że uda się uzyskać najlepszy wynik na świecie. Mobilizacja była ogromna.

- Wiemy, że dotychczasowy rekord zapisany w "Księdze rekordów Guinnessa" wynosił 75,35 m. Mamy nadzieję, że osiągniemy zdecydowanie lepszy rezultat - mówił nam Michał Grzybowski jeszcze przed rozpoczęciem tych zmagań.

Ostatecznie sztuka ta się udała. Model helisy DNA stworzony na Politechnice Bydgoskiej liczy bowiem aż 1310,37 metrów! Uczelnia zamierza ten rekord zgłosić do "Księgi rekordów Guinnessa".

W czasie "Wagarów z Politechniką" nie zabrakło pokazów np. kalisteniki, gier i zabaw. Ciekawą ofertę na stoiskach przygotowały poszczególne wydziały PBŚ. W auli Auditorium Novum odbywały się natomiast wykłady popularno-naukowe podczas, których można było się dowiedzieć, m.in., czym właściwie jest helisa DNA.

A warto wiedzieć, że 25 kwietnia 1953 roku James D. Watson i Frances H.C. Crick - dwaj naukowcy z Uniwersytetu w Cambridge, ogłosili światu, że znane od XIX wieku DNA ma strukturę prawoskrętnej, podwójnej helisy. To było jedno z najbardziej przełomowych odkryć w biologii, które umożliwiło rozwój genetyki, biotechnologii i medycyny. Za to odkrycie Watson, Crick i Wilkins otrzymali Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny w 1962 r.

- Jednak trzeba pamiętać, że Watson i Crick nie byli odkrywcami DNA, ale pierwszymi naukowcami, którzy sformułowali dokładny opis złożonej struktury podwójnej helisy DNA. Co więcej, praca Watsona i Cricka powstała na podstawie badań prowadzonych przez innych naukowców – tłumaczy dr hab. inż. Iwona Jędrzejczyk, prof. PBŚ z Politechniki Bydgoskiej.

A zatem, jak to się zaczęło? Cząsteczka DNA została po raz pierwszy opisana w 1869 roku przez szwajcarskiego chemika Friedricha Mieschera, który nazwał ją „nukleiną”. Nazwa ewoluowała i przez „kwas nukleinowy” doszliśmy to nazwy, którą pamiętamy z lekcji biologii - „kwas deoksyrybonukleinowy” w skrócie DNA.

Zdarzenie sprzed 70 lat otworzyło drogę do kolejnych badań nad cząsteczką DNA. Odkryto, że DNA zbudowane jest z powtarzalnych podjednostek, z których każda składa się z cukru (deoksyrybozy), jednej z czterech zasad azotowych (adeniny, tyminy, guaniny, cytozyny) oraz kwasu fosforowego.

- Watson i Crick przekuli te odkrycia w spójną teorię. Polegając na genialnej intuicji, wytrwałości i szczęściu dowiedli, że cząsteczka DNA istnieje w postaci trójwymiarowej podwójnej helisy, gdzie łańcuchy DNA biegną w przeciwnych kierunkach. Ustalili również w jaki sposób elementy DNA są względem siebie ułożone - dodaje prof. Iwona Jędrzejczyk.

To zdarzenie było kamieniem milowym w historii nauki i dało początek nowoczesnej biologii molekularnej, która w dużej mierze zajmuje się zrozumieniem, w jaki sposób geny kontrolują różne procesy w komórkach. W krótkim czasie ich odkrycie przyniosło przełomowy wgląd w kod genetyczny i syntezę białek. Od 1986 r. zaczęto wykorzystywać DNA w kryminalistyce. Podwójna helisa nie tylko zmieniła biologię, ale stała się także ikoną kultury, reprezentowaną w rzeźbie, sztukach wizualnych, biżuterii i zabawkach.