Polskie marzenie o Europie – przez lata było to „marzenie ściętej głowy”
Genezy UE należy szukać w czasach II wojny światowej. Po wyniszczającym, bezprecedensowo okrutnym konflikcie zbrojnym Europejczycy pragnęli gwarancji bezpieczeństwa – koncepcja wspólnoty gospodarczej wydawała się doskonałą propozycją, mającą zapewnić pokój na Starym Kontynencie. Właśnie dlatego powstała Europejska Wspólnota Węgla i Stali. Po jej inauguracji wojna po prostu przestała się opłacać.
Marcin Chruściel: … dla starszych pokoleń, które przetrwały II wojnę światową oraz miały olbrzymie problemy z utrzymywaniem kontaktów z krewnymi po drugiej stronie żelaznej kurtyny, do niedawna były to rzeczy niewyobrażalne. Dlatego warto przypomnieć słowa kanclerz Angeli Merkel skierowane do Bundestagu: Jeśli upadnie euro, upadnie Europa. […] Pokój, jakim cieszymy się na kontynencie od 50 lat, nie jest dany raz na zawsze.
Polska mogła postarać się o członkostwo w Unii Europejskiej dopiero po transformacji ustrojowej, która rozpoczęła się de facto w 1989 r. Konieczne było zbudowanie podstaw demokratycznego państwa, które cechują m.in. rządy prawa. W Polsce musiał funkcjonować kapitalizm.
Negocjacje akcesyjne – trudna i wyboista droga, zwieńczona sukcesem
Zanim Polska otworzyła oficjalne negocjacje akcesyjne, konieczne było nawiązanie dialogu ze strukturami wspólnot europejskich.
1. 1988 r. - start integracji Polski i Wspólnot Europejskich. Polska nawiązuje stosunki dyplomatyczne z Europejską Wspólnotą Gospodarczą.
Dzięki nawiązaniu współpracy udało się podpisać Umowę o sprawie handlu oraz współpracy handlowej i gospodarczej z 1989 r.
Europa Zachodnia wspierała Wschód m.in. za pośrednictwem programu PHARE (zagwarantowanie pomocy finansowej) oraz dzięki utworzeniu Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju.
Pierwszym ambasadorem Polski przy Komisji Wspólnot Europejskich został Jan Kułakowski.
2. 1991 r. - podpisano Układ Europejski.
Współpraca między Polską i Wspólnotami doprowadziła do podpisania w grudniu 1991 r. Układu Europejskiego, dzięki któremu możliwe stało się udzielanie regularnego wsparcia – finansowego i technicznego. W konsekwencji tych działań udało się m.in. skutecznie zliberalizować polski rynek.
Układ został wdrożony w życie dopiero w 1994 r.
Rafał Willa: Układ Europejski był jednym z najważniejszych porozumień spośród wszystkich umów zawartych przez Polskę po 1989 r. z jej partnerami gospodarczymi, zarówno w uwagi na bardzo szeroki zakres uregulowań, jak też ze względu na spodziewane istotne konsekwencje dla polskiej gospodarki. Uregulował on stosunki Polski z najsilniejszym ugrupowaniem integracyjnym na świecie, z ugrupowaniem będącym zarazem naszym największym partnerem ekonomicznym (udział państw Wspólnot przekroczył 60% polskiego eksportu i importu).
3. Szczyt Rady Europejskiej 21-22 czerwca 1993 r. w Kopenhadze oraz strategia przedczłonkowska z 1994 r.
Rada Europejska, żeby ułatwić państwom kandydującym do UE możliwość wejścia do wspólnoty, w dniach 8-10 grudnia 1994 r. w Essen przyjęła strategię przedczłonkowską, która potwierdziła ustalenia szczytu kopenhaskiego z 1993 r.
Celem obu dokumentów było zapewnienie odpowiednich warunków krajom aspirującym do łatwego przejścia do struktur unijnych.
W 1995 r. (15-16 grudnia w Madrycie) przywódcy Unii zadecydowali o konieczności zaopiniowania kandydatur krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Ewentualne pozytywne oceny miały uruchomić procedurę przyjęcia kandydatów do UE.
4. 16 lipca 1997 r. Komisja Europejska przedstawia na forum Parlamentu Europejskiego opinie o kandydatach.
KE rekomendowała uruchomienie negocjacji z kilkoma krajami: Cyprem, Czechami, Estonią, Polską, Słowacją i Węgrami.
Rafał Willa: Opinia KE o Polsce zawierała bardzo pozytywną ocenę ogromnego wysiłku, jakiego dokonano w naszym kraju w ostatnich latach. KE podkreśliła z uznaniem ogromną skalę przeobrażeń systemowych i reform gospodarczych oraz społecznych, zbliżających nasz kraj do standardów UE. Stwierdzono, że Polska ma cechy demokracji o stabilnych instytucjach gwarantujących praworządność, prawa człowieka i poszanowanie mniejszości, a także może być uważana za funkcjonującą gospodarkę rynkową, która będzie w stanie sprostać presji konkurencji i sił rynkowych w Unii w średnim czasie.
5. 13 grudnia 2002 r. - koniec rozmów akcesyjnych.
Negocjacje z Brukselą nie były łatwe – w trakcie rokowań zdania były często zmieniane. Polska jako pierwszy kraj przedstawiła UE stanowiska negocjacyjne w pierwszych siedmiu obszarach interesujących władze Unii.
13 grudnia 2002 r. podczas Rady Europejskiej w Kopenhadze trwały negocjacje państw kandydujących do Unii, w tym Polski. Właśnie tego dnia zakończono rozmowy akcesyjne z 10 państwami Europy Środkowo-Wschodniej.
Począwszy od 16 kwietnia aż do przystąpienia do Unii Polska oraz pozostałe państwa kandydujące miały status „obserwatora”. Polscy przedstawiciele mogli uczestniczyć w kilkuset komitetach Rady UE, Komisji Europejskiej oraz w Komitecie Stałych Przedstawicieli.
6. 1 maja 2004 r. - Polska przyjęta do Unii Europejskiej.
Oficjalnie Polska znalazła się w Unii Europejskiej 1 maja 2004 r.
Traktat akcesyjny został podpisany 16 kwietnia 2003 r. przez ówczesnego premiera Leszka Millera i szefa MSZ Włodzimierza Cimoszewicza. Trzeci podpis na dokumencie złożyła ówczesna minister ds. europejskich Danuta Huebner.
[/lista]
15 lat Polski w Unii Europejskiej – bilans zysków i strat
Polska znajduje się w Unii od 15 lat. Ponad dekadę temu rozpoczęliśmy jeden z najbardziej owocnych sojuszy w historii Polski. Jak możemy podsumować członkostwo Polski w Unii Europejskiej? Oto najważniejsze zmiany:
- Usługi oraz towary z Polski zyskały nieograniczony dostęp do rynków unijnych. Jednolity rynek europejski sprzyja konkurencji.
- Polski złoty zyskał na znaczeniu. Dzięki temu m.in. obniżyły się koszty obsługi polskiego długu publicznego.
- Przystąpiliśmy do Strefy Schengen, co wpłynęło na podróżowanie oraz intensywność współpracy transgranicznej.
- Przyjęliśmy unijny porządek prawny. Korzystnym następstwem tej zmiany było przede wszystkim uporządkowanie funkcjonowania gospodarki.
- Wprowadziliśmy unijne standardy ochrony środowiska.
Polska zajmuje pozycję jednego z największych beneficjentów UE. W poszczególnych latach otrzymaliśmy następujące kwoty:
- 2004-2006 – 6,3 mld EUR
- 2007-2013 – 65 mld EUR
- 2014-2020 – 75,8 mld EUR
Przed nami kolejne wybory do Europarlamentu. Odbędą się w niedzielę, 26 maja 2019 r.
Źródła:
1. M. Chruściel, K. Kloc, „Polska w Unii Europejskiej – proces akcesyjny i priorytety polskiej polityki w ramach UE”, [w:] „Poliarchia”, nr 1, 2013.
2.R. Willa, „Droga do członkostwa w Unii Europejskiej – przykład Polski”, [w:] „Dialogi Polityczne”, nr 8/2007/
3.I. Pawlas, „Bilans członkostwa Polski w Unii Europejskiej po 10 latach – wybrane zagadnienia”, [w:] „Studia ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach”, nr 272/2016.
