Powstanie Wielkopolskie na Kujawach. Kim był Paweł Cyms, wyzwoliciel Inowrocławia?
Marsz powstańców wielkopolskich na Inowrocław
Na rozkaz majora Wojciecha Jedliny-Jacobsona porucznik Paweł Cyms objął dowództwo kompanii liczącej około 100 ochotników z Gniezna, Wrześni i Witkowa.
- Oddział pod jego dowództwem wyruszył 1 stycznia 1919 roku z Gniezna i tego samego dnia bez walki zajął Trzemeszno. Następnie skierował się w kierunku Mogilna, które wyzwolono wcześniej, stamtąd w stronę Strzelna. W nocy z 2 na 3 stycznia 1919 roku wyzwolona została Kruszwica, gdzie skoncentrowano wszystkie oddziały powstańcze. 5 stycznia 1919 roku o godzinie 4 zgrupowania wyruszyły z Mątew w kierunku Inowrocławia. Grupa kapitana Zabdyra miała wkroczyć do akcji o godzinie 7, grupa podporucznika Cymsa godzinę później. Pierwsza formacja zgodnie z opisanym planem szybko opanowała śródmieście Inowrocławia i podeszła pod koszary 140 pułku piechoty. Po drodze stoczono walkę, między innymi o budynek poczty. Zdobyto dworzec kolejowy, jednak Niemcy skutecznym kontratakiem dwóch kompanii odbili budynek. W nocy z 5 na 6 stycznia 1919 roku zawarto formalne zawieszenie broni, przewidujące opuszczenie miasta przez Niemców z bronią w ręku. 6 stycznia 1919 roku o godzinie 22 Inowrocław był wolny - opisuje Magdalena Basińska z Instytutu Pamięci Narodowej.
Między 7 a 11 stycznia 1919 roku podporucznik Paweł Cyms w wyzwolonym już Inowrocławiu zorganizował 1 Pułk Grenadierów Kujawskich, którego został dowódcą. Z tą formacją wziął udział w walkach o Bydgoszcz pod Złotnikami Kujawskimi, Łabiszynem i Brzozą.
