W Polsce nie ma już miejsca wolnego od zanieczyszczenia sztucznym światłem, a ponad połowa Polaków nie ma szans na dostrzeżenie Drogi Mlecznej. To nie wszystko - dla 20 proc. mieszkańców nocne niebo jest tak jasne, że wzrok pozostaje w trybie dziennego widzenia przez całą dobę!
Z tego powodu w Europie powstają parki ciemnego nieba – specjalne obszary chronione przed nadmiernym oświetleniem sztucznym.
Oaza prawdziwej ciemności w naszej części Polski
Kujawsko-Pomorskie już w ubiegłym roku przyłączyło się do międzynarodowego projektu DARKERSKY4CE. Chodzi o działania popularyzatorskie i pilotażowe projekty z zakresu astroturystyki. Inicjatywa realizowana jest we współpracy z partnerami z Niemiec, Włoch, Węgier, Austrii i Słowenii. Włączył się w nią również Uniwersytet Mikołaja Kopernika, którego naukowcy od lat badają problematykę zanieczyszczenia światłem.
Goście z zagranicy odwiedzili już Kujawsko-Pomorskie. Podczas warsztatów pracowali nad metodologią diagnozowania poziomu zanieczyszczenia światłem oraz analizowali jego wpływ na ekosystemy i turystykę. Odwiedzili także Obserwatorium Astronomiczne w Piwnicach i Dom Mikołaja Kopernika.
Ustalają nowe normy montażu świateł
Nasz region koordynuje też opracowanie międzynarodowej strategii ochrony ciemnego nieba w Europie Środkowej. Efektem mają być m.in. wytyczne dotyczące montażu oświetlenia zewnętrznego, standardy ekspozycji świetlnej zabytków i promowanie źródeł światła.
Plany obejmują również stworzenie obszarów ciemnego nieba w Kujawsko-Pomorskiem – pierwszego takiego obszaru w północnej Polsce. Samorząd planuje również rozwój astroturystyki poprzez utworzenie ścieżek i stref ciemnego nieba, np. na terenach parków krajobrazowych. Lokalizacja nie jest na razie pewna. Wiadomo jedynie, że w pod uwagę brane są dwa miejsca w regionie.
Nadmiar światła szkodzi ludziom i przyrodzie
Fatalne skutki zanieczyszczenia światłem nie są jeszcze powszechnie znane. Tymczasem nadmiar jego nadmiar zaburza rytm dobowy ludzi i zwierząt, wpływa na ekosystemy, nie wspominając o pracy astronomów.
W Europie powstało już kilkadziesiąt certyfikowanych parków ciemnego nieba. Poziom zanieczyszczenia światłem jest tam bardzo niski. Najbardziej znane to:
Park Narodowy Eifel (Niemcy) – pierwszy park ciemnego nieba w Niemczech, gdzie dzięki ograniczeniu zbędnego oświetlenia można podziwiać Drogę Mleczną w całej okazałości.
Park Narodowy Cévennes (Francja) – posiada największy rezerwat ciemnego nieba w Europie, obejmujący ponad 3 500 km² obszaru chronionego przed zanieczyszczeniem światłem.
Galloway Forest Park (Szkocja) – znany z niskiej gęstości zaludnienia i minimalnej ilości sztucznego światła, co czyni go jednym z najlepszych miejsc do obserwacji gwiazd na Wyspach Brytyjskich.
Przyciągnie miłośników przyrody i fotografów
Z doświadczenia tych krajów wiadomo, że parki ciemnego nieba przyciągającymi miłośników natury, fotografii i astroturystyki. W wielu z nich organizowane są warsztaty, obserwacje z przewodnikami oraz edukacyjne wydarzenia dla dzieci i dorosłych.
W Polsce funkcjonują już dwa astroparki, w Sudetach - Izerski Park Ciemnego Nieba i w Bieszczadach – Park Gwiezdnego Nieba. Z podobnymi inicjatywami nosi się Wielkopolska i Lubelszczyzna, a od niedawna także Drawieński Park Narodowy.
