Rynek w Golubiu-Dobrzyniu pamięta dawne wieki

Golubski Rynek jest wpisany do Rejestru Zabytków. Teraz pogoda nie sprzyja spacerom, ale gdy słońce rozbłyśnie nad Starówką widać jej piękno. Turyści coraz częściej, zwiedzając główny symbol miasta, czyli zamek schodzą i na nią. I choć mieszkańcy narzekają, że życie przeniosło się do Dobrzynia, to jednak Golub jest tym, od którego wszystko się zaczęło. Bo Golub-Dobrzyń, o czym pewnie wszyscy wiedzą w mieście, choć niekoniecznie już poza nim, powstał z połączenia dwóch miast Golubia i Dobrzynia.

Pierwszą wzmiankę o wsi Golub, zamieszkiwanej przez rdzennie polski lud, można znaleźć w dokumencie z 1258 roku. Wcześniej, w 1231 roku cała ziemia chełmińska, a wraz z nią i Golub, została zajęta przez Krzyżaków. To oni właśnie zbudowali tu zamek na wzniesieniu (1296-1306), a następnie założyli miasto na prawie chełmińskim.

Dzisiejsi urzędnicy nie znają dokładnej daty powstania miasta, ponieważ pierwszy dokument lokacyjny zaginął. Jego wznowienie nastąpiło w 1421 roku, przez Wielkiego Mistrza Krzyżackiego Michała Kuchmeistra.

W mieście zachowany jest czytelny, regularny układ ulic, oparty o wytyczone podczas lokalizacji miasta parcele i ulice.

Starówka golubska współcześnie, po rewitalizacji.
(fot. Kamila Mróz)

Wąskie ulice Starówki wyznaczają zwarte, zbliżone do prostokątów bloki zabudowy, a ich układ jest dwukierunkowy północny zachód - południowy wschód oraz północny wschód - południowy zachód. Ulice wychodzące z Rynku prowadzą w kierunku dawnych bram miejskich. Zachowany jest też czytelny układ murów miejskich.

Wielkość parcel jest charakterystyczna dla rozplanowania miast średniowiecznych. Na Rynku przeważają zespoły kamienic dwupiętrowych z budynkami tylnymi i oficynami. Od strony północno-wschodniej i północno-zachodniej zespoły kamienic przyrynkowych graniczą z murami obronnymi.

W południowo-wschodniej pierzei starego miasta zabudowa posiada lukę w postaci zieleńca łączącego Rynek z kościołem p.w. Świętej Katarzyny, któremu przyjrzymy się dokładniej innym razem. W obrębie murów obronnych na golubskiej Starówce znajduje się jeszcze jeden kościół, choć już były - dawny Zbór Ewangelicki, zbudowany w 1909 roku. To neogotyk z wieżą wysoką na 30 m, wzorowany na dawnych kościołach krzyżackich. Do pierwszego rozbioru Polski w roku 1772 miasto było katolickie i polskie, a dopiero napływ kolonistów-ewangelików do Golubia i okolic wywołał potrzebę zorganizowania gminy ewangelickiej. W sierpniu 1982 r. spalił się dach na nawie i wieża zboru. Obiekt został odbudowany z zachowaniem wyglądu zewnętrznego, ale teraz znajduje się w nim szkoła.

Wiadomości z Golubia-Dobrzynia