Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Samostrzel. Wzgórza i doliny nad Rokitką

Marek Weckwerth [email protected]
Perłą Samostrzela jest pałac, ale jest też inna intrygująca budowla - przypominający średniowieczny zamek stary browar. Wzniesiono go w XIX wieku.
Perłą Samostrzela jest pałac, ale jest też inna intrygująca budowla - przypominający średniowieczny zamek stary browar. Wzniesiono go w XIX wieku. Fot. KTP Wędrownik
Ścieżki naszych zimowych wojaży znów wzgórzami nad doliną Noteci prowadzą. Teraz jednak nie w Wielkopolsce, a w Kujawsko-Pomorskiem przyjdzie nam plecaki przygodą wypełnić.
Okolice Samostrzela przypominają góry. Szczególnie atrakcyjny jest odcinek wiodący nad uroczą doliną Rokitki.
Okolice Samostrzela przypominają góry. Szczególnie atrakcyjny jest odcinek wiodący nad uroczą doliną Rokitki.

Okolice Samostrzela przypominają góry. Szczególnie atrakcyjny jest odcinek wiodący nad uroczą doliną Rokitki.

Przed nami wszystko to, co matka natura najpiękniej uczynić potrafiła - głębokie jary pośród wzgórz, lasy i ośnieżone pola. To przecież północna krawędź Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej, która w otchłań geologicznych dziejów pozwala zaglądnąć. 12 tys. lat temu płynęła jej ogromnym korytem Prawisła, wielokrotnie większa niż obecna.

W ekstremalnym stylu
Wycieczkę Klubu Turystyki Pieszej "Wędrownik" poprowadził w ekstremalnym stylu, zatem charakterystycznym dla siebie, przewodnik Tadeusz Frymark - wiceprezes Regionalnego Oddziału PTTK "Szlak Brdy" w Bydgoszczy. Lina alpinistyczna i maczeta to obowiązkowe wyposażenie "ekstremalisty".

Teraz zaś dnem pradoliny, skanalizowana w XIX wieku przez Prusaków, Noteć toczy swe wody. Niemała to rzeka, a jednak - bystrego oka trzeba, by ze wzgórz w rozległości pradoliny ją dostrzec. Szerokość niecki sięga 8 - 9 km (sic!).

Trasa naszej wędrówki wiodła z Anielin, opodal miejscowości Łodzia, przez Samostrzel, Bnin do Jadwiżyna. Wymienione miejscowości (prócz Samostrzela) powstały w XIX wieku. Wszystkie znajdowały się na ziemiach Bnińskich. Anieliny i Jadwiżyn miały uczcić imiona zmarłych córek Bnińskich - Anieli i Jadwigi. Bnin to nazwa pierwszego gniazda rodowego koło wielkopolskiego Kórnika, zaś Łodzia była herbem Bnińskich.

Samostrzel

Wspaniały pałac w Samostrzelu czeka na gospodarną rękę. Dobrze, że choć nowy dach chroni go przed ostatecznym zniszczeniem.
Wspaniały pałac w Samostrzelu czeka na gospodarną rękę. Dobrze, że choć nowy dach chroni go przed ostatecznym zniszczeniem.

Wspaniały pałac w Samostrzelu czeka na gospodarną rękę. Dobrze, że choć nowy dach chroni go przed ostatecznym zniszczeniem.

Ta miejscowość to gratka na turystycznym szlaku, bo nad uroczą Rokitką położona, historią znakomitą zapisana, pięknem architektury w murach pałacu utrwalona. Perłą chciałbym go nazwać, ale ta wymaga usilnych zabiegów, by blask swój odzyskać.

W średniowieczu Samostrzel był własnością arcybiskupów gnieźnieńskich. Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi właśnie z dokumentu arcybiskupa Jakuba, wystawionego w roku 1288 dla zakonu cysterskiego w Byszewie, w którym wprowadzono zmianę w ściąganiu dziesięciny.

W późniejszych czasach wieś należała do dóbr rycerskich. W roku 1429 wymienia się pierwszego znanego z imienia prywatnego właściciela - Grzymisława herbu Leszczyc. W dokumentach datowanych cztery lata później wymienia się Bartosza herbu Nałęcz, który prawdopodobnie był zięciem Grzymisława. Dość powiedzieć, że panowie byli protoplastami rodu Samostrzelskich.

Później dobra samostrzelskie dzierżyli kolejno: Orzelscy, Grudzińscy, Opalińscy, Łąccy, wreszcie - od roku 1698 do końca II wojny światowej - Bnińscy.

Dojazd

Samostrzel znajduje się 2,7 km od gminnej wsi Sadki. Dojedziemy do niego drogą krajową nr 10. W Sadkach należy skręcić na południe bezpośrednio na Samostrzel. Dobry dojazd zapewnia też linia kolejowa Bydgoszcz - Piła. Wysiadamy na stacji Anieliny lub Samostrzel.

Perła nad rzeczką
Budowę perły Samostrzela - pięknego pałacu nad Rokitką - rozpoczął Piotr Bniński, który przyjechał na Krajnę z Bnina koło Kórnika w centralnej Wielkopolsce. Przyjechał do Anny Krąkowskiej, która została jego żoną. Piotr zbudował drewniany dwór. W roku 1711 odbudował także drewniany kościół w pobliskich Sadkach.

W połowie XVIII wieku jego syn Wojciech na miejscu rozebranego dworu kazał budować murowany. Z funduszy Wojciecha wzniesiono też nowy, murowany kościół w Sadkach.

Pałac w Samostrzelu reprezentował styl barokowy. Wokół niego urządzono na wzór angielski park krajobrazowy. W latach 30. XIX stulecia za życia Józefa Januarego Bnińskiego budowla została powiększona według projektu architektonicznego Karla Friedricha Schinkla. Pałac otrzymał formę klasycystyczną, także we wnętrzach, a najpiękniejszym elementem przebudowy stała się marmurowa klatka schodowa. Wtedy też gniazdo rodowe wzbogaciło się o wspaniałe zbiory malarstwa, broni, chińskiej porcelany, zegarów, a także ksiąg.

Około roku 1880, po przebudowie pod okiem Ignacego Bnińskiego, pałac otrzymał wspaniałą fasadą z tarasem wspartym na kolumnach.

Po wojnie do lat 80. w budynku znajdowała się szkoła rolnicza. Dziś zaś niszczejącym zabytkiem administruje wojsko, o czym informują ostrzegawcze żółte tablice.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na pomorska.pl Gazeta Pomorska