Sędzia o reformie Ziobry: Prezesi będą przynoszeni w teczkach

- Sejm pracuje nową ustawą o Krajowej Radzie Sądownictwa, ale i o trybie powoływania prezesów sądów powszechnych. Co jest najistotniejsze w tym drugim projekcie?
- W myśl przygotowywanych przepisów pełnię władzy nad sądami przejmuje prokurator generalny minister sprawiedliwości. Ten tytuł warto podkreślić, bo to osoba która też odpowiada za to, jakie akty oskarżenia są kierowane do sądów. Dochodzi do połączenia dwóch ról - prokuratora, a zarazem osoby mającej istotny wpływ na funkcjonowanie sądów.

- Co w praktyce może wynikać z takiego połączenia funkcji obecnego ministra sprawiedliwości, Zbigniewa Ziobry?
- Minister będzie mógł w ciągu pół roku doprowadzić do wymiany wszystkich sędziów funkcyjnych. I, na przykład powołać na prezesów spadochroniarzy przywiezionych w teczce z ministerstwa, bo opinia sędziów danego sądu dotycząca tego, kto ma być ich prezesem, w ogóle się nie będzie liczyła. Oczywiście prezesem będzie musiał być sędzia, ale jest ich 150 delegowanych do ministerstwa. Tak, czy inaczej będzie to osoba przywieziona w teczce.

- Nawet jeśli tak się zdarzy, jeśli minister będzie miał pełnię władzy nad tym, kto zostanie prezesem, to gdzie leży zagrożenie?
- Minister zyskuje potężny środek nacisku na sędziów i na funkcjonowanie sądów. I ten środek może zostać wykorzystany. Powiedzmy, że przyjęta zostanie polityka, żeby surowo karać za określony rodzaj przestępstw, na przykład za błędy w zeznaniach podatkowych. Wtedy minister będzie żądał od prezesów sądów sprawozdań z tego, jak sądy priorytetowo traktują te sprawy.

- Żądanie to jedno, a narzędzia do egzekwowania?
- Nie będzie tam oczywiście nigdzie wprost napisane, że mają być surowe kary, ale na przykład, żeby te sprawy były priorytetowo traktowane, z wyprzedzeniem przed innymi. Jest jeszcze inna sprawa. Posłowie PiS-u tyle razy mówili o tym, jak ważne jest, by przydział spraw był losowy. A tymczasem uchwalają przepis, który przewiduje, że losowy przydział spraw nie dotyczy spraw na dyżurach, czyli na przykład postępowań aresztowych. Teraz minister mając tak wielki wpływ może sobie wybrać prezesa, a to prezes ustala grafik dyżurów. Minister ma zatem wpływ na to, jaki akt oskarżenia skieruje prokuratura, w którym dniu wniesie i który sędzia zostanie wyznaczony do tej sprawy, bo akurat będzie miał dyżur. Profesor Adam Strzembosz, były prezes Sądu Najwyższego dobrze powiedział, że w PRL-u to tak wyglądało. Byli prezesi partyjni, to wystarczyło. Oni decydowali, do kogo sprawy trafiały.

- Jaki obecnie jest udział sędziów w tym, kto zostanie prezesem sądu?
- Za mały. My podnosiliśmy od dawna, że powinien on być większy. Jeżeli na kandydata przedstawionego przez ministra - bo niestety właśnie minister go przedstawia - nie zgodziło się zgromadzenie sędziów i Krajowa Rada Sądownictwa, to minister nie mógł go powołać. I były takie sytuacje, że na przykład sędziowie mówili "Nie" przywiezionemu w teczce kandydatowi na prezesa sądu. Musiał być przedstawiony inny. To była istotna gwarancja, możliwość by zapobiec temu, żeby to nie była osoba nie wiadomo skąd przywieziona.