Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Śladami Krzyżaków

MAREK WECKWERTH
Po zamku krzyżackim w Toruniu zostały ruiny.  Mieszczanie, którzy zburzyli warownię, pozostawili tylko  widoczną basztę ubikacyjną.
Po zamku krzyżackim w Toruniu zostały ruiny. Mieszczanie, którzy zburzyli warownię, pozostawili tylko widoczną basztę ubikacyjną.
Niepozorna kępa roślinności na polu w Wielkiej Nieszawce pod Toruniem. Tak jest obecnie, ale właśnie tu Krzyżacy wybudowali swój pierwszy zamek na ziemiach polskich. Kolejne stanęły pod drugiej stronie Wisły - w Starym Toruniu a potem Toruniu.

     Zapraszam na wycieczkę najstarszymi śladami zakonu rycerskiego NMP. Będziemy na miejscu pierwszego zamku i kolejnych stanowiących podstawę krzyżackiej ekspansji na ziemi chełmińskiej. Z pierwszych pięciu zamków tylko jeden - w Bierzgłowie - zachował się we w miarę okazałej formie. Ale i sama wycieczka do reliktów krzyżackiego budownictwa może być fascynującym przeżyciem.
     Śpiewający Ptak
     
Z pierwszego krzyżackiego zamku wzniesionego na nadwiślańskich łąkach pod Wielką Nieszawką zostało niewiele: mury przyziemia na planie czworoboku i rowy po wykopaliskach archeologicznych. Całość porasta gęsta roślinność.
     Historia tego miejsca zaczęła się w 1230 r., kiedy pojawił się tu mistrz krajowy Herman Balk z siedmioma rycerzami zakonnymi i ok. 60 giermkami, i knechtami. Ceglaną warownię nazwali Vogelsang, czyli Śpiewający Ptak, bo też na zielonych łąkach szczególnie często (do dziś) można słuchać ptasich treli. W kolejnych latach, gdy wokół zamku powstała osada, nazwano ją Nissowe, czyli Nieszawą. Przez 200 lat w zameczku stanowiącym bazę wypadową z Kujaw do Prus rezydował komtur. W 1422 r. Władysław Jagiełło odzyskał ziemie na lewym brzegu Wisły i Krzyżacy musieli rozebrać zamek.
     Do ruin zamku w Wielkiej Nieszawce można dojechać ulicą Wałową. Pozwolenie na zwiedzenie historycznego miejsca należy uzyskać u ich właścicieli - w posesji numer 7. Rowerem dojedziemy także wzdłuż Wisły niebieskim szlakiem Menonitów.
     Stary Toruń
     
Mając oparcie w zamku Vogelsang, już w następnym roku krzyżacki oddział desantowy przeprawił się przez Wisłę na ziemię chełmińską, zajmując zniszczony przez Prusów gród.
     Według legendy, swój pierwszy warowny obiekt na prawym brzegu Wisły zbudowali na wielkim dębie. Dwa lata później, w 1233 r., wielki mistrz zakonu Herman von Salza i mistrz krajowy Herman Balk, wystawili przywilej lokacyjny miasta Torunia, nazywając go Thorn. Jednak wylewy Wisły zmusiły rycerzy do przeniesienia się w 1236 r. nieco w górę rzeki, gdzie założyli nowy zamek (to już znany nam Toruń).
     Do Starego Torunia dojedziemy od strony drogi krajowej nr 10.
     Podczas prac archeologicznych w Starym Toruniu nie na trafiono na ślady osady, ale nie ma powodów, by nie wierzyć w jej istnienie, skoro wymieniana była w źródłach.
     Toruń
     
Kolejnym krokiem Krzyżaków na ziemiach polskich był nowy Toruń. Przypomnijmy, stało się to w 1236 r., zaś osadnicy skorzystali z tego samego aktu lokacyjnego, na podstawie którego próbowali założyć Stary Toruń. Jednocześnie rycerze NMP rozwijali ekspansję w kierunku północnym.
     Do ruin zamku można dojść spacerkiem z Rynku Staromiejskiego w 10 minut. Z ul. Szerokiej skręcamy w prawo w ul. Przedzamcze. Warto też przejść ulicą Podmurną, a także bulwarem Filadelfijskim i Wolą Zamkową.
     Warunki terenowe przy ujściu strumienia Postolsk (Struga Toruńska) na tzw. Wyspie były o wiele lepsze niż w Starym Toruniu. Budowniczowie wykorzystali dogodne położenie po zburzonym grodzie, nie zagrożone wylewami Wisły. Tu zbudowali ceglany zamek z wysoką wieżą i basztą ubikacyjną, tzw .Gdaniskiem. Na zachód od zamku, a potem także na północ, rozbudowało się obwiedzione potężnymi murami miasto. Znany nam kształt uzyskało ok. 1260 r.
     Zamek obrócili w ruinę mieszczanie toruńscy po wypędzeniu w 1454 r. Krzyżaków i złożeniu hołdu Kazimierzowi Jagiellończykowi. Na całe wieki ruiny przemieniły się w wysypisko śmieci.
     Starogród
     
Około 1230 r. na wyniosłych wschodnich wzgórzach Doliny Dolnej Wisły opodal Kałdusa rozpoczęto budowę kolejnego zamku, który stał się protoplastą Chełmna (Culmen). Trzy lata później lokowano tu miasto, ale to, kilka lat później, przeniesione zostało na wzgórza 6 km na północ. Tam powstało właściwe już Chełmno. Zamek w Starogrodzie był rozbudowywany. Po wojnach polsko - krzyżackich został siedzibą starostów królewskich, a potem biskupów chełmińskich.
     Do Starogrodu można dojechać szosą krajową nr 1 Toruń - Chełmno, z której za Stolnem należy skręcić w lewo. Z Bydgoszczy jedziemy lokalnymi drogami przez Dąbrowę Chełmińską, Unisław, Kokocko.
     Po potopie szwedzkim zamek popadł w ruinę. Pod koniec XVIII w. resztki murów zostały całkowicie rozebrane. Starogród warto odwiedzić dla wspaniałych widoków roztaczających się ze wzgórz.
     Zamek Bierzgłowski
     
W 1232 r. Krzyżacy zdobyli na Prusach gród na wzgórzu nad pradoliną Wisły - kilkanaście km na północ od Starego Torunia. Nazwali go Bergelow (Zamek Bierzgłowski).
     Do zamku dojedziemy drogą 553 Toruń - Unisław, z której za Piwnicami należy skręcić w lewo.
     Pierwotnie wzmocnili tylko drewniany gród, ale z biegiem lat zaczęli wznosić mury obwodowe. Od 1270 r. zaczął tu rezydować komtur. Zamek był dwukrotnie oblegany i niszczony, najpierw przez Litwinów, potem Jadźwingów. W 1305 r. stanowił już prawdziwą fortecę, która jednak w 1410 r. nie oparła się zmierzającym pod Grunwald wojskom Władysława Jagiełły.
     Zwiedzając budowlę warto zwrócić uwagę na portal ostrołukowy nad wejściem do zamku głównego z płaskorzeźbą z ok. 1300 r. przedstawiającą wielkiego mistrza i dwóch pieszych rycerzy.
     

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Michał Pietrzak - Niedźwiedź włamał się po smalec w Dol. Strążyskiej

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na pomorska.pl Gazeta Pomorska