Stowarzyszenie Twierdza Chełmno stoi na straży historii i promuje ją

Stowarzyszenie powstało z miłości do historii i chęci kultywowania pamięci o ważnych wydarzeniach w Chełmnie i okolicy. Grupa zrzesza miłośników militariów, pasjonatów historii, którym przeszłość miasta nie jest obojętna.
Już w wiekach średnich Chełmno odgrywało ważną rolę obronną. Położone na wzgórzach było ciężkim orzechem do zgryzienia dla agresorów. Jej położenie wykorzystali pruscy inżynierowie wznosząc osiem fortów i dużo innych umocnień wokół miasta.

Historia jest im bardzo bliska
Budowle głównego układu fortecznego zaczęły powstawać na pocz. XX w. Sztab Generalny Cesarstwa Niemieckiego przystąpił do procesu planowania rozmieszczenia obiektów wokół Chełmna.
- Przyczyną budowy umocnień były założenia planu rozegrania I wojny światowej na dwa fronty, przeciwko Francji i Rosji - mówi Tomasz Stankiewicz, wiceprezes Stowarzyszenia Twierdza Chełmno. - Miasto położone strategicznie było najlepszym rozwiązaniem, by móc zbudować tu pierścień obronny. Wcześniej powstały twierdze w Gdańsku, Grudzią-dzu i Toruniu. Decyzję o powstaniu umocnień powzięto już w 1900 roku, rok później przystąpiono do budowy. Jako pierwsze powstały forty w Watorowie, Nałęczu, Rybieńcu i Stolnie oraz schron piechoty w Dorposzu. W 1903 roku rozpoczęto budowę fortu w miejscowości Klamry, a już rok później istniały podobnej rangi umocnienia w Dorposzu oraz w Małym Czystem. Umocnienia ewoluowały w latach 1906-1909. Powstały wtedy schrony bojowe w Klamrach i Wator-owie, w Małem Czystem i w Stolnie - kolejno bateria armat nr 3 oraz nr 4. Zespół forteczny oficjalnie zaistniał pod nazwą Twierdzy Chełmno 4 czerwca 1910 roku.

Ciekawostką jest, że na tym wydarzeniu Twierdza zakończyła swe bojowe przeznaczenie. Ze względu na małe rozmiary obiektów, niewielką ilość uzbrojenia i sieci drogowej zaczęto dostrzegać jej nieprzydatność.
- W 1911 roku zapadła decyzja, by obronę miasta należy realizować tylko wystarczającymi oddziałami wojskowymi zgromadzonymi na zachodnim brzegu rzeki Wisły - informuje wiceprezes stowarzyszenia. - W 1930 roku powstały obiekty wojskowe związane z 66. Pułkiem Piechoty. Rok 1939 również "ominął" fortyfikacje, które nie odegrały ważnej roli podczas II wojny światowej. W 1944 roku siły niemieckie postanowiły jedynie wzmocnić swą pozycję i w tym celu wybudowały kilkanaście lekkich schrony typu: Ringstand RS 58C "Tobruk" do prowadzenia okrężnego ostrzału z karabinów maszynowych, schronów biernych (Regelbau 668) przeznaczonych dla załogi kilku żołnierzy oraz jeden schron (Ringsta-nd69) z przeznaczeniem dla granatnika. Ostatnim komendantem Twierdzy był pułkownik Hendrischke.
Po zakończeniu II wojny światowej obiekty zaczęły pustoszeć i dzisiaj stanowią przykład niewykorzystanej infrastruktury wojskowej.
W 2007 roku padł pomysł, aby zebrać zainteresowane osoby i sformalizować grupę. Zaczęła się walka z biurokracją, kompletowanie dokumentów i ustanawianie statutu. Udało się.
- Obecnie miłośnicy militariów, pasjonaci historii są w stowarzyszeniu podzieleni na kilka sekcji - dodaje Tomasz Stankiewicz. - Głównym trzonem jest rekonstrukcja historyczna, która ukierunkowana jest na wspomniany wcześniej 66. Pułk Piechoty. Po zakończeniu działań pierwszowojennych stacjonował on w Chełmnie - aż do 1939 roku.
Drugą gałęzią zainteresowań jest eksploracja. Pasjonaci poszukują wszystkiego, co jest związane z miastem. Prowadzą również rozmowy, zapisują wspomnienia, a także dbają o dobre imię naszego terenu.

Przygotowują pokazy i inscenizacje
Starają się również, aby obiekty militarne zlokalizowane wokół miasta nie popadały w ruinę.
- Aktualna liczba członków oscyluje wokół liczby trzydziestu osób - cieszy się Tomasz Stankiewicz. - Grupa rekonstrukcyjna liczy dwunastu chętnych. W ostatnim roku przybyło nam kilkoro członków. Procedura naboru odbywa się w miarę zapotrzebowania oraz możliwości stowarzyszenia. Najpierw zainteresowany zostaje poddany okresowi próbnemu. Bierze udział w zebraniach oraz uczestniczy w aktywnym propagowaniu naszych działań. Później musi podjąć decyzję, czy chce brać udział w rekonstrukcjach. Jeśli wyraża akces - zaczyna gromadzenie wymaganego umundurowania i wyposażenia zgodnie z przyjętymi przez nas wymaganiami.

Co robią członkowie chełmińskiego stowarzyszenia?
- Odtwarzamy sylwetki piechurów 66. Pułku Piechoty z okresu stacjonowania w Chełmnie. Decyzja nie została podjęta bez powodu, ponieważ pułk ten jest związany z Chełmnem. Po zakończeniu wojny z bolszewikami w 1920 roku został wycofany z Nieświeża i skierowany do Chełmna - wymienia wiceprezes Stankiewicz. - Bierzemy ponadto udział w wydarzeniach historycznych, mam na myśli inscenizacje, pokazy oraz żywe lekcje historii. Poza tym, w tym celu współpracujemy z kilkoma szkołami i tam właśnie organizujemy wspólnie "żywe lekcje historii". Staramy się, aby pamięć o dawnych czasach nie popadła w zapomnienie. Nasze stowarzyszenie w dalszym ciągu rozwija się. Planujemy poszerzenie naszego wyposażenia oraz uatrakcyjnienie pokazów. Sukcesywnie dążymy do obranych celów. Z mała pomocą jesteśmy w stanie je osiągnąć.

Zobacz także: Inscenizacja szarży ułańskiej pod Krojantami [wideo, zdjęcia]
Promują działania pułku
Stowarzyszenie Twierdza Chełmno jest bardzo aktywne.
Gościło m.in. w czerwcu trzeci raz na terenie Kaszub - macierzy, z której wywodzili się początkowo młodzi żołnierze z pułku. Wzięli w święcie z okazji 95. rocznicy utworzenia 66. Kaszubskiego Pułku Piechoty, którego obchody zorganizowano w Żukowie. Gościli także w Świeciu, gdzie kilkanaście dni temu wzięli udział w rekonstrukcji z okazji 75. rocznicy wybuchu II wojny światowej. Zainteresowani mogą nawiązać kontakt ze stowarzyszeniem m.in. na facebooku, gdzie członkowie założyli stronę.

Mają Państwo w swoich albumach stare zdjęcia, o których moglibyście opowiedzieć nam choć kilka zdań? Jeśli chcecie podzielić się z Czytelnikami historiami pamiątkowych fotografii - zachęcamy i czekamy na zgłoszenia z powiatu chełmińskiego pod adresem: redakcja "Gazety Pomorskiej", Monika Smól, ul. Cechowa 3, 89-600 Chojnice.