Na szlaku Twierdzy Toruń. Wybierz się na zwiedzanie fortów, schronów i Góry św. Jakuba

W niedzielę 2 czerwca 2024 roku Oddział Miejski Polskiego Towarzystwa Turystyczno – Krajoznawczego im. Mariana Sydowa w Toruniu zaprasza mieszkańców miasta i regionu do udziału w kolejnej wyprawie krajoznawczo – pieszej w ramach popularnego cyklu „Wędrówki rodzinne z PTTK”.

Spotkanie o godz. 8.30 na pl. Armii Krajowej (przystanek MZK). Uczestnicy wycieczki wezmą udział w „II Święcie Twierdzy Toruń”. Trasa wyprawy będzie wiodła szlakiem turystycznym pieszym „Twierdzy Toruń” w kolorze czarnym.

Trasa będzie miała ok. 13 km i powiedzie przez: ruiny królewskiego zamku „Dybów”, fort X, Małą Nieszawkę, Baterię pancerną A.B.IV doświadczalną, Baterię półpancerną oraz Fort XII.

Turystyczny szlak pieszy „Twierdzy Toruń” wytyczył i oznakował w 2000 roku Oddział Miejski PTTK im. Mariana Sydowa w Toruniu, który również promuje tę atrakcję poprzez odznakę krajoznawczą „Miłośnik Twierdzy Toruń”.

Zakończenie wycieczki w miejscu jej rozpoczęcia. Wycieczkę poprowadzi przodownik turystyki pieszej PTTK Hanna Czech.

Jak informuje Henryk Miłoszewski, prezes OM PTTK w Toruniu - Fort X Bateria Nadbrzeżna (Batterie Grünthalmühle) położony jest przy ul. Przy Grobli. Bateria ziemna została zbudowana w latach 1889 – 1892, a składa się z ceglanego dziesięciokomorowego schronu dla załogi oraz częściowo uszkodzonego wału artyleryjskiego ze stanowiskami dla 6 dział kalibru 12 cm. Bateria została otoczona fosą na 3/8 obwodu. Dzieło czytelne, dobrze zachowane.

Bateria pancerna A.B. IV doświadczalna armaty 10 cm (Versuchspanzerturm 10 cm. TK) znajduje się obok parkingu przy ul. Poznańskiej, na skraju poligonu wojskowego. Obiekt dobrze zachowany. Widoczne są szczegóły konstrukcyjne urządzenia wraz z mechanizmem stanowiska ogniowego.

Bateria półpancerna 3 x 10 cm ze schronem amunicyjnym (10 cm Schirmlaffetenbatterie) zbudowana została w latach 1898 – 1900, a znajduje się na terenie poligonu wojskowego. Zachowane są betonowe elementy działobitni, schronu koszarowego i amunicyjnego oraz kopuła obserwacyjna. Czytelny jest obraz umocnień ziemnych oraz pozostałość torowiska do głównego schronu amunicyjnego (6 komór) znajdującego się z prawej strony za baterią.

Fort XII Władysław Jagiełło (Va, Urlich von Jungingen) zlokalizowany jest na terenie poligonu wojskowego. W sąsiedztwie fortu dobrze zachowane są schrony piechoty. Zbudowany został w latach 1889 – 1893 jako standardowy fort pośredni. Swym kształtem i budową podobny jest do fortu VI. Zachowany jest oryginalny fragment eksperymentalnej betonowej przeciwskarpy z ok. 1900 roku. W lewym narożniku czołowym wybudowane zostało w 1897 roku betonowe doświadczalne stanowisko armaty 10 cm. Na przeciwskarpie w prawym narożniku nasady i lewym czołowym wartownie z 1914 roku. Z tego roku pochodzą ruiny schronów dwóch tradytorów na 4 armaty na stoku bojowym nasady fortu. Urządzenia fortu takie jak koszary schrony punkty dowodzenia i magazyny dobrze zachowane i czytelne. W 1914 roku przebywali w forcie jeńcy radzieccy ze Stalagu 312C.

W środę 5 czerwca Oddział Miejski PTTK im. Mariana Sydowa w Toruniu zaprasza do udziału w kolejnej wyprawie krajoznawczo – pieszej w ramach popularnego cyklu „60 + z PTTK”.

Spotkanie uczestników o godz. 10.00 przy skrzyżowaniu Szosy Lubickiej z ul. Przy Skarpie (przystanek MZK – Przy Skarpie, od strony placu cyrkowego). Celem wycieczki będzie Góra św. Jakuba. Długość trasy do przejścia około 5 km. Wycieczkę poprowadzą przodownicy turystyki pieszej PTTK Teresa i Grzegorz Karasiewicz.

Henryk Miłoszewski opisuje nam ciekawostkę turystyczną Góry św. Jakuba – tamtejszy fort noszący taką samą nazwę, czyli św. Jakuba. Do 1920 roku nosił nazwę Jakobsfort, natomiast w okresie międzywojennym obiekt określano koszarami Jana Kilińskiego. Fort powstał na wzniesieniu zwanym Górą św. Jakuba, górującym nad miastem. Obecnie obok fortu przebiega ul. gen. J. Sowińskiego. Fort został zbudowany w latach 1828 – 1833 przez pruskie władze wojskowe w celu wzmocnienia osłony wschodniej części miasta, otoczonego wówczas systemem bastionów i lunet.

Po wybudowaniu nowoczesnego pierścieniowego systemu fortów artyleryjskich wokół Twierdzy Toruń, co zrealizowano do końca XIX wieku, Fort św. Jakuba stał się jej centrum – cytadelą twierdzy.

Z fortu zachowała się monumentalna redita koszarowa (częściej, choć błędnie nazywana redutą), która od góry przykryta jest ziemnym nasypem. Za reditą zachowany jest czytelny duży dziedziniec – plac broni. Fort posiada wał artyleryjski i stok bojowy.

Wał osłaniający Fort św. Jakuba od strony Wisły zaczęli sypać jeńcy duńscy w 1864 roku, a prace były kontynuowane przez jeńców austriackich w 1866 roku, potem przez jeńców francuskich - od 1871 roku. Fortyfikacja pruska w 1879 roku zatrudniła przy jego budowie robotników cywilnych. Umocnienia ziemne fortu zostały silnie zniekształcone m.in. przez budowę obecnej ul. R. Traugutta.