Szubin. Kamień przypomni, że był tu kirkut

Nawet w Szubinie nie wszyscy wiedzą, że teren przy ul. Kcyńskiej, gdzie stoi pomnik ku czci pomordowanych Polaków, skrywa szczątki dawnych mieszkańców Szubina pochodzenia żydowskiego.

Bo przed wojną znajdował się tu cmentarz żydowski. I choć macew nie ma, poniszczyli je w czas wojny hitlerowcy, resztę dokonał czas, kości pochowanych tu Żydów wciąż są w tej ziemi, nie zostały nigdy ekshumowane i przeniesione w inne miejsce.

Po II wojnie światowej ekshumowano tylko, i przeniesiono na cmentarz katolicki w Szubinie, szczątki Polaków rozstrzelanych tu jesienią 1939 r.

- Hitlerowcy często na miejsce rozstrzeliwań wybierali cmentarze żydowskie. Tak było nie tylko w Szubinie. Najpierw kopano dół, potem przyprowadzano na rozstrzelanie grupę więźniów, którymi byli mieszkańcy dawnego powiatu szubińskiego - opowiada Kamila Czechowska, dyrektor Muzeum Ziemi Szubińskiej i wiceprezes Szubińskiego Towarzystwa Kulturalnego, która jest autorką publikacji o cmentarzu żydowskim.

Jednemu z więźniów - Stanisławowi Lose z Barcina - udało się przeżyć rozstrzelanie. Ranny wygrzebał się z piachu i dzięki pomocy wielu ludzi przeżył wojnę w innej części Polski. Wrócił do Szubina po wyzwoleniu, by opowiedzieć o kaźni Polaków i jeszcze raz stanąć nad własnym grobem.

By uczcić pamięć rozstrzelanych postawiono w lasku przy ul. Kcyńskiej pomnik ku ich czci. Teraz w jego sąsiedztwie stanie też kamień przypominający o tym, że ziemia ta nie tylko przesiąknięta jest krwią Polaków, ale jest także miejscem wiecznego spoczynku Żydów, którzy w przedwojennych czasach mieszkali w powiecie szubińskim.

Z inicjatywą taką wystąpiło Szubińskie Towarzystwo Kulturalne. -Naczelny rabin Polski Michael Schudrisch , którego poinformowaliśmy o planach, przychylnie odniósł się do projektu. Strona żydowska przekaże na ten cel 1000 zł - informuje Mirosław Rzeszowski, prezes Szubińskiego Towarzystwa Kulturalnego.

Towarzystwo otrzyma także pieniądze ze Starostwa Powiatowego w Nakle. W minionym tygodniu Zarząd Powiatu Nakielskiego ogłosił wyniki konkursu na projekty służące upowszechnianiu kultury i sztuki oraz ochronie dóbr kultury i dziedzictwa narodowego. Wniosek: "Szubin pamięta" o utworzeniu miejsca pamięci poświęconego pochowanym na cmentarzu żydowskim wsparty został kwotą 3500 zł (wnioskowano o 5900 zł).

Kamień już jest. Ofiarowany został przez Jadwigę i Pawła Pawlaków z Samoklęsk Małych. Kilka dni temu przewieziono go na teren cmentarza. Gotowy jest już także projekt napisu, który zostanie na kamieniu wyryty. W przygotowaniu jest także niewielka broszura o historii tego miejsca.