Toruński uniwersytet obchodzi 65 urodziny (zobacz film!)

www.pomorska.pl/torun

Więcej informacji z Torunia znajdziesz na podstronie www.pomorska.pl/torun

Jeden z pięciu najlepszych uniwersytetów w Polsce świętuje 65. urodziny.

Jak podaje jego Centrum Promocji i Informacji UMK, próby utworzenia w Toruniu wyższej uczelni podjęto jeszcze w czasach, gdy Toruń należał do Prus Królewskich. Do idei powrócono po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. W 1920 roku Karol Popiel, przewodniczący Narodowej Partii Radykalnej, wyszedł z propozycją utworzenia tu uniwersytetu, który miałby nosić imię Mikołaja Kopernika. Uczelnia miała pomóc w umocnieniu polskiego życia kulturalnego i społecznego na Pomorzu. W 1930 roku dyrektor Książnicy Miejskiej, Zygmunt Mocarski opublikował w lokalnej prasie artykuł o potrzebie powołania uniwersytetu, który rozpoczął aktywne działania na jego rzecz. Włączyły się w nie m.in. Towarzystwo Naukowe w Toruniu, Instytut Bałtycki, środowiska naukowe z innych miast. W 1934 r. stworzono komitet, który miał opracować projekt i strukturę uniwersytetu dokument wręczono prezydentowi Ignacemu Mościckiemu, sprawa stawała na forum Senatu i rządu. Jak twierdził po wojnie profesor Karol Górski, podjęto decyzję o utworzeniu w Toruniu wydziału zamiejscowego Uniwersytetu Poznańskiego, miał on zacząć działać w 1940 r.

Sprawa powołania uniwersytetu w Toruniu wróciła natychmiast po zakończeniu niemieckiej okupacji miasta.
Pierwsze spotkanie organizacji społecznych i politycznych odbyło się u pełnomocnika rządu na województwo pomorskie, Henryka Świątkowskiego w połowie lutego 1945 r. Aktywny był zwłaszcza Polski Związek Zachodni z prezesem Emilem Ogłozą, który wraz z Miejską Radą Narodową opracował memoriał dla rządu.

9 kwietnia do Torunia przyjechał transport pracowników byłego Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie według planów rządu kadra wileńskiego uniwersytetu miała znaleźć pracę w różnych uczelniach w Polsce. W Toruniu natychmiast zdano sobie sprawę, jak wielkim argumentem byłaby możliwość sprowadzenia tu większości pracowników USB. Utworzono Komisję Organizacyjną, w skład której, obok Ogłozy, wszedł Józef Mossakowski i przybyły z Wilna dyrektor tamtejszej Biblioteki Państwowej, Stefan Burhardt. Komisja natychmiast podjęła starania o sprowadzenie wileńskiej kadry. Jednocześnie pracowano nad formułą uczelni, pojawił się m.in. pomysł utworzenia wielkiego uniwersytetu z wydziałami rozmieszczonymi w trzech miastach: Toruniu, Bydgoszczy i Gdańsku.

W maju dotarło do Torunia kolejnych 100 pracowników USB, największy transport (ok. 200 osób) przybył do miasta 14 lipca. Tego samego dnia ministerstwo oświaty podjęło decyzję o mianowaniu prof. Jana Wilczyńskiego delegatem ministra do spraw uniwersytetu w Toruniu. Była to pierwsza oficjalna decyzja wskazująca, że powołanie uczelni jest realne. 13 sierpnia ministerstwo powołało w miejsce Wilczyńskiego profesora Ludwika Kolankowskiego, wówczas prorektora Uniwersytetu Łódzkiego, a przed wojną organizatora i prorektora Uniwersytetu Stefana Batorego. 24 sierpnia Krajowa Rada Narodowa przyjęła dekret o powstaniu Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Został on jednak opublikowany dopiero 19 września. Pierwszym rektorem został prof. Kolankowski.

30 września w Książnicy Miejskiej odbyło się pierwsze posiedzenie Senatu i ogłoszono rozpoczęcie zapisów na studia od 3 października. Zajęcia zainaugurowano 24 listopada wykładami profesorów Tadeusza Czeżowskiego i Stefana Srebrnego. Uroczysta inauguracja roku akademickiego odbyła się dopiero 5 stycznia 1946 r.
Dekret KRN przewidywał powstanie dwóch wydziałów: Humanistycznego i Matematyczno-Przyrodniczego. Natychmiast jednak podjęto działania na rzecz utworzenia dwóch kolejnych: Sztuk Pięknych i Prawno-Ekonomicznego...

Prof. Andrzej Radzimiński, rektor UMK podczas piątkowych uroczystości mówił: - Od samego początku wiadomym było, że nowy uniwersytet będzie nosił imię Mikołaja Kopernika. Jak pisano w kwietniu 1945 roku, "Uczelnia powinna nosić nazwę na cześć najwybitniejszego syna tej ziemi i być żywym pomnikiem czczącym jego pamięć". Ale było to także ogromne zobowiązanie dla społeczności akademickiej. Profesor Wilhelmina Iwanowska, która przyjechała z Wilna wraz ze swoim mistrzem, Władysławem Dziewulskim, wspominała, że "ludzie, którzy budowali Uniwersytet w Toruniu mieli tę świadomość, że tutaj urodził się i wychował uczony, który był geniuszem najwyższej rangi, niedościgłym wzorem uczonego, jakiego próżno szukalibyśmy w całej historii nauk". Do dziś imię Mikołaja Kopernika, w którego rocznicę urodzin obchodzimy Święto Uczelni, pozostaje wyzwaniem. Jest symbolem wszechstronności, poszukiwania prawdy tam, gdzie nie mają odwagi szukać jej inni, wiary w swoje przekonania, wreszcie poświęcenia dla tego, w co się wierzy.

W tym roku doktorat honoris causa dostał prof. Janusz Stanisław Trzciński - prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, a wyróżnienie "Convallaria Copernicana". profesor Owen Jay Gingerich - emerytowany profesor Harvardu - najwybitniejszy znawca Kopernika.