Turystyka za wschodnią miedzą

Dojazd, kontakt

Dojazd, kontakt

- Z głębi regionu kujawsko - pomorskiego do Gostynina dojedziemy drogą krajową nr 1, z której w Kowalu (lub z obwodnicy) należy skręcić na drogę międzywojewódzką 265. Można także jechać krajową "sześćdziesiątką dwójką" wzdłuż Zalewu Włocławskiego. W Nowym Duninowie należy skręcić na południe - na wojewódzką 573.
- PTTK O/Gostynin, ul. Wojska Polskiego 17 a, tel. 024 235 34 65, 024 235 34 65
- Stowarzyszenie Gmin Turystycznych Pojezierza Gostynińskiego, 09 520 Łąck, ul. Lipowa 6, tel. 024 261 40 54.

Jesteśmy w 20-tysięcznym Gostyninie w województwie mazowieckim, ale to tuż za naszą wschodnią miedzą, pogranicze kujawsko-mazowieckie. Miejscowość nad Skrwą Południową wyznacza też wschodnie rubieże Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego.

Skoro o zamku na wstępie jest mowa, wczytajmy się w jego historię. Tym bardziej że wbrew kiczowatemu wyglądowi, tu właśnie rozgrywały się ważne dla Gostynina wydarzenia. Ba, ważne nawet dla Rosji - tu więziono zdetronizowanego cara Wasy-la Szujskiego i tu dokonał żywota. Rzeczpospolita była jeszcze - na początku XVII wieku - liczącym się graczem na arenie międzynarodowej. Nasze wojska zdobyły właśnie Kreml.

Gród na Łysej Górze

Pierwsza wzmianka o grodzie gostynińskim pochodzi z roku 1279 roku. Założył go na Łysej Górze - na przesmyku pomiędzy jeziorami Konrad Mazowiecki.

W roku 1300 Gostynin musiał być już silną warownią, skoro oparł się wojskom króla Polski Wacława II Czeskiego. Ta sztuka nie udała się także w roku 1326 Władysławowi Łokietkowi. Król chciał zmusić księcia płockiego Wacława "Wańkę" do uległości lennej.

Zamek na wzgórzu

Wspomniany na wstępie zamek powstał w innym miejscu niż gród - na sztucznie podwyższonym wzgórzu na rozlewiskach lewego brzegu Skrwy. Pierwotnie była to tylko wieża obronna lub umocniony dom.

Nowa osada zaczęła się rozwijać na prawym brzegu rzeki, a stara traciła powoli na znaczeniu. Prawa miejskie nadał Gostyninowi w roku 1382 Siemowit IV. W pobliżu rynku wzniesiono kościół parafialny pw. św. Marcina.

W XIV stuleciu budowlę rozebrano, by na jej miejscu wznieść zamek. Dziedziniec (czworobok o wymiarach 37 na 38 metrów) otaczał mur. Północno-wschodniego narożnika strzegła kwadratowa wieża. Przedzamcze znajdujące się za fosą otaczał ziemny wał z drewnianą palisadą. W takiej formie widział warownię goszczący w niej na zaproszenie Siemowita IV król Władysław Jagiełło.

Później zamek wielokrotnie przebudowywano.

Przyłączenie do Polski

W roku 1462 do Gostynina przybył król Kazimierz Jagiellończyk, przyłączając księstwo do Polski. Władze miejskie i mieszczanie złożyli mu przysięgę.

W tym czasie królestwo, wspierane przez potężne miasta pruskie (głównie Toruń i Gdańsk) wygrywało już wojnę z Krzyżakami (trzynastoletnia w latach 1464-66).

Mazowsze zostało włączone do Korony jako ostatnia dzielnica (najpóźniej Warszawa i okolice - dopiero w roku 1526).

Marny los imperatora

Znamienną datą w historii tutejszego zamku był rok 1611, gdy po zdobyciu Kremla przez wojska polskie pod dowództwem hetmana Żółkiewskiego przywieziono cara Rosji Wasyla IV Szuskiego, jego braci Dymitra i Iwana oraz żonę Jekaterinę.

Rok później zdetronizowany władca zmarł, a niedługo po nim jego bliscy. Oficjalną przyczyną śmierci była zaraza, ale mówiono też o otruciu.

Ruina i odbudowa

Zamek i miasto zostały mocno zniszczone w XVII wieku podczas wojen szwedzkich. Z warowni została tylko wieża i fragmenty murów. W roku 1830 na terenie zamku ukończono budowę kościoła ewangelickiego.

Niedawno miasto odbudowało swój zamek, ale - jak już wiemy - jego nowe oblicze przywodzi na myśl Disneyland.

Inne zabytki

W miasteczku można ponadto zwiedzić: klasycystyczny ratusz z XIX wieku, dawny zajazd z lat 20. XIX stulecia, cerkiew św. Mikołaja w Gostyninie 1890 (obecnie mieszkania komunalne), klasycystyczne hale targowe "Arkady" z 1927.