Uchodźcy z Ukrainy w Kujawsko-Pomorskiem. Gdzie pracują, ile zarabiają, ilu się uczy, ile dzieci z 800 plus?

Trzy lata od rozpoczęcia rosyjskiej inwazji jest mniej obywateli Ukrainy w naszym regionie, niż mieszkało ich w 2022 roku. Jednak można spodziewać się ponownego napływu cudzoziemców ze Wschodu - po wojnie mogą przecież chcieć szukać nowego początku.

W styczniu 2025 roku polski PESEL miało 32,7 tys. Ukraińców na Kujawach i Pomorzu, wśród nich 61,6 proc. stanowiły osoby pełnoletnie, a 71,2 proc. kobiety. Dla porównania: do czerwca 2022 roku (kilka miesięcy od wybuchu wojny) w naszym regionie nadano numer PESEL 40,2 tys. osobom z UA, w 88 procentach paniom.

Na podstawie danych, które specjalnie dla nas przygotował ZUS, możemy zaś ustalić, ile może u nas mieszkać ukraińskich dzieci, których rodzice otrzymują świadczenia wychowawcze.

- Na koniec 2024 roku to było 8,6 tysięcy świadczeń 800 plus na kwotę 85 198,3 tys. zł - informuje Krystyna Michałek, regionalna rzeczniczka prasowa ZUS.

To mniej niż na koniec 2022 roku, w którym Rosja napadła Ukrainę, gdy liczba wypłacanych świadczeń (wtedy jeszcze 500 plus) wynosiła 11,1 tys. na 63338,9 tys. zł, a np. w grudniu 2023 dotyczyło to 8,3 tys. dzieci (56948,4 tys. zł).

Wśród dzieci są, oczywiście, m.in. uczniowie szkół w regionie. Dodajmy przy okazji, że w bieżącym roku rząd zmienił zasady przyznawania 800 +. Teraz wypłata jest uzależniona od spełniania obowiązku szkolnego, wcześniej nie było takiego wymogu.

Ze statystyk Kujawsko-Pomorskiego Kuratorium Oświaty wynika, że w szkołach naszego województwa naukę pobiera 3131 uczniów z Ukrainy.

Obcokrajowcy ze Wschodu okazali się bardzo przydatni w naszych firmach, uzupełniając często braki kadrowe, ratując ciągłość produkcji i, zwyczajnie, pracując na stanowiskach, które nie cieszą się popularnością wśród Polaków i nie są dobrze płatne.

- Przyjechałam do Polski kilka lat przed wybuchem wojny i od początku pomagam rodzinie, która tam została - opowiadała nam Kristina, pracownica kwiaciarni na bydgoskim osiedlu Szwederowo. - Nie zarabiam kokosów, ale to zawsze będzie przepaść do tego, na co można liczyć w rodzinnym kraju. Moją emigrację wymusiła ciężka sytuacja finansowa na Ukrainie, brak pracy, ale odkąd Rosja nas napadła, jest tam jeszcze gorzej. Wcześniej byliśmy wiele lat za innymi państwami, a obecnie to już chyba ze 100! Ściągnęłam do Polski siostrę, Yulia pracuje w kuchni restauracji.

- Osoby, które znalazły pracę w naszym kraju, zyskały zabezpieczenie rodziny, przyszłości i są w stanie wesprzeć tych, którzy zostali na Ukrainie. To nieocenione, bo wojna zabrała ludziom bezpieczeństwo, rodzinę, dom i pracę - komentuje Krzysztof Inglot, ekspert rynku pracy z firmy Personnel Service, która rekrutuje pracowników z UA na potrzeby polskich przedsiębiorców.

Jednak, gdy znów spojrzymy na liczby, widać, że ubyło ukraińskich pracowników. W 2024 roku zatrudniało ich 43 procent firm, ale np. w 2023 - 49 procent.

Na koniec grudnia 2022 roku w naszym regionie legalnie zatrudnionych było 29373 osób z UA (zgłoszeni do ZUS), a w listopadzie 2024 - 26760 (26858 w grudniu 2023).

Większość obywateli Ukrainy, którzy u nas mieszkają i zarabiają, ma umowy o pracę, cywilno-prawne, najmniej prowadzi własne biznesy.

Trudno podać, ilu żyje z pracy w szarej strefie.

Waldemar Adametz, zastępca Okręgowego Inspektora Pracy w Bydgoszczy, powiedział w rozmowie z naszą gazetą, że największy problem PIP ma z kontrolowaniem firm ukraińskich, które sprowadzają do Polski pracowników zza wschodniej granicy. Niektórzy z nich padają ofiarami oszustów, nie mają żadnych umów, a najczęściej skarżą się, że firmy nie wypłacają im pełnego wynagrodzenia lub wcale nie płacą.

Ciekawe dane prezentuje Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu.

• W 2024 roku pracodawcy z naszego regionu przekazali 36568 powiadomień o podjęciu u nich zatrudnienia przez Ukraińców, od początku wojny - 98337.

Ci obcokrajowcy najczęściej pracują na Kujawach i Pomorzu w takich branżach, jak:

• przetwórstwo przemysłowe (41,5 proc);

• działalność związana z codzienną obsługą biura, jak recepcja, rachunkowość, obsługa personelu czy dostarczanie poczty (17,5 proc.);

• transport i gospodarka magazynowa (12 proc.);

• budownictwo (7,8 proc.);

• handel i naprawa samochodów (5,4 proc.);

• zakwaterowanie i gastronomia (4,1 proc.);

• rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo (3,2 proc).

Najwięcej jest pracowników wykonujących proste zlecenia (42,9 proc.), a poza tym to:

• robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy (25,5 proc);

• operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń (13,3 proc.);

• pracownicy biurowi (6,4 proc.);

• usług i sprzedawcy (5,9 proc.);

• technicy i inny średni personel (2,9 proc.);

• specjaliści (2 proc.);

• rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy (0,7 proc.)

• i przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy (0,4 proc.).

- Gdyby zapytać pracodawców o to, kogo najchętniej zatrudnią, na pierwszym miejscu pojawią się Polacy, a na drugim Ukraińcy - mówi Krzysztof Inglot. U naszych wschodnich sąsiadach przedsiębiorcy cenią przede wszystkim niską barierę językową, bliskość kulturową i szybką adaptację.

Z „Barometru Polskiego Rynku Pracy” Personnel Service wynika, że minimalną pensję otrzymuje 22 proc. Ukraińców. Zdecydowana większość zarabia więcej, choć najczęściej nie więcej niż 5 tys. zł netto miesięcznie. Patrząc szczegółowo, więcej niż co trzeci Ukrainiec zarabia w Polsce od 3,2 do 4 tys. zł netto, a 30 proc. otrzymuje od 4 do 5 tys. zł netto miesięcznie. Na wyższe wynagrodzenia - od 5 do 6 tys. zł netto - może liczyć 7 proc. osób, a 4 proc. - ponad 6 tys. zł netto miesięcznie. To znacznie więcej niż wynagrodzenia oferowane na Ukrainie.

Zarobione w Polsce pieniądze Ukraińcy głównie oszczędzają. 48 proc. utrzymuje się za kwotę nieprzekraczającą 500 zł miesięcznie. Kolejne 29 proc. osób przeznacza na swoje utrzymanie od 500 do 1000 zł, a 14 proc. wydaje od 1000 do 2000 zł w ciągu miesiąca. Tylko 4 proc. Ukraińców posiada budżet, który pozwala na wydatki przekraczające 2000 zł miesięcznie. Wyraźnie widać różnice w podejściu do finansów między kobietami a mężczyznami. 34 proc. panów i 25 proc. pań deklaruje wydatki od 501 do 1000 zł miesięcznie.

W naszym regionie są firmy, które nie tylko zatrudniają sporo takich osób, ale także od początku pomagają ofiarom wojny. W 2022 roku, gdy rozpoczęła się inwazja, w Złotej Setce Pomorza i Kujaw „Gazety Pomorskiej” wyróżniliśmy kilka przedsiębiorstw w kategorii „Solidarni z Ukrainą”.

Wśród laureatów znalazła się m.in. rodzinna firma Abramczyk z Bydgoszczy. Od początku wojny pomagała rodzinom swoich ukraińskich pracowników, które uciekły przed wojną - zatrudnia wiele osób ze Wschodu. Załoga przedsiębiorstwa jeździła na Ukrainę swoimi samochodami, by zabrać do Polski uchodźców. Zawozili na Wschód żywność i inne produkty pierwszej potrzeby zebrane podczas zbiórek. Firma wsparła również akcję Polskiego Stowarzyszenia Przetwórców Ryb, której efektem było dostarczenie na Ukrainę 20 ton konserw.

Nova Trading z Torunia zaś wysłała w darze dla ogarniętego wojną Charkowa kontener sanitarny i cztery namioty z przeznaczeniem na salę operacyjną oraz sale dla pacjentów. Na wyposażeniu szpitala polowego znalazły się też m.in. stół operacyjny, wózki zabiegowe, myjnie chirurgiczne, stojaki na kroplówki, nagrzewnice i inne sprzęty.

Firma Euromaster Opon-Lan Bydgoszcz przygotowała i wysłała obronie terytorialnej z okolic Iwano-Frankiwska 9 tysięcy apteczek pierwszej pomocy oraz tonę karmy dla zwierząt.

Sklep Dionizja z Golubia-Dobrzynia przekazał artykuły spożywcze i przemysłowe dla wojennych uchodźców. Do zbiórki włączyli się również klienci sklepu, zwykli mieszkańcy Golubia-Dobrzynia.

Najnowsze badania pokazują, że 70,3 proc. Ukraińców pozytywnie ocenia Polskę i Polaków, jednak jest to spadek o 13 proc. w porównaniu poprzednim rokiem. Kobiety mają lepsze nastawienie niż mężczyźni - 77 proc. przy 62 proc.

Z kolei w Polsce rośnie rezerwa wobec Ukraińców. 18 proc. naszych rodaków zmieniło swoje nastawienie do nich na negatywne, co oznacza wzrost o 4 pkt proc. w porównaniu z poprzednim rokiem.

- Polska w najbliższych latach może stanąć przed wyzwaniem związanym z napływem Ukraińców, którzy po wojnie będą szukać nowego początku. Część z nich to będą ludzie po traumatycznych doświadczeniach, wymagający wsparcia nie tylko na rynku pracy, ale także w zakresie integracji społecznej i psychologicznej. Mam jednak przekonanie, że samo wejście przez nich na rynek pracy, zapewnienie im zatrudnienia będzie miało ten wymiar pomocy, którego potrzebują. Jeśli do tego dorzucimy przemyślane działania - od programów wsparcia psychologicznego, przez efektywną politykę integracyjną, aż po rozwiązania ułatwiające imigrantom podjęcie pracy, zapewnimy im pomoc tak ważną, jak ta na początku wojny - podsumowuje Krzysztof Inglot.